SKKN Sử dụng các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương nhằm phát huy khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi trong một số hoạt động tạo hình tại lớp mẫu giáo 5 tuổi A Trường Mầm non Cù Vân

 Việc sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên, đồ dùng phế thải có sẵn ở địa 
phương ngoài góp phần phát huy khả năng sáng tạo, khéo léo của trẻ còn giáo dục trẻ 
ý thức bảo vệ môi trường.
 Cô và trẻ cùng tạo ra sản phẩm, đồ dùng đồ chơi để trang trí ở các góc, giá 
học liệu trong lớp trẻ cảm thấy gần gũi và thích thú hơn. Việc tận dụng những nguyên 
vật liệu thiên nhiên và phế liệu làm đồ dùng, đồ chơi mầm non cho trẻ hoạt động là 
một việc rất có ý nghĩa, vừa tiết kiệm được tiền mua sắm nguyên vật liệu vừa giúp 
trẻ tạo ra đồ dùng đồ chơi mang tính sáng tạo theo khả năng của trẻ.
 4.2. Tính khoa học
 Hoạt động tạo hình là một trong những hoạt động quan trọng đối với sự phát 
triển của trẻ bởi thông qua hoạt động tạo hình sẽ phát huy được tính tư duy, tích cực 
của trẻ, phát triển tính bền bỉ, dẻo dai, sáng tạo, phát triển sự khéo léo của đôi bàn 
tay. Trẻ thể hiện những ấn tượng, hiểu biết, ý muốn của mình về thế giới xung quanh. 
Kết quả của hoạt động tạo hình phụ thuộc rất nhiều vào kiến thức, kinh nghiệm mà 
trẻ tích luỹ được trong các hoạt động khác. Qua đó trẻ bộc lộ cảm xúc của mình qua 
sản phẩm tạo ra.
 Ở hoạt động tạo hình, khi trẻ được sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên, 
đồ phế thải có sẵn ở địa phương để sáng tạo ra các bức tranh, những đồ chơi theo trí 
tưởng tượng của mình thì điều đó tạo cho trẻ một sự tươi mới khiến trẻ hào hứng 
hơn. Thông qua đó trẻ được mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh, trẻ được vận 
dụng các kĩ năng cơ bản khi sử dụng nguyên liệu là các nguyên vật liệu thiên nhiên, 
đồ dùng phế thải: Rơm, lá khô, len, chai, lọ... Khi được sử dụng các nguyên vật liệu 
thiên nhiên, đồ dùng phế thải sẽ thu hút trẻ hơn và từ các nguyên vật liệu đó chúng 
có thể thỏa sức tưởng tượng để làm ra các sản phẩm tạo hình phong phú và ngộ 
nghĩnh.
 Nguyên vật liệu thiên nhiên, đồ dùng phế thải được sử dụng là những nguyên 
vật liệu có sẵn ở địa phương như: Lá cây, hoa, vỏ trứng, vỏ sò, vỏ ốc, rơm, chai, lọ 
Đây là những nguyên vật liệu dễ kiếm, dễ tìm và ít tốn kém về kinh phí. Thông qua 
đó trẻ biết phối hợp các giác quan để tác động lên các nguyên vật liệu làm thay đổi 
hình dạng và biến nó thành những bức tranh, đồ chơi sinh động.
 4.3. Tính thực tiễn
 4.3.1. Thực trạng của khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi trong một số hoạt 
động tạo hình tại lớp Mẫu giáo 5 tuổi A trường Mầm non Cù Vân” 
 a. Thuận lợi liệu thiên nhiên, phế thải được 
 sưu tầm
 Bảng 1: Bảng khảo sát thực trạng trước khi thực hiện biện pháp
 Qua quá trình khảo sát và tìm hiểu trẻ của lớp tôi nhận thấy khả năng sáng tạo, 
hứng thú, tích cực, và đưa ra ý tưởng của cá nhân trẻ còn nhiều hạn chế, tỉ lệ trẻ đạt 
được các mục tiêu trong hoạt động tạo hình còn thấp. Nguyên nhân do cô giáo chưa 
sưu tầm phong phú nguyên liệu, đồ dùng. Hình thức tổ chức các hoạt động tạo hình của 
giáo viên chưa thật sự sáng tạo, chưa đổi mới nên chưa thu hút được trẻ tham gia hoạt 
động. Một số trẻ còn ỷ lại không thích tham gia hoạt động. Chính vì lý do đó tôi đã đặt 
ra câu hỏi làm thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo 
hình? Môi trường hoạt động thuận lợi, phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình của 
giáo viên và quá trình thực hiện các kĩ năng tạo hình của trẻ liệu có ảnh hưởng tới khả 
năng sáng tạo của trẻ trong hoạt động tạo hình hay không? Cùng với đó là nguyên vật 
liệu đa dạng phong phú sẽ kích thích sự tò mò và khả năng sáng tạo của trẻ hay không?
