SKKN Một số vấn đề phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 tuổi thông qua hoạt động thơ

 S¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt: Mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn ng«n ng÷.
môc ®Ých, gióp trÎ dÔ dµng h¬n trong viÖc c¶m nhËn ng«n ng÷ nghÖ thuËt cña th¬ vµ 
biÕt thÓ hiÖn nã b»ng chÝnh ng«n ng÷ hµnh ®éng cña trÎ.
II. Néi dung:
1. C¬ së lý luËn:
 Chóng ta ®· biÕt môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña gi¸o dôc MÇm non tõ nay ®Õn 
2020 ®· ®­a ra quan ®iÓm x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña gi¸o dôc mÇm non, ®Æt nÒn mãng cho sù 
ph¸t triÓn nh©n c¸ch th«ng qua hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n t¹o tiÒn ®Ò cho phæ cËp 
gi¸o dôc tiÓu häc.
 Môc tiªu chung cña ph¸t triÓn gi¸o dôc MÇm non ®Õn n¨m 2020 lµ nhanh chãng 
mì réng ph¹m vi chÊt l­îng ch¨m sãc gi¸o dôc trÎ tõ 0-6 tuæi trªn c¬ së x©y dùng 
mét ®éi ngò gi¸o viªn hiÓu biÕt nghiÖp vô vµ t©m huyÕt víi nghÒ. Lµ c« gi¸o MÇm 
non chóng ta ph¶i cã tr¸ch nhiÖm gi¸o dôc ®èi t­îng thÕ hÖ trÎ ngay tõ buæi ban ®Çu 
“D¹y trÎ nh­ trång c©y non”, “TrÎ em h«m nay thÕ giíi ngµy mai”. TrÎ em lµ nguån 
h¹nh phóc lín lao, lµ niÒm tù hµo cña mæi gia ®×nh vµ niÒm hi väng chung cña toµn x· 
héi.
 Tõ nhËn thøc trªn t«i thÊy viÖc gi¸o dôc trÎ ë løa tuæi MÇm non ph¸t triÓn toµn diÖn 
lµ v« cïng quan träng , ë tr­êng mÇm non ngoµi viÖc ch¨m lo søc kháe ®Õn cung cÊp 
kiÕn thøc lµ kh«ng thÓ thiÕu. Song viÖc d¹y trÎ tham gia vµo ho¹t ®éng th¬ nh»m ph¸t 
triÓn ng«n ng÷ vµ lµm t¨ng vèn tõ lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt.
 Bëi qua mçi t¸c phÈm th¬ kh¬i dËy ë trÎ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc, yªu c¸i hay, 
c¸i ®Ñp, biÕt lªn ¸n vµ phª ph¸n c¸i xÊu tõ ®ã h×nh thµnh ë trÎ thãi quen chuÈn mùc.
2. C¬ së thùc tiÓn:
 Qua thùc hiÖn chuyªn ®Ò lµm quen V¨n häc-ch÷ viÕt vµ ®· ®­îc tËp huÊn chuyªn 
®Ò, gi¸o viªn ®· n¾m ®­îc ph­¬ng ph¸p h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng lµm quen v¨n 
häc, ®Æc biÖt lµ tiÕt ho¹t ®éng th¬, nh×n chung kh¶ n¨ng c¶m nhËn ®­îc c¸i hay c¸i 
®Ñp trong bµi th¬, biÕt thÓ hiÖn b»ng ý chÝ n¨ng lùc s­ ph¹m cña m×nh, víi giäng ®äc 
®Çy truyÒn c¶m, s¸ng t¹o, víi ®iÒu ®ã ®· t¹o ra nh÷ng c¶m xóc cho trÎ høng thó khi 
tiÕp xóc víi t¸c phÈm th¬.
 Bªn c¹nh kh¶ n¨ng c¶m nhËn vÒ néi dung mét sè bµi th¬ cßn h¹n chÕ, giäng ®äc, 
c¸ch phèi hîp ¸nh m¾t, cö chØ, ®iÖu bé minh häa ®«i lóc ch­a béc lé hÕt c¶m xóc, kÕt 
qu¶ trÎ nãi trän c©u, râ lêi ch­a cao, trÎ ch­a thùc sù say mª hµo høng, c¸ch sö dông 
®å dïng d¹y häc ch­a khoa häc dÉn ®Õn giê häc trÎ Ýt tËp trung chó ý, ®­a ®Õn hiÖu 
qu¶ trªn tiÕt häc ch­a cao.
 Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y t«i thÊy bé m«n V¨n häc mµ ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng th¬ ®· cã 
tÇm quan trong trong viÖc ph¸t triÓn nhËn thøc gi¸o dôc ®¹o ®øc, thÈm mÜ vµ th«ng 
qua ho¹t ®éng th¬ gióp trÎ lµm giµu vèn tõ, rÌn luyÖn kh¶ n¨ng ph¸t ©m vµ c¸ch diÔn 
®¹t m¹ch l¹c vµ t¸c phÈm v¨n häc chØ cã thÓ ph¸t huy t¸c dông cña nã khi c« biÕt c¸ch 
Ng­êi thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Thóy V©n - Tr­êng MN Th¸i Thñy Trang 2 S¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt: Mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn ng«n ng÷.
 §©y lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gióp trÎ häc 
tèt h¬n chuyªn ®Ò LQVH nãi chung vµ ho¹t ®éng th¬ nãi riªng.
- §Çu n¨m häc b¶n th©n më cuéc häp phô huynh ®Ó tuyªn truyÒn cho c¸c bËc phô 
huynh vÒ tÇm quan träng vµ ph­¬ng ph¸p vÒ bé m«n LQVH mµ ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng 
th¬ vµ trao ®æi vÒ kÕt qu¶ ban ®Çu cña trÎ.
- Trong c¸c giê ®ãn, tr¶ trÎ t«i trao ®æi víi phô huynh vÒ kiÕn thøc mµ trÎ tiÕp thu vµ 
vËn ®éng phô huynh cïng t«i t×m nhÆt c¸c phÕ liÖu s½n cã ë ®Þa ph­¬ng nh­ lÞch cñ, 
l«ng gµ, l«ng vÞt, c©y th«ng, c¸c lo¹i tranh ¶nh, mÉu c¸c bµi th¬... phï hîp víi chñ ®Ò 
chñ ®iÓm, phï hîp víi ®é tuæi.
- §éng viªn nh¾c nhë phô huynh th­êng xuyªn ®äc th¬ cho trÎ nghe vµ trß chuyÖn 
cïng trÎ
- Tham m­u víi nhµ tr­êng mua s¾m thªm c¸c trang thiÕt bÞ d¹y häc nh­ b¨ng ®Üa, 
®Ìn chiÕu, häa b¸o, tranh ¶nh...phï hîp víi néi dung c¸c bµi th¬, phï hîp víi chñ ®Ò 
chñ ®iÓm.
b/ BiÖn ph¸p thø hai: TÝch hîp c¸c néi dung gi¸o dôc vµ nghÖ thuËt ®äc th¬ cña c«:
 Nh­ chóng ta ®· biÕt trÎ MÇm non ch­a nh×n vµ tù ®äc t¸c phÈm, trÎ muèn c¶m nhËn 
®­îc t¸c phÈm V¨n häc ph¶i nhê vµo ng­êi lín, mµ ng­êi lín ë ®©y chÝnh lµ bè mÑ, c« 
gi¸o vµ c« gi¸o chÝnh lµ ng­êi trung gian lµ chiÕc cÇu nèi ®­a t¸c phÈm v¨n häc ®Õn víi 
trÎ . Do ®ã lêi ®äc lêi nãi diÔn c¶m trong khi truyÒn thô t¸c phÈm cã thÓ coi lµ ph­¬ng 
ph¸p quan träng nhÊt gióp ph¸t triÓn ng«n ng÷ vµ lµm t¨ng vèn tõ cho trÎ.
Lêi ®äc lêi nãi cµng hay cµng hÊp dÈn bao nhiªu th× sÏ gióp trÎ c¶m thô ®­îc néi 
dung bÊy nhiªu, th«ng qua t¸c phÈm th¬ lµ tiÒn ®Ò cho trÎ b¾t ch­íc ng÷ ®iÖu, nhÞp 
diÖu, lµ c¬ së ph¸t triÓn ng«n ng÷, cho trÎ tri gi¸c toµn bé néi dung bµi th¬.
