SKKN Một số kinh nhiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non

 Một số kinh nghiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi
 Trong trường mầm non
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Bác Hồ đã từng nói :
 “ Vì lợi ích mười năm trồng cây,
 Vì lợi ích trăm năm trồng người”
 Sở dĩ Bác nói như vậy là để khẳng định với chúng ta rằng việc giáo dục trẻ 
để trẻ trở thành những công dân tốt cho xã hội cho đất nước là một nhiệm vụ hàng 
đầu. Nhưng để trở thành những công dân tốt sau này thì trước hết hôm nay trẻ phải 
biết tự chăm sóc bản thân, trẻ phải có tính tự lập ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà 
trường. Chính vì vậy việc rèn luyện những kĩ năng tự phục vụ cho trẻ là nhiệm vụ 
rất cần thiết. Nếu trẻ có những thói quen, kĩ năng tự phục vụ tốt sẽ giúp cho cơ thể 
trẻ phát triển tốt, chống đỡ được các bệnh tật, thích nghi được với điều kiện sống,... 
hình thành những thói quen cơ bản để giúp trẻ có nhiều nề nếp tốt.
 Để giúp trẻ có kỹ năng tự phục vụ nghĩa là chúng ta giúp trẻ trải nghiệm 
những hoạt động hàng ngày của một xã hội thu nhỏ như: làm việc, sinh hoạt, vận 
động, giao tiếp trong cuộc sống, xoay quanh bản thân, gia đình và môi trường xã 
hội. Trẻ cần được học và rèn luyện ngay từ nhỏ, từ những bản năng tự nhiên như 
việc học ăn, học nói, học đi, đứng, ngủ nghỉ,.. đến việc học để có kiến thức và nhận 
thức về bản chất của cuộc sống, tôn trọng môi trường sống, môi trường thiên nhiên 
xung quanh và giao tiếp, ứng xử trung thực, khôn ngoan, lịch sự với mọi người.
 Ớ các nước trên thế giới, từ nhiều năm qua giáo dục kỹ năng sống nói chung 
cũng như việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ nói riêng đã được đưa vào 
chương trình giảng dạy và là một môn học. Ớ Việt Nam, năm học 20092010, lần 
đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 
vào dạy thí điểm ở một số trường mầm non và tiểu học. Và việc rèn luyện kĩ năng 
tự phục vụ là một bộ phận trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Có thể nói việc 
trang bị kỹ năng tự phục vụ cho trẻ em là một phương pháp giáo dục cần thiết để 
trẻ bớt thụ động, hình thành tính tự lập cho trẻ trong việc học và giao tiếp xã hội. 
Song trên thực tế, việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ trong các trường mầm 
non còn chưa được quan tâm nhiều và nhiều giáo viên còn chưa hiểu rõ được tầm 
quan trọng của vấn đề hoặc thiếu kỹ năng giảng dạy để có thể truyền đạt cho trẻ 
hiểu và hình thành những kỹ năng tự phục vụ cần thiết cho trẻ.
 Là giáo viên mầm non phụ trách lớp mẫu giáo lớn, nhận thức được tầm quan 
trọng của việc trẻ biết tự làm những công việc vừa sức để tự chăm sóc bản thân 
mình đối với sự phát triển của trẻ, tôi đã luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để rèn 
 1/20 Một số kinh nghiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi
 Trong trường mầm non
 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Cơ sở lí luận:
 Trong xã hội hiện nay, sự bùng no của thông tin, với những văn hóa không 
phù hợp thuần phong mỹ tục của dân tộc, với những suy thoái về đạo đức, với sự 
đua đòi của thế hệ trẻ, cùng với những mặt trái của công nghệ thông tin, mặt trái 
của xã hội... Việc giáo dục trẻ mầm non ngày càng trở nên thiết yếu nhằm góp phần 
đào tạo "con người mới" với đầy đủ các mặt: "đức, trí, thể, mỹ".