 Để giải quyết các nguyên nhân trên tôi đã đưa ra một số biện pháp như sau:
 4.3.2. Biện pháp “Sử dụng các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương nhằm 
phát huy khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi trong một số hoạt động tạo hình tại 
lớp Mẫu giáo 5 tuổi A trường Mầm non Cù Vân”
 Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động tạo hình với nguyên vật liệu 
thiên nhiên, nguyên vật phế thải có sẵn tại địa phương theo các chủ đề
 Ngay từ đầu năm học tôi cùng tổ chuyên môn họp thảo luận và đưa ra ý tưởng 
sử dụng các nguyên vật liệu từ thiên nhiên, nguyên vật liệu phế thải tái vào hoạt 
động tạo hình. Tôi đã lựa chọn xây dựng kế hoạch cụ thể, phù hợp theo từng chủ đề. 
 Ví dụ: Với chủ đề “Trường mầm non”, tôi xây dựng kế hoạch hoạt động tạo 
hình cho trẻ sử dụng nguyên vật liệu thiên nhiên, nguyên vật liệu phế thải, tái sử 
dụng như:
 Trong hoạt tạo hình: Tạo hình trường mầm non bằng các nguyên vật liệu khác 
nhau (bằng ống hút, bằng hột hạt, bằng rơm rạ, bằng cành, lá cây...). Vẽ chân dung 
cô giáo trên các vật liệu khác nhau. ..
 Trong giờ hoạt động góc:
 Góc nghệ thuật: Làm hộp đựng bút bằng lõi giấy vệ sinh, chai nhựa, bằng vỏ 
lon cháo dinh dưỡng. Gấp hộp đựng đồ dùng bằng giấy các loại...
 Góc xây dựng: Lắp ghép trường mầm non từ bìa cát tông, vỏ hộp sữa... Trong giờ hoạt động góc: Trang trí tên gọi các nghề bằng hột hạt, nặn dụng 
cụ các nghề...
 Trong giờ hoạt động ngoài trời: Làm đồ dùng của các nghề bằng nhiều nguyên 
liệu khác nhau; đan tết bằng cói, lá dừa, lá cọ; làm thiệp tặng cô từ giấy, cỏ cây hoa 
lá, làm súng bằng bìa cattong.
 Với chủ đề Thế giới động vật xung quanh bé: Xây dựng kế hoạch tạo hình 
bằng nguyên vật liệu thiên nhiên, nguyên vật liệu phế thải, tái sử dụng như:
 Trong hoạt động tạo hình: Cắt xé dán đàn cá bơi trên nhiều nguyên vật liệu, 
Tạo hình đàn gà bằng các nguyên liệu khác nhau. 
 Trong giờ hoạt động ngoài trời: Làm con vật bằng lá cây, bằng len, bằng nắp 
chai, vỏ ngao, hột hạt, vẽ con vật theo ý thích.
 Trong giờ hoạt động góc: Cho trẻ gấp con vật bằng giấy. Làm con loăng 
quanh bơi trong nước bằng ghim và ống hút sữa, con thỏ bằng cốc trà sữa, xếp hình 
con vật bằng hột hạt, tạo hình các chú sâu bằng bìa, giấy, ống hút; Con gà bằng găng 
tay và lá cây...
 Với chủ đề Giao thông: Xây dựng kế hoạch tạo hình bằng nguyên vật liệu 
thiên nhiên, nguyên vật liệu phế thải tái sử dụng như:
 Trong hoạt động tạo hình: Vẽ phương tiện giao thông đường bộ trên nhiều 
vật liệu khác nhau. Cắt dán thuyền trên biển bằng lá cây. Tạo hình biển báo...
 Trong giờ hoạt động ngoài trời: Cắt, chắp ghép các phương tiện giao thông 
bằng bìa cattong, tạo hình các PTGT bằng nhiều nguyên vật liệu...
 Trong giờ hoạt động góc: Vẽ nặn cắt xé dán các PTGT, biển báo giao thông, 
gấp các PTGT, xâu dây theo hình các PTGT...