Trong qu¸ tr×nh truyÒn thô t¸c phÈm cho trÎ, viÖc tÝch hîp néi dung gi¸o dôc vµ nghÖ 
thuËt ®äc th¬ cña c« lµ mét ho¹t ®éng ®ßi hái sù s¸ng t¹o cao, trÝ t­ëng t­îng phong 
phó, chÞu khã kiªn tr×, t×m tßi häc hái, chÊt giäng tèt, c¶m nhËn chÝnh x¸c néi dung 
bµi th¬. Lêi nãi cña c« chÝnh lµ th­íc ®o chuÈn mùc cho trÎ häc tËp.
V× vËy mµ tr­íc mçi tiÕt truyÒn thô t¸c phÈm th¬ cho trÎ b¶n th©n t«i lu«n chó träng 
®Õn viÖc x¸c ®Þnh néi dung, yªu cÇu cña mçi bµi th¬, bµi th¬ thuéc thÓ lo¹i th¬ nµo, 
nhÞp ®äc cña mçi bµi th¬ nh­ thÕ nµo, bµi th¬ sö dông nghÖ thuËt g×? vµ néi dung bµi 
th¬ nãi ®Õn ®iÒu g×?
VÝ dô: Bµi th¬ “Tr¨ng ¬i! tõ ®©u ®Õn” víi bµi th¬ nµy t¸c gi¶ sö dông nghÖ thuËt so s¸nh.
 Tr¨ng ¬i! tõ ®©u ®Õn
 Hay tõ c¸nh ®ång xa
 ....................................
 Tr¨ng bay nh­ qu¶ bãng
 B¹n nµo ®¸ lªn trêi.
Ng­êi thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Thóy V©n - Tr­êng MN Th¸i Thñy Trang 4 S¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt: Mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn ng«n ng÷.
§Ó tiÕt d¹y hÊp dÉn t«i chó träng ®Õn viÖc lång ghÐp tÝch hîp néi dung gi¸o dôc vµo 
®Ó d¹y, viÖc lång ghÐp tÝch hîp néi dung gi¸o dôc trong ho¹t ®éng th¬ võa cã t¸c 
dông t¹o ra bÇu kh«ng khÝ tho¶i m¸i, võa cã t¸c dông gi¸o dôc trÎ mét c¸ch toµn diÖn 
vÒ trÝ tuÖ, thÈm mÜ, ®¹o ®øc vµ thÓ lùc. Nh­ng lång ghÐp ë ®©y kh«ng cã nghÜa x¸o 
trén, kiªm d¹y qu¸ nhiÒu m«n häc kh¸c mµ lång ghÐp sao cho thËt nhÑ nhµng, hßa 
quyÖn vµo nhau vµ xen kÏ c¸c ho¹t ®éng, ®éng, tØnh kh¸c nhau.
VÝ dô: Th«ng qua bµi th¬ “MÌo ®i c©u c¸” t«i lång ghÐp bé m«n ©m nh¹c b»ng c¸ch 
t«i cho trÎ h¸t bµi “Ai còng yªu chó mÌo” ®Ó qua ®ã t«i cã thÓ ®µm tho¹i vµ h­íng 
dÉn trÎ vµo chñ ®Ò vµ néi dung bµi th¬. §Ó thay ®æi kh«ng khÝ t«i xen kÎ ®éng, tØnh 
b»ng c¸ch tæ chøc trß ch¬i “B¾t ch­íc tiÕng mÌo kªu” hoÆc trß ch¬i “MÌo ®uæi 
chuét” mét c¸ch nhÑ nhµng gióp trÎ tho¶i m¸i h¬n trong khi ho¹t ®éng. Tïy theo néi 
dung bµi th¬ mµ t«i ®­a ra trß ch¬i phï hîp nh­ vËy sÏ gióp trÎ høng thó vµ tiÕp thu 
kiÕn thøc mét c¸ch nhÑ nhµng vµ kh«ng bÞ gß bã.
c/ BiÖn ph¸p thø ba: X©y dùng c©u hái phong phó vµ ®a d¹ng:
C¨n cø vµo yªu cÇu, vµo bµi d¹y, c¨n cø vµo ®é tuæi mµ t«i ®Æt c©u hái cho phï hîp.