 Lâu nay, trong việc giáo dục trẻ em, chúng ta vẫn thường nghe nói đến cụm 
từ “Kĩ năng sống”. Vậy “kĩ năng sống” là gì và “kĩ năng tự phục vụ ” là gì? Có 
nhiều quan điểm khác nhau:
 - Theo quan niệm của tổ chức văn hóa, khoa học giáo dục của Liên Hiệp 
Quốc (UNESCO): Kỹ năng sống là năng lực cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức 
năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày.
 - Theo quan niệm của tổ chức y tế thế giới (WHO): Kỹ năng sống là những 
kỹ năng mang tính tâm lý xã hội và kỹ năng về giao tiếp được vận dụng trong các 
tình huống hằng ngày để tương tác có hiệu quả với người khác và giải quyết có hiệu 
quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống hàng ngày. Kỹ năng tự phục vụ 
là một trong số hành vi quan trọng nhất mà con bạn cần phải học.
 - Kỹ năng tự phục vụ: gồm có mặc quần áo, chải đầu, vệ sinh, ăn uống và 
tắm. đó là những kỹ năng sớm, những kỹ năng mà chúng ta học không cần ghi nhớ 
và tự động thực hiện hàng ngày. Tự phục vụ bản thân là một trong những kỹ năng 
quan trọng thúc đẩy trẻ hoàn thiện mình một cách tốt nhất. Đây còn là “cơ hội vàng” 
giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn và trưởng thành trong cuộc sống.
 Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi nói riêng, việc dạy 
trẻ kỹ năng tự phục vụ là rất cần thiết nhưng dạy trẻ kỹ năng gì? Dạy như thế nào? 
Thì người giáo viên phải biết lựa chọn nội dung cho phù hợp với lứa tuổi và nhận 
thức của trẻ như: tự lấy và cất đồ dùng đúng nơi quy định, tự đi giầy, dép, tự cài cúc 
áo, tự xúc cơm ăn, biết chào hỏi lễ phép với mọi người xung quanh. Qua đó phát 
triển khả năng nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh và có ý nghĩa không nhỏ 
đối với các lĩnh vực phát triển của trẻ.
 2. Thực trạng vấn đề.
 - Thực hiện nhiệm vụ năm học 2018- 2019, Nhà trường tiếp tục đưa nội dung 
giáo dục kĩ năng tự phục vụ cho trẻ vào các hoạt động một cách thường xuyên.
 - về phía phụ huynh học sinh lớp tôi đa phần là những gia đình rất có điều 
kiện kinh tế, hầu hết đều là công chức nhà nước. Các bậc phụ huynh rất chiều con 
 3/20 Một số kinh nghiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi
 Trong trường mầm non
hoạt.
 - Đa số phụ huynh ở lớp còn nuông chiều con, không để con phải làm bất 
cứ việc gì từ việc nhỏ nhất, nên thường phó mặc cho giáo viên ở lớp.
 - Trong lớp có 1 cháu tự kỷ và một số trẻ trong lớp có tính ỷ lại và thụ động, 
không tích cực tham gia vào các hoạt động cùng cô và các bạn trong lớp.
 Xuất phát từ những thuận lợi, khó khăn đó tôi đã áp dụng thực hiện 1 số biện 
pháp nhằm rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi tại lớp mình. Cụ thể như 
sau:
 3. Các biện pháp thực hiện:
 3.1. Biện pháp 1: Xác định những kỹ năng tự phục vụ cơ bản cần dạy trẻ:
 Để dạy trẻ, giúp trẻ hoàn thiện tốt hơn những kĩ năng tự phục vụ của mình, 
là một giáo viên mầm non trước tiên chúng ta phải biết được cần phải dạy trẻ mầm 
non những kĩ năng tự phục vụ nào. Với trẻ mầm non, đó không phải là những kĩ 
năng cao siêu, xa vời. Mà đó chỉ là những kĩ năng cần thiết để phục vụ cho bản thân 
trẻ hàng ngày. Cụ thể:
 - Trẻ tự rửa mặt, rửa tay trước khi ăn, sau khi đi đại tiện; xúc miệng, lau 
miệng sau khi ăn, biết tự đánh răng trước khi đi ngủ và vào buổi sáng sau khi ngủ 
dạy, tự xúc cơm ăn, nhặt cơm rơi vãi vào đĩa, tự mặc, cởi quần áo, biết đòi hỏi người 
lớn phải cho mình ăn mặc gọn gàng sạch sẽ, tự đi và cởi giầy, dép, tự lấy và cất đồ 
dùng đồ chơi gọn gàng ngăn nắp, bỏ rác đúng nơi quy định, khi ra nắng biết đội mũ 
nón và biết mặc áo mưa khi trời mưa, biết giúp cô lau, cất bàn ghế, xếp lại giá đồ 
chơi gọn gàng ngăn nắp .
