SKKN Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi làm quen chữ cái trong trường mầm non

 “Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái trong trường mầm non”
A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 Như chúng ta đã biết, Trường Mầm non là trường học đầu tiên giúp trẻ lớn lên 
trên con đường học vấn. Chính vì thế, những kiến thức mà nhà sư phạm đưa đến cho 
trẻ dù chỉ là những kiến thức sơ đẳng, đơn giản song cũng hết sức quan trọng trong 
cuộc đời đứa trẻ sau này. Vì thế, chúng ta đều hiểu rằng, muốn có một ngày mai trở 
thành khoa học, một bậc thiên tài nào đó cũng không bao giờ phủ nhận rằng tôi 
không phải trải qua những năm tháng bập bẹ nói những câu nói đầu tiên.
 Cũng chính vì thế, muốn chuẩn bị tốt cho trẻ vào học lớp 1, các cô giáo mầm 
non không chỉ phối hợp với phụ huynh chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ vào lớp 1 mà cần 
phải trang bị đầy đủ những kiến thức sơ đẳng, các kĩ năng cơ bản để giúp trẻ phát 
triển toàn diện các mặt như thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm - quan hệ xã 
hội để tạo tiền đề tốt cho trẻ vào học lớp 1, trong đó, nhiệm vụ dạy trẻ làm quen 
chữ cái giúp trẻ nhận biết đặc điểm cấu tạo và phát âm chuẩn các âm của 29 chữ cái 
theo mẫu chữ viết in thường, biết một số nét chữ cơ bản và bước đầu làm quen với 
hoạt động tập tô – tô các nét theo chấm mờ là một trong những nhiệm vụ hết sức 
quan trọng.
 Môn học Làm quen chữ cái ở trường mầm non là bước khởi đầu cho trẻ có 
một nền tảng vững chắc trong quá trình học môn TiếngViệt khi trẻ học phổ thông, 
mà ngôn ngữ là chiếc cầu nối giữa thế giới xung quanh với trẻ.
 Nhận thức được tầm quan trọng đó, nhiều năm qua, bản thân tôi đã cố gắng 
thực hiện tốt , nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ, sao 
cho trẻ lĩnh hội một cách nhẹ nhàng, thoải mái hơn, ghi nhớ hiệu quả nhất các chữ 
cái, tránh được sự gò bó trong giờ học. 
 Là một giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo 5-6 tuổi, tôi nhận thấy việc nâng cao 
chất lượng cho trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái, hình thành và phát triển kĩ 
năng nghe, nói, đọc, viết là rất quan trọng. Hơn nữa, trường mầm non là nơi đầu tiên 
mà trẻ được tích cực giao lưu bạn bè, được cô giáo mở rộng kiến thức, các kĩ năng 
cơ bản, tạo những tiền đề tốt giúp trẻ vào học ở phổ thông. Và tôi đã nhận thấy việc 
tổ chức các trò chơi Làm quen chữ cái chính là một trong những biện pháp hữu hiệu 
nhất giúp trẻ tiếp thu, ghi nhớ các biểu tượng chữ cái một cách tự nhiên, thoải mái, 
hiệu quả và hứng thú nhất. Chính vì những lí do trên mà tôi quyết định lựa chọn đề 
 2/30 “Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái trong trường mầm non”
lồng ghép các nội dung cần thiết trong các hoạt động Qua đó, trẻ được tích cực 
hoạt động, trải nghiệm, khám phá, thể hiện mình, cô chỉ là người hướng dẫn.
 Trẻ học tốt môn học Làm quen chữ cái là một trong những điều kiện tốt để trẻ 
chuẩn bị vào học lớp Một. Cũng như các môn học khác, chúng ta sử dụng những trò 
chơi và tổ chức những trò chơi nhằm giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái 
tiếng Việt. Do đó mà tiết học Làm quen chữ cái cần tổ chức sao cho thật sinh động, 
thu hút, điều đó cũng không phải dễ. Đó cũng là niềm trăn trở đối với tôi.
 Môn học Làm quen chữ cái cũng góp phần giúp trẻ hình thành, phát triển toàn 
diện nhân cách của trẻ. Đó cũng là mục đích hàng đầu của giáo dục mầm non. Vì 
thế, việc tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái đã được bộ giáo dục đưa vào trong 
chương trình dạy trẻ thành một hoạt động chính trong trường mầm non.
 II. Thực trạng:
 Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi nhận thấy có những thuận lợi và khó 
khăn sau:
 1. Thuận lợi:
 * Về phía bản thân: 
 - Xuất phát từ tầm quan trọng của hoạt động “Làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 
tuổi”, bản thân tôi đã được bồi dưỡng thêm kiến thức, nắm chắc được phương pháp 
dạy trẻ làm quen chữ cái .
 - Được sự chỉ đạo của Phòng Giáo Dục Đào Tạo và Ban giám hiệu nhà trường 
có kế hoạch sát sao, đầu tư về cơ sở vật chất, bổ sung làm thêm nhiều đồ dùng, đồ 
chơi cho trẻ, lên kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi theo từng chủ điểm phù hợp với các 
chữ cái học trong chủ điểm; Hướng dẫn làm các tranh, các góc chữ cái để trẻ được 
làm quen ở mọi lúc mọi nơi. 
