SKKN Một số giải pháp nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo trong các hoạt động của trẻ 5-6 tuổi ở Trường Mầm non Lệ Ninh

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 TÊN ĐỀ TÀI:
 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, 
CHỦ ĐỘNG, SÁNG TẠO TRONG CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA TRẺ 5 - 6 
 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON
 Họ và tên: Trần Thị Thanh Hương 
 Chức vụ: Giáo viên
 Đơn vị công tác: Trường mầm non Thị trấn Lệ Ninh
 Lệ Thủy, tháng 12 năm 2016 trước kia đã thực hiện thì sẽ không đưa lại hiệu quả cao như mong đợi, tính chủ 
động, tích cực sẽ không phát huy được khả năng sáng tạo của trẻ, đồng thời kết 
quả về mặt trí tuệ sẽ thấp, nó sẽ phát triển một cách thụ động. Nhìn lại việc học 
của con em ở địa phương, tôi thấy nhận thức của các trẻ còn nhiều hạn chế, ý 
thức tự học, tự rèn luyện rất ít, còn nhút nhát, chưa tự tin trao đổi đưa ra chính 
kiến của mình, chưa ham muốn tham gia hoạt động, điều kiện học tập còn nhiều 
thiếu thốnVì vậy, chỉ có đổi mới hình thức tổ chức cho trẻ, lựa chọn phương 
pháp hướng dẫn nhằm lấy trẻ làm trung tâm thì mới tạo ra được môi trường hoạt 
động tốt và tạo ra những cơ hội tốt nhất cho trẻ phát huy khả năng tích cực, chủ 
động, sáng tạo một cách triệt để. Trẻ mầm non nói chung và trẻ 5-6 tuổi nói 
riêng, nếu cô tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm dưới nhiều hình thức lồng 
ghép với nhiều phương pháp thông qua mọi hoạt động hàng ngày ở mọi lúc, mọi 
nơi...thì việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo cho trẻ sẽ đạt cao hơn.
 Là một giáo viên dạy lớp 5-6 tuổi, tôi luôn băn khoăn là làm thế nào để 
phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của học sinh trong học tập? Đây là một 
vấn đề nóng bỏng cần phải thực hiện nhanh và đúng cách để những thế hệ do 
chúng ta đào tạo xứng danh là mắt xích quan trọng, là viên gạch đầu tiên đặt 
nền móng vững chắc cho hệ thống giáo dục. Để tạo ra một thế hệ trẻ mai sau trở 
thành những người làm chủ tương lai, đất nước, biết xây dựng, bảo vệ quê 
hương và đưa trình độ hiểu biết của toàn dân đi lên sánh được với các nước phát 
triển trên thế giới, như Bác Hồ đã dạy: "Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp 
hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các 
cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học 
tập của các em". 
 Thấm nhuần lời dạy của Bác, mỗi giáo viên luôn chọn cho mình những nội 
dung, hình thức, giải pháp, xây dựng kế hoạch và tiến hành triển khai thực hiện 
để việc phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ trong nhà trường ngày 
càng được nâng lên, giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn trước đám đông, biết cách tự 
đánh giá việc học của mình và của bạn. Từ đó, trẻ có tính chủ động hơn trong 
học tập và biết phấn đấu thi đua nhau để việc tham gia vào hoạt động đạt kết 
quả tốt nhất nhằm đáp ứng được yêu cầu về đổi mới giáo dục mầm non hiện 
nay. 
 Với tình hình thực tế tại nhóm lớp mình đang phụ trách, tôi đã nhận thức 
và xác định rõ những việc cần làm để giúp trẻ 5-6 tuổi mạnh dạn, tự tin, tích 
cực, chủ động, tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình 
tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp. Tôi mạnh dạn đưa ra “Một số 
giải pháp nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo trong các hoạt động 
của trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non” để đầu tư nghiên cứu. 
