SKKN Nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với các biểu tượng Toán sơ đẳng

 PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Giáo dục mầm non là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. 
Đây là khâu quan trọng đặt nền móng cho sự phát triển nhân cách toàn diện của 
trẻ và cho trẻ bước vào học phổ thông. Việc hình thành các biểu tượng toán học 
cho trẻ mầm non có một vai trò to lớn. Dạy toán cho trẻ không nhằm đào tạo cho 
trẻ những nhà toán học, mà nhằm phát triển ở trẻ khả năng nhanh nhậy, trí thông 
minh, sự phán đoán phân tích, so sánh tổng hợp. Giúp trẻ có được những kiến 
thức sơ đẳng về tập hợp con số, phép đếm, về kích thước hình dạng, khả năng 
định hướng không gian. Đặc biệt hơn đối với trẻ 5 tuổi việc hình thành biểu 
tượng toán sơ đẳng là một nội dung quan trọng bổ xung vào hành trang cho trẻ 
khi bước vào lớp một và góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển 
toàn diện nhân cách cho trẻ.
 Môn toán là môn học rất khô khan và cứng nhắc, các tiết học toán đặc biệt 
là tiết học hình thành các biểu tượng về số lượng, con số và phép đếm thường 
lặp đi lặp lại nhiều lần các tiết học có nội dung giống nhau, chỉ khác về số lượng 
là 5, 6, 7, ...10. Cho nên nếu ta chỉ tập chung vào kiến thức dạy trẻ theo đúng các 
bước, nếu lặp lại khi học trẻ thường rất nhanh chán sẽ không thu hút được sự 
chú ý của trẻ. Hiệu quả của việc hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho 
trẻ mầm non, không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng hệ thống các biểu tượng 
toán học cần hình thành cho trẻ mà còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp 
tổ chức các hoạt động mà trọng tâm là các “tiết học toán” cho trẻ ở trường mầm 
non. Làm thế nào để cho trẻ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên không bị gò ép 
phù hợp với sự nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi này là: “Học 
mà chơi, chơi mà học.”
 Nhận thức được tầm quan trọng đó tôi đã tập trung ngiên cứu, tìm tòi để 
tìm ra một số biện pháp “Nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với 
các biểu tượng toán sơ đẳng’’
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
 Trên cơ sở nghiên cứu sự hứng thú của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi trong các 
tiết toán, qua đó đề xuất một số biện pháp “Nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 
tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng’’
 2 PHẦN II: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
 Những biểu tượng toán học sơ đẳng được hình thành ở trẻ em là kết quả 
của việc trẻ nắm những kiến thức qua các hoạt động khác nhau trong cuộc sống 
hàng ngày và là kết quả của việc dạy học có định hướng trên hệ thống các tiết 
học toán với trẻ. Chính những kiến thức, kỹ năng toán học sơ đẳng mà trẻ nắm 
được là phương tiện để phát triển tư duy toán học cho trẻ và góp phần thực hiện 
giáo dục toàn diện nhân cách trẻ. Hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng 
cho trẻ mầm non là một nội dung quan trọng góp phần thực hiện mục tiêu giáo 
dục mầm non. Hiệu quả của việc hình thành các biểu tượng toán học cho trẻ 
mầm non không chỉ phụ thuộc vào việc xây dựng hệ thống các biểu tượng toán 
học cần hình thành cho trẻ mà còn phụ thuộc vào phương pháp, biện pháp tổ 
chức các hoạt động mà trọng tâm là tiết học toán cho trẻ ở trường mầm non.
 Trong quá trình dạy học cho trẻ ở trường mầm non chúng ta phát triển ở 
trẻ khả năng nhận biết, khả năng phân tách các dấu hiệu, nhận biết các tính chất, 
các mối quan hệ của các sự vật, phát triển ở trẻ hứng thú quan sát, hình thành 
các thao tác trí tuệ, các biện pháp của hoạt động tư duy, qua đó tạo ra những 
điều kiện bên trong để dẫn dắt trẻ tới những hình thức mới của trí nhớ, của tư 
duy và tưởng tượng. 