C©u hái ®Æt ra ph¶i ng¾n gän, chÝnh x¸c, dÔ hiÓu, ph¸t huy ®­îc tÝnh t­ duy ë trÎ VÝ 
dô: C¸c mÉu c©u hái nh­: V× sao? T¹i sao?
C©u hái ®Æt ra ph¶i cã mét hÖ thèng, cã sù chuÈn bÞ mét c¸ch chu ®¸o, c©u hái ph¶i ®i 
tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p.
C©u hái kh«ng ph¸t huy ®­îc tÝnh t­ duy cña trÎ th× kh«ng nªn hái
VÝ dô: C©u hái ë bµi th¬ “Gi÷a vßng giã th¬m”.
Con thÊy b¹n nhá ë trong bµi th¬ cã th­¬ng yªu bµ m×nh kh«ng? Mµ nªn hái. Con 
thÊy b¹n nhá trong bµi th¬ ®èi víi bµ nh­ thÕ nµo?
Cïng mét néi dung c©u hái t«i cã thÓ ®­a ra c¸c c©u hái kh¸c nhau nh»m gióp trÎ lµm 
quen víi c¸ch ®Æt c©u vµ më réng cho trÎ vÒ ý nghÜa cña tõ, tõ ®ã lµm t¨ng vèn tõ cho trÎ.
VÝ dô: Bµi th¬ “Hoa cóc vµng”
Trong bµi th¬ t¸c gi¶ nãi ®Õn hoa g×?
Hoa g× cã ë trong bµi th¬?
Bµi th¬ nãi vÒ g×?
Trong c©u hái ®Æt ra ®Ó trÎ tr¶ lêi nÕu trÎ kh«ng tr¶ lêi ®­îc c« nªn gîi ý.
VÝ dô: Bµi th¬ “Gi÷a vßng giã th¬m” c« hái
C« võa ®äc con nghe bµi th¬ g×? NÕu kh«ng tr¶ lêi ®­îc t«i cã thÓ gîi hái.
Bµi th¬ g× cã chó Gµ n©u, cã chÞ VÞt bÇu vµ cã em bÐ ®ang qu¹t cho bµ ®ã.
Trong mçi c©u hái nªn cho tõ 3-4 trÎ tr¶ lêi, trong qu¸ tr×nh trÎ tr¶ lêi c« chó ý s÷a sai 
vµ h­íng cho trÎ nãi ®óng tõ, trän c©u nÕu nhiÒu lÇn c« h­íng dÉn mµ trÎ kh«ng nãi 
®­îc th× c« båi d­ìng thªm ngoµi tiÕt häc.
Ng­êi thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Thóy V©n - Tr­êng MN Th¸i Thñy Trang 6 S¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt: Mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn ng«n ng÷.
cã thÓ sö dông sa bµn b»ng c¸ch t«i sö dông nhiÒu h×nh ¶nh, nh©n vËt, c¶nh vËt b»ng 
xèp, b«ng...th«ng qua ®ã trÎ cã thÓ sö dông c¸c ®å dïng ®ã, võa sö dông võa thÓ hiÖn 
l¹i néi dung bµi th¬ b»ng sù s¸ng t¹o cña trÎ.
Tuy nhiªn ®å dïng ®å ch¬i g©y høng thó cho trÎ song viÖc sö dông nã nh­ thÕ nµo ®Ó 
®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt, t«i ph¶i tËp sö dông nhiÒu lÇn, tËp tr­íc g­¬ng b¹n bÌ, 
®ång nghiÖp ®Ó cïng tham gia chØnh s÷a cho phï hîp víi tõng c©u th¬, bµi th¬. Nh­ 
vËy chóng ta cã thÓ thÊy r»ng ®å dïng trùc quan quan träng vµ cÇn thiÕt nh­ thÕ nµo 
®èi víi bé m«n lµm quen v¨n häc nãi riªng vµ tiÕt th¬ nãi chung, qua ®ã gióp trÎ nhí 
tªn bµi th¬, hiÓu néi dung bµi th¬ mét c¸ch nhanh nhÊt.