 1.2. Điểm mới của đề tài, sáng kiến, giải pháp:
 Nội dung sáng kiến này lần đầu tiên tôi nghiên cứu nhưng cũng sẽ có 
nhiều người lựa chọn để viết. Song mỗi giáo viên, mỗi trường và mỗi vùng 
miền sẽ có một đặc trưng, giải pháp riêng không ai viết giống ai. Riêng bản thân 
tôi, với đề tài này tôi nghiên cứu để tìm ra những giải pháp thiết thực và có hiệu 
quả trong việc tổ chức các hoạt động với quan điểm “giáo dục lấy trẻ làm trung 
tâm”. Vì vậy, tôi đi sâu vào nghiên cứu các vấn đề cốt lõi, chú trọng là làm thế sự chỉ đạo sâu sát, tận tình của lãnh đạo phòng GD-ĐT Lệ Thuỷ và bộ phận 
chuyên môn bậc học Mầm non chỉ đạo tổ chức các buổi tập huấn, bồi dưỡng 
chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên; sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Ban giám 
hiệu nhà trường về bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm và chú 
trọng nhất là chuyên đề “giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” nhằm phát huy tính 
tích cực, chủ động sáng tạo cho trẻ.
 Cơ sở vật chất trang thiết bị, phương tiện được bổ sung theo hướng hiện 
đại và chuẩn hóa cơ bản đáp ứng yêu cầu giáo dục mầm non trong giai đoạn 
hiện nay: Phòng học rộng rãi, thoáng mát có đủ ánh sáng, mát mẻ về mùa hè, 
ấm áp về mùa đông. Có đầy đủ phòng chức năng với đồ dùng phục vụ các hoạt 
động khá phong phú phù hợp theo từng chủ đề, từng nội dung hoạt động. Khuôn 
viên có sân bãi và khu vui chơi đầy đủ đồ dùng đồ chơi, dụng cụ cho cô và trẻ 
tham gia vào các hoạt động một cách dễ dàng, thoải mái và tự tin hơn. 
 Lớp học được bố trí các góc chơi, đồ chơi cho trẻ hoạt động gọn gàng, hài 
hòa, trẻ dễ lấy và dễ cất, thường xuyên được vệ sinh, thay đổi và trang trí tạo 
môi trường phù hợp theo nội dung và yêu cầu của từng chủ đề.
 Điều may mắn nhất là được sống trong tập thể chị em đoàn kết, luôn yêu 
thương quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống cũng như trong công việc. 
Được dự giờ, thăm lớp và cùng nhau trao đổi kinh nghiệm. Từ đó, tôi học được 
điều hay lẽ phải, những kinh nghiệm quý nên bản thân có nhiều kiến thức về 
phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động cho trẻ linh hoạt hơn.
 Bản thân nắm vững kiến thức và kĩ năng về chăm sóc giáo dục trẻ, tôi 
ham tìm hiểu, nghiên cứu sách báo, tạp chí, luôn tự học hỏi và có ý thức phấn 
đấu vươn lên trong công tác, thường xuyên làm đồ chơi và giáo cụ dạy học đủ 
số lượng và chất lượng đảm bảo về mặt thẩm mĩ, an toàn cho trẻ, giúp cho việc 
dạy và học kích thích tính tò mò thích khám phá và sáng tạo của trẻ. Với những 
chức năng cao cả của mình, vừa là người mẹ, vừa là người thầy tôi luôn có tấm 
lòng bao dung rộng mở, yêu thương, chăm sóc trẻ bằng tâm huyết của mình, say 
sưa nghiên cứu bài dạy, sáng tạo nhiều cái mới trong soạn giảng nhằm thu hút 
và lôi cuốn sự tập trung chú ý của trẻ.
 Hội cha mẹ học sinh nhiệt tình luôn quan tâm, chăm lo đến việc học tập của các 
cháu, tích cực tham gia vào các hoạt động của lớp, của nhà trường tổ chức. 
b. Khó khăn:
 Với yêu cầu tổ chức cho trẻ hoạt động trong chương trình chăm sóc giáo 
dục mầm non trên quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm” các cháu phải tự giác phát 
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mình. Để đáp ứng việc tổ chức cho trẻ 
hoạt động theo đúng yêu cầu, chỉ đạo của cấp học và đúng với ý nghĩa vai trò 
chủ đạo các hoạt động của trẻ thì bản thân tôi gặp không ít khó khăn, đó là:
 Trường đóng trên địa bàn thuộc xã miền núi; Phụ huynh chủ yếu làm 
nghề nông và công nhân nên kinh tế chật vật, thiếu thốn, cuộc sống còn nhiều 
vất vã và lam lũ nên thời gian chăm sóc con mình còn ít; Nhận thức của phụ 
huynh không đồng đều, một số phụ huynh còn xem nhẹ việc chăm sóc nuôi 
dưỡng, giáo dục các con của mình.