 - Phòng học tương đối rộng, thoáng và đầy đủ điều kiện để hoạt động. 
 - Nhà trường luôn coi trọng đến việc tạo môi trường chữ viết phong phú, hấp 
dẫn để lôi cuốn trẻ. 
 - Lớp được trang bị máy vi tính, máy chiếu, máy in, các phần mềm thiết kế 
bài giảng điện tử, có chương trình kidmarts để trẻ được tiếp cận với việc học chữ cái 
qua các trò chơi trên máy.
 4/30 “Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái trong trường mầm non”
 III. Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái 
trong trường mầm non:
 Thông qua các trò chơi chữ cái, việc tiếp thu, ghi nhớ các chữ cái đối với trẻ 
trở nên hứng thú, tự nhiên, dễ dàng và nhẹ nhàng hơn rất nhiều. Vì vậy, tôi đã sưu 
tầm và tự thiết kế một số dạng trò chơi để giúp trẻ ôn luyện các chữ cái và củng cố 
các kĩ năng phát âm
 1. Nhóm các trò chơi chữ cái không sử dụng công nghệ thông tin trong 
thiết kế và tổ chức trò chơi cho trẻ. 
 * Dạng trò chơi “gạch chân chữ cái”:
 - Chuẩn bị: Các hình ảnh có từ dưới tranh, lời bài thơ, câu đố, đồng dao, ca 
dao có các chữ cái cần củng cố cho trẻ.
 - Luật chơi: Trong thời gian là một bản nhạc, đội nào gạch chân đúng được 
nhiều chữ cái cô yêu cầu nhất sẽ là đội chiến thắng. Trò chơi này có thể tổ chức đưới 
dạng trò chơi động theo luật chơi tiếp sức hoặc tổ chức dưới dạng trò chơi tĩnh đều 
phù hợp.
 - Cách chơi: Cô chia trẻ thành 2-3 đội chơi theo luật chơi trên. Đội nào gạch 
chân đúng được nhiều chữ cái theo yêu cầu nhất sẽ là đội chiến thắng.
 * Dạng trò chơi “Chọn chữ theo yêu cầu”:
 Cô phát âm, trẻ nêu cấu tạo chữ và giơ thẻ chữ cái tương ứng ; Hoặc cô cho 
chữ nào biến mất thì trẻ sẽ chọn chữ cái đó giơ lên đồng thời phát âm chữ cái đó.
* Dạng trò chơi Nối chữ cái trong từ với chữ cái tương ứng (Tinh mắt, nhanh 
tay)
 - Cách chơi: Cô chia trẻ thành 3 đội đứng thành 3 hàng dọc lần lượt lên nối 
chữ cái o,ô,ơ/ trong từ tương ứng với chữ cái o,ô,ơ trong ô trống ở giữa tranh. 
 - Luật chơi: Theo luật tiếp sức, thời gian là một bản nhạc. Đội nào nối được 
nhiều kết quả đúng nhất, đội đó sẽ chiến thắng.
 * Dạng trò chơi tạo hình chữ cái theo yêu cầu (Cùng nhau sáng tạo):
 Tạo hình các chữ cái O/Ô/Ơ/ bằng các nguyên vật liệu khác nhau.
 - Cách chơi: Cho trẻ ngồi theo hình chữ u. Cô đặt các nguyên vật liệu trang 
trí, tạo hình các chữ cái ở vị trí thuận lợi cho trẻ dễ lấy để trẻ tạo hình các chữ cái 
o,ô,ơ theo các cách khác nhau từ các nguyên vật liệu: Đất nặn, bảng, phấn, uốn kẽm 
xù hoặc dây len, xếp khuy, hột hạt, trang trí chữ bằng kim sa, nhũ
 6/30 “Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái trong trường mầm non”
 Trông như quả bóng 
 Cũng giống trứng tròn
 Bạn đoán được không
 Tôi tròn thế đấy!
 Tôi là chữ gì nào?
Đố chữ Ơ: Giống O cái bụng tròn vo
 Để không nhầm lẫn bé thêm móc vào
 Móc này ở phía trên O
 Nằm ngay bên phải đoán ra không nào?.
 Thông minh, bé đoán nhanh mà
 Đoán được sẽ thưởng cả tràng pháo tay.
Đố chữ Ô: 
 Nhìn mình gần giống bạn O
 Nhưng mình rất sợ nắng mưa ốm người
 Thế nên mẹ nhắc chớ lười 
 Lúc nào cũng đội cho mình mũ cơ
 Đố bạn mình là chữ gì?
 .
 - Cách chơi: Cô chia trẻ thành 3-4 nhóm ngồi thành vòng tròn lắng nghe cô 
đọc câu đố để lắc xắc xô giành quyền giải đố
 - Luật chơi: Đội nào lắc xắc xô trước sẽ giành quyền trả lời trước. Mỗi lần 
đoán đúng sẽ được thưởng một ngôi sao/ 1 bông hoa/ Đội nào giành được nhiều 
phần thưởng nhất sẽ chiến thắng.