 Hay chủ đề tết và mùa xuân tôi xây dựng kế hoạch cho trẻ làm pháo hoa bằng 
bóng bay và lõi giấy vệ sinh, cây xanh bằng vỏ lạc, hạt dẻ; vườn hoa bằng bông tăm, 
hạt lạc, hạt ngô, hạt bí, các loại hoa quả bằng giấy bọc quả...
 Thông qua việc xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng chủ đề, giúp tôi có kế hoạch 
chuẩn bị về đồ dùng cũng như nguyên vật liệu từ thiên nhiên, nguyên vật liệu phế thải 
tái sử dụng theo từng chủ đề, từng hoạt động cụ thể. Từ đó, tạo điều kiện cho trẻ được 
tiếp xúc trải nghiệm, sáng tạo với nhiều nguyên vật liệu khác nhau.
 Biện pháp 2: Sưu tầm, khai thác có hiệu quả nguyên vật liệu sẵn có tại 
địa phương
 Việc sưu tầm các nguyên vật liệu để tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ cần phải 
đảm bảo yêu cầu về vệ sinh, đảm bảo an toàn, không độc hại, sắc nhọn, đa màu sắc, 
nhiều chủng loại, dễ bảo quản và cất giữ, dễ phục hồi hoặc sửa chữa... Biện pháp 3: Tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động tạo hình bằng cách 
trải nghiệm với nguyên vật liệu thiên nhiên, đồ dùng phế thải trong giờ học tạo 
hình. 
 Thông thường, trong các hoạt động tạo hình của trẻ, giáo viên vẫn chủ yếu 
sử dụng giấy, bút màu, sáp màu, màu nước, hồ dán... làm nguyên vật liệu để hoạt 
động. Tôi thấy những nguyên vật liệu truyền thống này chưa phát huy tối đa khả 
năng sáng tạo của trẻ, sản phẩm tạo ra không phong phú, độc đáo nên tôi đưa vào 
các nguyên vật liệu thiên nhiên, đồ phế thải để trẻ lựa chọn, sử dụng vào mục đích 
tạo hình của mình. Những nguyên liệu này được chuẩn bị dựa theo các hoạt động 
theo đề tài, và sử dụng song song với các nguyên liệu, học liệu tạo hình truyền thống 
khác. Với việc cho trẻ sử dụng các nguyên vật liệu thiên nhiên, đồ dùng phế thải vào 
hoạt động tạo hình thì tôi luôn khuyến khích trẻ hoạt động theo nhóm. Kết quả là trẻ 
rất say mê và hứng thú, đưa ra nhiều ý tưởng sáng tạo và biết phối hợp giúp đỡ nhau 
trong nhóm. Bên cạnh đó, tôi còn thấy kỹ năng tạo hình của trẻ ngày một thành thạo 
hơn, ngôn ngữ trong tạo hình cũng được trẻ nói lưu loát, trôi chảy và chính xác hơn, 
sản phẩm tạo hình đa dạng phong phú hơn. 
 Ví dụ: Làm ô tô tải 
 Trước ngày diễn ra hoạt động tôi vận động phụ huynnh sưu tầm và cho trẻ 
mang nguyên liệu đến tặng cho lớp như: Hộp nhựa, bìa, hộp bánh, nắp chai Khi 
đến giờ tổ chức tôi cho trẻ quan sát nguyên liệu đã sưu tầm cho trẻ lên ý tưởng, thiết 
kế và chế tạo ra chiếc ô tô tải theo ý tưởng riêng hoặc theo ý tưởng chung của cả 
nhóm. Cho trẻ giới thiệu sản phẩm và thiết kế và nêu ý tưởng cải tiến sau khi thực 
hiện.
 Ví dụ 2: Với hoạt động tạo hình “Những đám mây và hạt mưa” trong Chủ 
đề “Nước và các hiện tượng tự nhiên” tôi thực hiện các hoạt động sau: 
 Tôi cùng trẻ sưu tầm các nguyên vật liệu sau: Giấy vẽ, giấy màu, giấy báo, lá 
cây tươi khô, bông tăm, bông hóa học, ống hút, xốp bọc quả, hột hạt
 Vật liệu: Mành tre, bìa catton, bóng bay, nón, mẹt tre, giấy bóng kính.. 
 Học liệu: Hồ dán, băng dính 2 mặt, khăn lau tay, kéo thủ công, bút chì...