 Mặt khác, qua các hoạt động ở lớp, tôi nhận thấy các cháu chưa mạnh 
dạn, còn rụt rè, ít nói, thiếu tự tin, rập khuôn, còn có thói quen thụ động và ỷ lại, cách mới do mình nghĩ ra.
 Từ những nguyên nhân trên cùng với kết quả thực chất này quả là một 
vấn đề báo động mà giáo viên cần phải quan tâm. Vì vậy, tôi luôn băn khoăn, 
suy nghĩ: “mình thực hiện giải pháp nào để trẻ chủ động, sáng tạo, hoạt động 
tích cực hơn trong các giờ học nhằm nâng cao chất lượng ở tất cả các lĩnh vực 
đây?” Từ cơ sở thực tiễn trên, bản thân đã được bồi dưỡng chuyên đề “giáo dục 
lấy trẻ làm trung tâm” nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ 
do trường, cụm và phòng tổ chức, tôi đã nghiên cứu và áp dụng thành công 
trong nhà trường với một số giải pháp sau:
2.2. Các giải pháp:
2.2.1. Nghiên cứu, tham khảo và tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên 
môn nghiệp vụ:
 Bản thân luôn học tập và nghiên cứu các văn bản, Chỉ thị, Nghị quyết và 
“Quy chế nuôi dạy trẻ” của cấp trên đề ra để có kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ 
được tốt hơn; Tham gia các buổi tập huấn chuyên môn do Phòng, Cụm và nhà 
trường tổ chức; Thường xuyên tìm tòi sách báo, nghiên cứu và tìm hiểu thêm về 
tầm quan trọng của các chuyên đề đối với trẻ; Tham gia tốt các đợt thao giảng, 
dự giờ đồng nghiệp để học hỏi thêm kinh nghiệm cho bản thân.
Ví dụ: Ngay từ đầu năm học bản thân được tham gia lớp bồi dưỡng chuyên 
môn: “giới thiệu bộ tiêu chí thực hành áp dụng quan điểm giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm trong trường mầm non” do Phòng Giáo dục tổ chức trong 2 ngày. 
Không những được bồi dưỡng về lý thuyết mà bản thân còn được dự giờ 3 tiết 
dạy thực hành được tổ chức theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Từ 
đó, bản thân học hỏi và có thêm kinh nghiệm hơn trong việc tổ chức các hoạt 
động nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ.
2.2.2. Lựa chọn nội dung; Xây dựng kế hoạch hướng vào trẻ nhằm phát 
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ:
 Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất và tâm 
lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng thú, cách học và tốc độ học tập khác nhau và 
chúng đều có thể thành công. Trẻ học bằng chơi tốt nhất khi có người lớn hỗ trợ 
và mở rộng những gì chúng đang hứng thú và đang thực hiện. Trong quá trình 
dạy học, giáo viên không truyền đạt kiến thức cho trẻ mà tạo ra các điều kiện, 
các cơ hội để mọi đứa trẻ được chủ động, sáng tạo, tích cực hoạt động; tự chiếm 
lĩnh kiến thức, kĩ năng của cuộc sống. 
 Để đạt được điều này, giáo viên phải nắm được hứng thú, nhu cầu, khả 
năng của từng trẻ trong lớp, để lựa chọn nội dung hoạt động những vấn đề mà 
trẻ quan tâm, mong muốn khám phá phù hợp với từng nhóm, từng cá nhân trẻ. 
Bởi trẻ em vừa là chủ thể, vừa là đối tượng của hoạt động. Khi trẻ được tham 
gia trải nghiệm, giao tiếp, chia sẻ => hoạt động giáo dục có hiệu quả nhất; Con 
người thích khám phá những điều mới lạ => nên dạy cái trẻ cần, điều mà trẻ 
thích. Vì vậy, xây dựng kế hoạch phải hướng vào trẻ, phải lấy trẻ làm trung tâm: 
Trẻ sẽ làm được gì? Trẻ sẽ như thế nào?