 Trong quá trình hình thành các biểu tượng toán học sơ đẳng cho trẻ, giáo 
viên giữ vai trò chủ đạo, là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển hoạt động có 
mục đích học tập của trẻ. Việc tổ chức dạy trẻ đúng lúc và phù hợp với đặc 
điểm, lứa tuổi cho trẻ đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển trí tuệ cho trẻ 
mầm non. Thông qua quá trình dạy học như vậy, trẻ sẽ nắm được những kiến 
thức sơ đẳng về tập hợp con số, phép đếm, về kích thước và hình dạng các vật, 
trẻ biết định hướng trong không gian và thời gian, trẻ nắm được phép đếm, phép 
đo độ dài của các vật bằng các thước đo ước lệ 
II. THỰC TRẠNG:
1. Số lớp và học sinh 5 - 6 tuổi:
 + Số lớp: 2 lớp
 + Số cháu: 53 cháu
2. Tình hình đội ngũ giáo viên
 4 - Qua quá trình khảo sát cho thấy kết quả như sau:
 + Các cháu chưa tập chung học
 + Cháu nắm được bài 60%
 + Nhất là việc trẻ xác định vị trí trong không gian kém.
 + Trẻ biết cách so sánh khoảng 40% 
* Nguyên nhân của thực trạng:
 - Do chưa tạo ra được môi trường toán học cho trẻ
 - Chưa có nhiều đồ dùng đẹp và mới lạ.
 - Chưa gây được sự tập trung, chú ý tạo hứng thú trong quá trình dạy và 
học.
 - Chưa có nhiều trò chơi mới.
 Toán học là một môn học rất quan trọng, nhất là trẻ bước vào phổ thông, 
nó giúp trẻ có được những kiến thức nhất định để tiếp thu kiến thức ở bậc học 
tiếp theo. Chính điều này làm tôi trăn trở suy nghĩ làm thế nào để khắc phục tình 
trạng trên. Tôi đã suy nghĩ tìm ra một số biện pháp “Nâng cao chất lượng cho 
trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng’’.
III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP:
1. Tạo môi trường toán học cho trẻ
a. Tạo môi trường lớp học xung quanh trẻ
 Một môi trường học tập tốt có hiệu quả là môt trường gây hứng thú cho 
trẻ, phát huy được trí tưởng tượng, sáng tạo cho trẻ. Chính vì vậy tôi luôn cố 
gắng tạo ra nhiều đồ dùng, đồ chơi hấp dẫn trang trí xung quanh lớp. 
Ví dụ: Cắt những con vật bằng mút, vẽ những phương tiện giao thông, treo 
những chiếc vòng nhiều màu sắc, dán lên tường, trang trí theo chủ đề, cho trẻ 
đếm và có thể học các môn khác.
 Chúng ta biết rằng trẻ nhỏ luôn yêu thích cái đẹp, trí tưởng tượng của trẻ 
là vô cùng phong phú do vậy môi trường học tập xung quanh trẻ là một yếu tố 
cực kỳ quan trọng kích thích đứa trẻ tư duy và sáng tạo. Ta cần tạo cho trẻ một 
tâm lý thật thoải mái, coi lớp học như ngôi nhà thân yêu của mình và trong ngôi 
nhà đó trẻ được tham gia dọn dẹp, trang trí, sáng tạo theo ý mình. Chính vì vậy 
tôi dã khuyến khích trẻ sưu tầm đồ chơi, tranh ảnh để trang trí lớp học theo chủ 
 6 Ví dụ: Khi cho trẻ đi tham quan, đi dạo, ta có thể hỏi trẻ “có bao nhiêu luống 
rau, có bao nhiêu cây vải, luống rau này có hình gì, quả này có dạng gì?... Hoặc 
khi đến giờ ăn trẻ xếp đĩa và khăn cho mỗi bàn, trẻ phải biết lấy đủ số đĩa cho 
mỗi bàn, như thế trẻ đã biết sắp xếp tương ứng 1 - 1 ta có thể tận dụng mọi cơ 
hội để có thể hình thành các biểu tượng về toán cho trẻ. 