 Việc xác định được các kỹ năng tự phục vụ phù hợp với lứa tuổi trẻ sẽ giúp 
giáo viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để giáo dục trẻ một cách tốt 
nhất. Điều này giúp tôi luôn chủ động, sáng tạo vận dụng các phương pháp giáo 
dục phù hợp để dạy trẻ những kỹ năng phục vụ cần thiết, giúp trẻ thực hiện tốt các 
kĩ năng tự phục vụ được rèn luyện.
 3.2. Biện pháp 2: Khảo sát đánh giá 1 số kỹ năng tự phục vụ của trẻ đầu năm:
 Sau khi nghiên cứu và xác định đúng những kĩ năng phục vụ cần dạy trẻ, tôi 
đã tiến hành khảo sát để đánh giá kỹ năng tự phục vụ của trẻ ở lớp.
 Kết quả khảo sát như sau:
 5/20 Một số kinh nghiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi
 ...... ............................. Trong trường mầm non ......... ........ ....... ....... ........ 
thống nhất trong chăm sóc và giáo dục trẻ bên cạnh đó tôi luôn nhẹ nhàng, gần gũi 
trẻ, là người bạn thân thiết của trẻ, quan tâm, luôn lắng nghe và chia sẻ với trẻ. Tôn 
trọng sở thích riêng của trẻ, giải thích cho trẻ hiểu khi trẻ làm sai; động viên, khuyến 
khích trẻ khi trẻ làm đúng, làm được việc tốt. Ngoài ra, tôi còn tạo cho trẻ môi 
trường giao tiếp thông qua các giờ học, giờ chơi.
 Kết quả: Với những việc làm cụ thể ở trên, tôi đã tạo được môi trường khá 
thân thiện với trẻ và phụ huynh trẻ. Trẻ thích đến lớp, mỗi khi đến lớp trẻ rất thích 
thú tham gia vào các hoạt động do cô to chức. Phụ huynh lớp tôi luôn tin tưởng và 
thẳng thắn chia sẻ cùng cô những băn khoăn, thắc mắc về việc chăm sóc giáo dục 
trẻ nói chung cũng như việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ nói riêng nhằm 
tìm ra những biện pháp chăm sóc giáo dục trẻ ở lớp cũng như ở nhà tốt nhất.
 3.4. Biện pháp 4: Giáo viên hướng dẫn trẻ thực hiện các kĩ năng tự phục vụ 
một cách đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu và chính xác .
 Các cháu mẫu giáo lớn tuy đã học qua lớp mẫu giáo bé và nhỡ nhưng các cháu 
vẫn cần các cô hướng dẫn lại, lời hướng dẫn của cô phải đơn giản, rõ ràng, chính 
xác, dễ hiểu.
 Ví dụ: Trong giờ ăn cơm, thấy có người lạ đi vào lớp, trẻ chưa mời thì cô cần 
nhắc để trẻ biết mời người lớn ăn cơm. Cô luôn nhắc nhở để trẻ không làm rơi, vãi 
cơm ra bàn, khi làm vãi cơm, biết nhặt cơm vãi vào khay đựng.