 Một vấn đề quan trọng nữa đó là phải làm mới nội dung hoạt động: Trong 
quá trình hoạt động giáo viên cần nắm bắt kịp thời xem trẻ đã thực hiện đến ảnh hưởng đến hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ ở trường mầm non. Hiệu quả 
của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm vụ chăm 
sóc giáo dục trẻ. Môi trường vật chất trong trường mầm non bao gồm các trang 
thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, không gian phục vụ cho việc tổ chức các hoạt động 
sinh hoạt hằng ngày của trẻ. Môi trường vật chất tạo cho trẻ những cơ hội tốt để 
trẻ thỏa mãn nhu cầu hoạt động và phát triển toàn diện về mặt thể chất, trí tuệ 
thẩm mĩ, đạo đức, xã hội. Môi trường xã hội được hiểu là toàn bộ những điều 
kiện xã hội như chính trị, văn hóa, các mối quan hệ giúp trẻ hình thành nhân 
cách của mình. Môi trường xã hội đặc biệt được nhấn mạnh ở đây là môi trường 
giao tiếp trong trường mầm non, bao gồm sự giao tiếp giữa cô và trẻ, giữa trẻ 
với trẻ và giữa trẻ với những người xung quanh. Môi trường này vừa mang tính 
chất sư phạm, vừa mang tính chất gia đình. Môi trường này cung ứng các điều 
kiện cần thiết để kích thích và phục vụ trẻ hoạt động một cách tích cực, chăm 
sóc trẻ tốt... qua đó, nhân cách trẻ sẽ được phát triển tốt và thuận lợi.
 Đối với nhà giáo dục, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là 
phương tiện, là điều kiện để họ phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi. 
Đối với phụ huynh và xã hội, quá trình xây dựng môi trường giáo dục sẽ thu hút 
được sự tham gia của các bậc phụ huynh và sự đóng góp của cộng đồng xã hội 
để thỏa mãn mong đợi của họ đối với sự phát triển của trẻ trong từng giai đoạn, 
trong từng thời kì. 
 Môi trường thân thiện và thẩm mĩ sẽ gây hứng thú cho trẻ và góp phần 
hình thành mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo viên với trẻ và giữa trẻ với 
trẻ. Nhận thức được điều đó tôi đã trao đổi và cùng thống nhất với giáo viên 
trong lớp về kế hoạch, biện pháp trang trí sắp xếp tạo môi trường, các góc hoạt 
động trong lớp phù hợp với diện tích lớp cũng như các đồ dùng đồ chơi trong 
lớp phù hợp với tâm sinh lý trẻ, có tính thẩm mỹ cao và kích thích tính tích cực 
của trẻ. Cụ thể: các mạng hoạt động: Bản chủ đề, các góc mở, các góc hoạt 
động, tất cả các giá đồ chơi vừa tầm của trẻ, các nguyên vật liệu để ở trạng thái 
mở, dễ lấy, dễ cất.Trong mỗi góc chơi tôi thiết kể mảng mở, các mảng mở tôi 
thường làm bằng nhựa trong hoặc thảm gai trong đó có các sản phẩm do chính 
tay trẻ làm để gài vào làm tranh trang trí cho góc đó, để kích thích tính chủ động 
sáng tạo của trẻ. 
 Bên cạnh đó, chúng tôi cũng xây dựng qui ước với trẻ về qui định trong 
lớp học và giao tiếp giữa trẻ với trẻ trong lớp. Việc rèn nền nếp được thực hiện 
ngay khi đón trẻ vào năm học mới. Chúng tôi qui ước với trẻ cách lấy đồ dùng 
đồ chơi đúng nơi qui định, hay qui định với trẻ về cách giao tiếp trong khi chơi, 
không la hét quá to, không chạy nhảy xô đẩy nhau, có sự giao tiếp thân mật 
trong các vai chơi, các bạn trai nhường nhịn các bạn gái, cùng tham gia vào các 
vai chơi vui vẻ, không tranh giành đồ chơi của nhau và biết giúp đỡ bạn trong 
quá trình chơi
 Với quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, chúng tôi tận dụng tối đa các sản 
phẩm của trẻ để trang trí lớp, trẻ được vẽ, xé nặn các sản phẩm để trang trí các 
góc, các buổi chơi trẻ được hoạt động với chính sản phẩm của mình đã làm nên 
trẻ rất thích thú. Những hoạt động giao tiếp qua vai chơi người mua người bán