Ví dụ: Khi hoạt động góc “bán hàng” khi trẻ đi mua và bán phải đếm số hàng, 
đưa số tiền đúng với yêu cầu của người bán ở góc xây dựng yêu cầu, trẻ xây mô 
hình ngôi nhà của bé, yêu cầu phía trước ngôi nhà có gì, phía sau có gì? Môi 
trường toán học cho trẻ là rất phong phú, nếu chúng ta biết tận dụng vào toán 
học cho trẻ thì rất có hiệu quả, trẻ vừa học vừa chơi. Trẻ học mà không biết 
mình đang học.
 Thông thường thì những hành động thoải mái và có tính khám phá đối với 
trẻ sẽ không đảm bảo cho việc học và việc nhận thức sâu các khái niệm. Ta phải 
tạo điều kiện thuận lợi để tạo môi trường, khuyến khích môi trường tư duy toán 
học ta cần nhận thức được điều gì cho trẻ muốn học. John Holt đã nói “Khi 
chúng ta kích thích sự khát khao khám phá, để nhận thức cái mới của trẻ và dành 
được quyền kiểm soát nó, không cố gắng bắt buộc trẻ phải nhanh hơn và hơn 
nữa khi trẻ đã sẵn sàng thì cả thầy và trò đều cảm thấy thoải mái và tạo được 
nhiều tiến bộ”.
2. Sáng tạo, linh hoạt thay đổi hình thức trong việc hình thành các biểu 
tượng toán học cho trẻ.
 Trẻ nhỏ không học các khái niệm toán học bằng cách học vẹt hay bằng 
các quy tắc. Trẻ được khuyến khích trong quá trình học, biết tìm kiếm các chuẩn 
mực. Giải quyết các vấn đề nếu ta chỉ đơn thuần dạy trẻ xác định vị trí trong 
không gian nhận biết hình khối, đếm, so sánh, thêm bớt, chia theo hình thức 
thông thường, một số tiết học về số lượng nội dung lại lặp đi lặp lại như thế sẽ 
rất nhàm chán và đơn điệu, cứng nhắc, sự hứng thú của trẻ sẽ giảm đi. do vậy ta 
cần có sự linh hoạt thay đổi các hình thức tiết học để trẻ học không nhàm chán.
a. Gây hứng thú cho trẻ ở phần giới thiệu bài
 Trong tiết học toán, việc sử dụng lời nói đầu, dẫn dắt vào bài mới lạ, gây 
ấn tượng, thì mới thu hút sự chú ý của trẻ, làm cho trẻ hứng thú, tinh thần thoải 
mái khi học.
Ví dụ: Dạy bài khối vuông, khối chữ nhật, khối cầu, khối trụ. Phần giới thiệu 
bài tôi nói: “Các cầu thủ bóng đá của lớp ta vừa đi thi đấu về, sau đây là lễ trao 
 8 Nếu là con gái Con gái bên phải
 Đứng ra phía sau.’’ Nhanh nhanh lên nào.”
 Sau khi người giao mõ đọc xong từng vế thì trẻ trai và trẻ gái đứng đúng 
vào vị trí người giao mõ yêu cầu. Tiếp theo là cô phải đặt các câu hỏi để trẻ trả 
lời xem trẻ đang đứng ở vị trí nào của người giao mõ. 
 Trẻ được đi chơi nhiều nơi, được ngắm phong cảnh quê hương đất nước, 
vừa được chơi trò chơi. Như vậy trẻ rất thích, rất tích cực tham gia vào các hoạt 
động giúp cho tiết học đạt kết quả.