 8/30 “Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái trong trường mầm non”
 3. Một số lưu ý khi lựa chọn và sử dụng các trò chơi chữ cái
 - Có thể tổ chức các dạng trò chơi gạch chân/ khoanh tròn chữ cái, xếp chữ 
theo quy tắc cho trước, nối chữ tương ứng, ghép nét, tìm chữ dưới cả hai hình 
thức động hoặc tĩnh. Khi tổ chức các trò chơi này dưới hình thức tĩnh, giáo viên tổ 
chức chia trẻ thành các nhóm (6-8 trẻ/nhóm) và phát cho mỗi trẻ hoặc mỗi nhóm trẻ 
ngồi theo nhóm dưới sàn một bút, một tờ giấy có các bài tập phù hợp theo yêu cầu 
của mỗi trò chơi (VD tờ giấy có in lời bài thơ/ lời bài hát/ đồng daocho trẻ gạch 
chân/ khoanh tròn các chữ cái theo yêu cầu, hoặc tờ giấy có nội dung bài tập yêu cầu 
trẻ dùng bút nối chữ in đậm ở giữa tương ứng với chữ cái có trong các từ ở dưới mỗi 
hình ảnh trong tờ giấy). Còn khi tổ chức chơi các trò chơi này dưới hình thức 
động, giáo viên tổ chức cho trẻ chơi thi đua giữa 2-3 đội chơi theo luật tiếp sức bật 
qua vòng/ chạy lên gạch chân/ khoanh tròn/ nối các chữ cái tương ứng/.theo yêu 
cầu trong bảng chơi của từng đội.
 - Một số trò chơi giáo viên chỉ sử dụng cho trẻ chơi dưới hình thức chơi tĩnh 
như trò chơi chọn thẻ chữ theo yêu cầu, tô chữ cái theo yêu cầu, trò chơi luyện phát 
âm cho trẻ, trò chơi giải đố chữ cái
 - Một số trò chơi chỉ nên tổ chức chơi dưới thức động sẽ hấp dẫn và tăng hứng 
thú của trẻ hơn như trò chơi tìm lá cho hoa, TC hái quả/ hái hoa, tìm nhà, Các trò 
chơi Bật nhảy vào ô, xúc chữ chỉ tổ chức dưới hình thức chơi động.
 - Nhiều trò chơi khác ngoài các trò chơi ()cũng có thể thiết kế và sử dụng để 
cho trẻ tương tác trên các thiết bị CNTT như máy tính, máy chiếu để củng cố các 
biểu tượng chữ cái cho trẻ như()
 2.2. Nhóm các trò chơi có sử dụng công nghệ thông tin cho trẻ Làm quen 
chữ cái:
 Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy trẻ đã trở nên hết sức phổ biến và 
cần thiết, nhất là đối với bộ môn Làm quen chữ cái cho trẻ trong trường mầm non. 
Tôi thường thiết kế bài giảng điện tử về chữ cái để dạy trẻ trên phần mềm 
powerpoint là phổ biến. Ngoài ra, tôi từng cùng đồng nghiệp thiết kế bộ bài giảng 
Làm quen và tập tô 29 chữ cái tiếng Việt trên phần mềm active primary và đạt Giải 
Khuyến Khích cấp thành phố. Tôi nhận thấy, khi trẻ được làm quen chữ cái có sử 
 10/30 “Sưu tầm và thiết kế một số trò chơi giúp trẻ 5 tuổi Làm quen chữ cái trong trường mầm non”
 Trẻ đang sử dụng chuột không dây để tích chọn chữ cái theo yêu cầu.
 Việc ứng dụng CNTT từ đơn giản đến phức tạp hơn đều có thể tạo ra hiệu quả 
để dạy trẻ làm quen chữ cái. Tôi có thể sử dụng cả một bài giảng điện tử về chữ cái 
có sẵn mà tôi tự thiết kế hoặc sưu tầm trên mạng, hoặc trao đổi từ đồng nghiệp để 
dạy trẻ suốt giờ học; Tôi cũng có thể chỉ thiết kế phần trò chơi củng cố chữ cái trên 
powerpoint để ứng dụng trong phần củng cố chữ của tiết dạy. Cụ thể:
 - Tôi lựa chọn xây dựng nội dung cần thiết, phương pháp, hình thức tổ chức 
cho mỗi tiết dạy trẻ Làm quen chữ cái. Sau đó, tôi sử dụng kết hợp với phần mềm tin 
học đã được cài sẵn trong máy như phần mềm powerpoint, active primary cùng 
với khai thác các tài liệu phim, âm thanh, ảnh động, tranh  có màu sắc đẹp, tươi 
sáng, sinh động trên mạng internet để lựa chọn hình ảnh cho phông nền, tranh có 
chứa chữ cái cần cho trẻ làm quen, kiểu chữ cho phù hợp với chủ đề và nội dung bài 
dạy.
 12/30