Sù thu hót vµ g©y høng thó vÒ ®å dïng sÏ mang l¹i cho trÎ sù say mª, chó ý ®Õn lêi 
®äc, lêi h­íng dÉn, gi¶i thÝch cña c«. §ã chÝnh lµ kho¶ng thêi gian ®Ó trÎ t­ duy vµ sö 
dông vèn tõ, luyÖn c¸ch ph¸t ©m, diÔn ®¹t ý cña m×nh vµ diÔn ®¹t ng«n ng÷ m¹ch l¹c.
d/ BiÖn ph¸p thø n¨m:T¹o m«i tr­êng, g©y høng kÝch thÝch sù ho¹t ®éng tÝch cùc 
cña trÎ:
 M«i tr­êng cho trÎ ho¹t ®éng lµ mét trong nh÷ng viÖc cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu 
®­îc trong vÊn ®Ò ®æi míi néi dung, ®æi míi h×nh thøc gi¸o dôc MÇm non hiÖn nay. 
Víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y th× gi¸o viªn t×m chän nh÷ng tranh ®Ñp, sèng ®éng vµ trang 
trÝ líp cho ®Ñp tõ ®Çu cho ®Õn cuèi n¨m häc. V× thÕ mµ trÎ nh×n l©u råi trÎ cñng c¶m 
thÊy ch¸n vµ cñng kh«ng kÝch thÝch sù ph¸t triÓn ë trÎ. Nh­ng ngµy nay b»ng nh÷ng 
viÖc t×m tßi kh¸m ph¸ t«i ®· t¹o ®­îc m«i tr­êng cho trÎ ho¹t ®éng mét c¸ch tÝch cùc 
vµ s¸ng t¹o h¬n.
VÝ dô: ë gãc g¸c s¸ch khi thùc hiÖn chñ ®Ò “Gia ®×nh” t«i bè trÝ m«i tr­êng míi cã 
®ñ c¸c lo¹i tranh ¶nh, s¸ch b¸o cã néi dung vÒ gia ®×nh nh­ «ng bµ, bè mÑ, anh chÞ 
em... cho trÎ xem.
M«i tr­êng t«i t¹o kh«ng chØ ë gãc s¸ch mµ t«i t¹o m«i tr­êng trong ngoµi líp ngay 
chñ ®Ò mµ trÎ ®ang thùc hiÖn ®Ó kh¾c s©u sù ghi nhí cña trÎ víi chñ ®Ò víi néi dung 
bµi th¬ ®ã.
VÝ dô: Trong chñ ®Ò “ThÕ giíi thùc vËt” víi bµi th¬ “Hoa cóc vµng” t«i viÕt néi dung 
bµi th¬ b»ng ch÷ to, bªn c¹nh néi dung bµi th¬ t«i vÏ thªm cµnh hoa cóc vµng, tuy trÎ 
ch­a ®äc ®­îc c¸c tõ trªn bøc tranh nh­ng khi ®­îc nh×n thÊy cµnh hoa cóc vµng 
®­îc vÏ cïng víi nh÷ng dßng ch÷ trong bøc tranh phÇn nµo trÎ hiÓu ®­îc bøc tranh 
nãi vÒ bµi th¬ “Hoa cóc vµng” vµ dùa trªn bøc tranh trÎ cã thÓ ®äc l¹i néi dung mµ trÎ 
®· ®­îc häc gióp trÎ «n luyÖn l¹i bµi th¬, ghi nhí vµ kh¾c s©u h¬n vÒ bµi th¬.
Trong c¸c bøc tranh viÕt ch÷ to treo ë líp t«i lu«n chó ý ®Õn kÝch cë, mµu s¾c ph¶i 
sèng ®éng, râ rµng ®Ó g©y ®­îc sù chó ý cña trÎ.
5. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc:
Sau mét thêi gian ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trªn t«i ®· thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau:
Ng­êi thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Thóy V©n - Tr­êng MN Th¸i Thñy Trang 8