Ví dụ 2: Khi dạy trẻ bài đo các đối tượng thuộc chủ đề “Phương tiện giao thông thay 
vì chuẩn bị cho trẻ 3 băng giấy để đo. Tôi đã chuẩn bi cho mỗi trẻ một bức tranh có 
vẽ 3 đoạn đường dài ngắn khác nhau. Thay cho các chữ số tôi đã vẽ hình 3 chiếc ô tô 
có gắn các chữ số tương ứng với số lần đo ở các đoạn đường.
 5 6 7
 Cô giới thiệu đẫn dắt để cháu thực hành đo. Các bác tài xế ở nơi xa đến 
chưa thạo đường đi, các bác phải tìm được con đường có độ dài có số lần đo 
bằng chữ số ở xe của các bác. Các cháu có muốn giúp các bác tìm đường đi 
không? Chúng mình phải làm thế nào để xe đi đúng đường? (phải đo). Thế là trẻ 
bắt tay vào đo một cách rất thích thú. Khi đo xong trẻ nói kết quả và tìm chiếc 
xe có chữ số tương ứng với số lần đo ở con đường đó đặt vào đúng con đường 
đó. Rồi xuyên suốt bài học các cháu được đo chiều dài đoạn đường bằng bàn 
chân mình. Rồi treo cờ chuẩn bị cho hội thi “Bé với an toàn giao thông”. Trong 
 10 dụng chúng trong những tình huống khác nhau, vì vậy mà kiến thức của trẻ được 
củng cố.
 Trò chơi toán học là một dạng của trò chơi học tập. Trẻ phải giải quyết 
nhiệm vụ học tập dưới hình thức chơi nhẹ nhàng, thoải mái, làm trẻ dễ dàng 
vượt qua những khó khăn trở ngại nhất định. Trẻ tiếp nhận nhiệm vụ học tập 
như nnhiệm vụ chơi, do đó tính tích cực của hoạt động nhận thức trong lúc chơi 
được nâng cao. Trong một chừng mực nào đó, trò chơi học tập vừa là phương 
tiện dạy học, vừa là hình thức dạy học cho trẻ. Trò chơi học tập được sử dụng 
trong quá trình dạy hoc nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức cho trẻ.
 Chính vì vậy trong các tiết học Toán nói riêng và các hoạt động khác nói 
chung tôi luôn cố gắng suy nghĩ sáng tạo ra một số trò chơi mới để áp dụng vào 
giờ học nhằm thay đổi hoạt động chống sự chán nản, mệt mỏi, làm cho trẻ có 
hứng thú hoạt động.
 * Trò chơi 1: “Câu cá": (Chủ đề thế giới động vật).
Chuẩn bị: 
 - Mỗi tổ 1 cần câu có móc câu, 10 con cá, trên miệng mỗi con có làm 
vòng tròn để trẻ câu 
Luật chơi: 
 - Trẻ phải nhảy qua các con suối (số con suối tương ứng với số lượng cần 
dạy trẻ,ví dụ 5, 6, 7, ....10) khộng dẫm vào vạch và câu được cá bỏ vào giỏ. Nếu 
dẫm vào vạch phải quay trở lại. 
Cách chơi: 
 - Chia lớp làm 2 ( Hay 3 ) đội tuỳ ý, số trẻ bằng nhau. Lần lượt từng trẻ 
phải nhảy qua các con suối ( Ví dụ bài số 8 thì 8 con suối ).Sau đó cầm cần câu, 
câu cá bỏ vào giỏ. Cứ như vậy bạn này về, bạn khác tiếp tục lên. trong thời gian 
“một bản nhạc”, tổ nào câu được nhiều cá là thắng cuộc.
 * Trò chơi 2: “Nghe âm thanh tạo số lượng.”
Mục đích trò chơi
 - Trẻ đếm số lượng trong phạm vi 10
 - Trẻ được vận động cơ thể
 - Luyện tai nghe cho trẻ
 12