 Cách thực hiện như sau:
 Gây hứng thú với trẻ bằng trò trơi: “Trời mưa, trời mưa” Có thể chọn trẻ nhanh 
nhẹn, nói năng lưu loát lên làm quản trò thay giáo viên
 Cho trẻ nghe các âm thanh khi trời mưa và trò chuyện để trẻ nói lên những 
hiểu biết, cảm nhận về trời mưa như: Hạt mưa to-nhỏ- thẳng- xiên, sắp mưa thì có 
mây đen, nhiều mây... hình mà trẻ yêu thích từ đó có thể tạo thành những bức tranh với nhiều chủ đề khác 
nhau. 
 Tận dụng những chiếc khay đựng trứng bằng giấy, cô cho trẻ cắt rời từng khay 
đựng quả trứng và cho thỏa sức tô, vẽ chiếc khay giấy đó, sau đó dán hai chiếc khay 
quả trứng dời sẽ tạo thành hình quả trứng rất đẹp. 
 Hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo. Thông qua đó trẻ 
được thỏa sức sáng tạo, trí tưởng tượng của trẻ được phát huy. Ngoài việc tổ chức 
cho trẻ hoạt động tạo hình trên tiết học cô cũng rất chú trọng việc tổ chức cho trẻ tạo 
hình với nguyên vật liệu phế thải, tự nhiên ở các góc chơi đặc biệt là góc nghệ thuật, 
góc học tập, góc khám phá
 Ở góc học tập: Cô cho trẻ xếp các chữ cái, con số từ hột hạt, sỏi... chơi các trò 
chơi như ô ăn quan, cắp cua... bằng sỏi, hạt lạc... Làm sách tranh từ vải vụn, vải dạ, 
xốp màu... Qua hoạt động này không chỉ củng cố các chữ cái, chữ số trẻ đã được học 
mà còn thử thách sự kiên trì, linh hoạt và tư duy sáng tạo của trẻ. 
 Chủ đề nhánh: Ngày quốc tế phụ nữ 8/3 cho trẻ làm bưu thiếp tặng bà, tặng 
mẹ, tặng cô giáo và chị, em gái.
 Nguyên liệu: Giấy bìa màu, ống hút, chai nhựa, quả khế, củ cà rốt
 Mục đích: Trẻ biết ngày 8/3 là ngày lễ của các bà, các mẹ, các cô giáo và các 
chị gái, em gái. Trẻ biết phối hợp các kĩ năng đã học để trang trí bưu thiếp theo ý 
thích và trí tưởng tượng của mình. Phát triển khả năng sáng tạo và sự kiên trì khéo 
léo của trẻ. 
 Để tạo động lực cho trẻ thích đến lớp, tôn trọng sản phẩm của trẻ làm ra cô 
giáo luôn tận dụng các sản phẩm của trẻ để vào các góc chơi trong lớp học. Sản 
phẩm của trẻ tạo ra rất phong phú, cô đã tận dụng các sản phẩm này trang trí ở một 
số góc của lớp, không tốn công sức, tiền bạc mà còn tạo được môi trường thân thiện 
cho trẻ, giúp trẻ cảm thấy thoải mái, tự hào về những sản phẩm của mình làm ra, từ 
đó tạo cho trẻ sự phấn khởi, tích cực hoạt động ở các hoạt động sau. Nếu như trước 
đây, cứ mỗi chủ đề mới, cô phải trang trí lại nhiều góc hoạt động hay nhiều mảng 
tường trong lớp cho phù hợp với chủ đề thì bây giờ, cứ mỗi chủ đề mới cô chỉ cần 
tìm tài liệu và hướng dẫn trẻ tạo ra những sản phẩm phù hợp với chủ đề mới và trang 
trí vào khung đã có sẵn. Như vậy, không những có thể lưu giữ lại những sản phẩm 
do trẻ tạo ra từ chủ đề trước mà còn giúp trẻ nhận biết một chủ đề mới một cách tự 
nhiên và dễ dàng mà cô giáo không mất nhiều thời gian để bố trí lại 
 Tuy nhiên những hình ảnh trang trí đó phải đảm bảo vừa tầm mắt quan sát của 
trẻ để trẻ có thể giao lưu, trò chuyện về sản phẩm của bạn và của mình. Từ đó cũng 
tạo cho trẻ những mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với trẻ, giúp trẻ ngày càng thêm 
gắn bó, gần gũi, đoàn kết với các bạn trong lớp.