 Các cháu có thể làm tốt các công việc tự phục vụ bản thân vì vậy đối với trẻ 
lớp lớn cô có thể giải thích
 Ví dụ: Thao tác gấp quần áo, thao tác mặc áo, cởi áo: cô giải thích cho trẻ xem 
sau đó cho trẻ làm theo cô.
 Hình ảnh cô dạy trẻ cởi áo và gấp quần áo
 Mọi hành vi, thói quen của trẻ mầm non đều bắt trước theo người lớn. Chính vì 
vậy, khi hướng dẫn trẻ những công việc tự phục vụ bản thân, cô cần chuẩn bị kĩ 
lưỡng để động tác mẫu thật chuẩn xác chánh sai lệch để trẻ làm theo.
 Kết quả: Bằng việc cô giáo hướng dẫn trẻ thực hiện kĩ năng tự phục vụ cho 
một cách cụ thể, rõ ràng kèm theo lời hướng dẫn dễ hiểu, đa số
 ...... ....... ....... .......... Trong trường mầm non ............... ........ ....... ....... ........ 
 7/20 Một số kinh nghiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5-6 tuổi
 Trong trường mầm non 
 * Trong giờ tạo hình: Với hoạt động tạo hình, trẻ sẽ được thỏa sức sáng tạo 
theo ý thích của mình. Và trong giờ tạo hình, tôi luôn động viên, khuyến khích, tạo 
điều kiện cho trẻ tự lấy, và cất đồ dùng ngăn nắp, gọn gàng.
 Khi dạy trẻ đề tài “ vẽ các con vật bé thích”: tôi để trẻ tập và tự làm 1 số công 
việc tự phục vụ (tự lấy tranh về bàn thực hiện, tự lựa chọn các loại đồ dùng để làm, 
trẻ tự cất bút, đồ dùng vào ro, nếu tay bị dính màu, trẻ tự lau tay vào khăn,.) và trẻ 
rất hứng thú khi được tự làm một số công việc tự phục vụ bản thân.
 * Trong giờ Làm quen văn học: Dạy trẻ câu chuyện “Gấu con bị đau răng”: 
giáo dục trẻ biết đánh răng thật sạch sau khi ăn và trước khi đi ngủ
 * Trong giờ thể dục giờ học: Trong giờ học hoạt động thể dục trẻ giúp cô 
chuẩn bị đồ dùng. Sau khi học xong, tôi lại yêu cầu trẻ cất đồ dùng đúng nơi quy 
định một cách gọn gàng, ngăn nắp.
b. Thông qua mọi lúc, mọi nơi.
 * Thông qua giờ đón trẻ: Giờ đón trẻ cô ân cần và chuẩn mực trong xưng 
hô với trẻ. Cô phải thường xuyên nhắc nhở các cháu khi tới lớp phải biết khoanh 
tay chào cô, chào bố mẹ và các bạn. rồi cất đồ dùng của mình vào đúng vị trí. đó 
cũng là cách rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ.
 Hình ảnh trẻ tự cởi, cất giầy dép, ba lô đúng nơi quy định
 Để trẻ lớp tôi có thể tự lấy và cất ba lô một cách dễ dàng, tôi đã dán ở các cánh 
tủ ảnh của trẻ. Làm như vậy trẻ sẽ dễ nhớ chỗ để đồ dùng của mình và để đồ dùng 
ngăn nắp, gọn gàng hơn. Do trẻ lớp tôi còn nhỏ, để trẻ có thể tự đi, tháo giầy dép 
một cách dễ dàng, tôi để trước cửa lớp vài chiếc ghế. Khi đến lớp, hoặc ra về, trẻ 
sẽ ngồi vào ghế để đi và cởi giầy dép. Làm như vậy trẻ vừa dễ làm mà phụ huynh 
cũng cảm thấy yên tâm hơn bởi trẻ đến lớp được các cô quan tâm chu đáo từ 
những việc nhỏ nhất.
* Thông qua hoạt động góc: Đối với trẻ mẫu giáo hoạt động chơi là hoạt động vô 
cùng quan trọng trong cuộc sống và là hoạt động chủ đạo với trẻ mẫu giáo.
 9/20