SKKN Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen Văn Học

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài.
 Như chúng ta đã biết giáo dục Mầm non là một bộ phận rất quan trọng trong hệ 
thống giáo dục quốc dân vì giáo dục Mầm non không chỉ hình thành cho trẻ những 
cơ sở ban đầu về nhân cách giúp trẻ phát triển về mọi mặt như : Đức, trí, thể, mĩ. 
Chính vì vậy mà ở tuổi này trẻ rất ham muốn được tim tòi khám ph á có nhu cầu tham 
gia vào mọi hoạt động, tìm hiểu mọi sự việc diễn ra xung quanh trẻ. Vì vậy gia đình 
nhà trường và xã hội sẽ đóng vai trò hết sức quan trọng để định hướng cho trẻ, giúp 
trẻ hiểu biết về những điều kì diệu ở xung quanh trẻ. Người lớn nói chung và giáo 
viên Mầm non nói riêng cần hướng trẻ vào những hoạt động có tính chất giáo dục để 
trẻ “Học bằng chơi, chơi mà học” từ đó trẻ lĩnh hội được tri thức khoa học mà một 
trong các hoạt động không thể thiếu được trong quá trình phát triển của trẻ là cho trẻ 
làm quen với văn học.
 Văn học đối với trẻ thơ là một hoạt động quan trọng trong chương trình chăm sóc, 
giáo dục trẻ. Mục đích của việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là hình thành 
cho trẻ những năng lực đầu tiên cần thiết cho sự phát triển trí tuệ. Hoạt động trí óc, 
khả năng tư duy, so sánh, nhận xét, đặc biệt là sự phát triển ngôn ngữ. Thông qua 
ngôn ngữ, trẻ trao đổi những nhu cầu, nguyện vọng của trẻ và tiếp thu kiến thức, qua 
ngôn ngữ, trẻ có thể cho người lớn biết những tâm tư, nguyện vọng của trẻ. Thông 
qua sự giao tiếp với bạn bè trẻ được rèn luyện những kỹ năng, kỹ xảo đầu tiên mang 
tính tập thể. Thông qua giao tiếp hàng ngày với người lớn, giáo viên giúp trẻ tiếp thu 
những tri thức ban đầu, hình thành những hành vi chuẩn mực, những phẩm chất đạo 
đức.
 Thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học qua nghe, nhìn cử 
chỉ, điệu bộ khi cô kể, trẻ phân biệt được cái tốt, cái xấu, cái thiện, cái ác. Từ đó giúp 
hình thành nhân cách của trẻ. Thông qua việc cho trẻ làm quen với văn học giúp trẻ 
phát triển năng lực tư duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới 
cái đẹp. Khi trẻ kể chuyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, 
vốn từ phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện 
nào đó bằng chính ngôn ngữ của mình.
 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu.
 - Tìm hiểu, nghiên cứu thực trạng vốn ngôn ngữ của trẻ, từ đó tìm ra những biện 
pháp hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi làm quen văn học 
tại trường mầm non Bình Minh.
 - Nêu rõ một số biện pháp để dạy tốt hoạt động làm quen văn học theo hướng đổi 
mới.
 - Giúp giáo viên hiểu rõ được ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động làm quen 
văn học với việc giáo dục đạo đức và nhân cách cho trẻ Mẫu giáo.
 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
 - Đề tài “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục cho trẻ mẫu giáo 5- 6 
tuổi làm quen văn học Tôi đã thực hiện nghiên cứu tại trường Mầm non Bình Minh 
- Phường Xương Giang -Thành phố Bắc Giang.
 - Đối tượng nghiên cứu là trẻ lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A3.
 5. Phương pháp nghiên cứu.
 - Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
 - Phương pháp tuyên truyền kết hợp với các bậc phụ huynh.
 - Phương pháp nghiên cứu điều tra thực tế.
 - Phương pháp trực quan.
 - Phương pháp đàm thoại.
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
 II. GIẢI QUYẾT VẦN ĐỀ
 1. Cơ sở lý luận.
 Văn học là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát triể ngôn 
ngữ cho trẻ có đủ vốn từ, để nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn. Biết sử dụng từ đúng 
lúc đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ nghệ thuật 
như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tương, óc quan sát, khả 
năng tư duy độc lập trong suy nghĩ
 Thông qua nội dung của tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết 
ơn, kính yêu ông bà cha mẹ, anh chị, bạn bè, biết nhường nhịn em nhỏ
 4 - Được sự quan tâm tạo điều kiện của Ban Giám hiệu nhà trường, trưởng các ban 
ngành trong xã đầu tư về cơ sở vật chất tương đối đầy đủ.
 - Ban Giám hiệu đã thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt tổ 
chức chuyên đề văn học, hội thi, làm đồ dùng đồ chơi để cho giáo viên trong trường 
học tập và rút kinh nghiệm.
 - Lớp được bố trí 2 giáo viên nên có nhiều thuận lợi trong tổ chức các hoạt động 
cho trẻ.
 - Trẻ ở cùng một độ tuổi nên mức độ nhận thức tương đối đồng đều.
 - Được sự yêu quý, tín nhiệm và tin cậy của phụ huynh học sinh.
 3.2. Khó khăn.
 - Một số trẻ còn nói ngọng, phát âm chưa chuẩn nên ảnh hưởng đến sự tiếp thu của 
những trẻ khác.
 - Trẻ trong lớp phần lớn là con nhà nông nên cha mẹ ít có thời gian quan tâm vì 
vậy nhận thức của trẻ còn hạn chế.
 - Đa số trẻ chưa có kỹ năng đọc thơ diễn cảm, kể chuyện sáng tạo nên khi tổ chức 
hoạt động làm quen với văn học kết quả đạt được chưa cao.
 - Một số bậc phụ huynh chưa tích cực phối hợp với giáo viên trong việc chăm 
sóc giáo dục trẻ và dạy trẻ học thơ, kể chuyện.
 - Tranh ảnh, băng đĩa, đồ dùng, đồ chơi, các phương tiện hiện đại phục vụ hoạt 
động dạy văn học cho trẻ chưa đầy đủ theo các chủ đề.
 Để nắm bắt được tình hình thực tế của lớp cũng như của cá nhân từng trẻ, bản 
thân tôi đã tổ chức ra nhiều hình thức cho trẻ được làm quen với các dạng như truyện, 
thơ, đóng kịch ...với mọi thời điểm khác nhau, nhằm giúp cho tôi nắm được khả năng 
của các cháu và từ đó có biện pháp khắc phục cho trẻ được tốt hơn.
 Tôi đã lên kế hoạch điều tra mức độ tích cực của các cháu trong lớp qua hoạt động 
này và qua điều tra tôi thấy có nhiều cháu chưa chú ý vào giờ hoạt động làm quen văn 
học, có cháu thì chưa hiểu được nội dung, cháu thì chưa thuộc và kể lại được tác 
phẩm, còn có cháu thì chưa thật sự chú ý vào tác phẩm.
 Kể từ đó tôi bắt đầu thấy băn khoăn và lo lắng, tìm tòi mình phải làm như thế nào 
 6 - Qua cách nghĩ và làm như vậy tôi đã tạo ra một góc văn học với đầy đủ chủng loại 
về đồ dùng trực quan đa dạng phong phú, đã giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động 
một cách tích cực.
 - Bên cạnh đó trong giờ hoạt động ngoài trời tôi còn tận dụng những bức tranh tường 
ở trong trường bằng cách gợi mở cho trẻ cùng nhau kể chuyện về những bức tranh đó 
hoặc có các con vật trong sân trường tôi cũng gợi mở cho trẻ thi nhau kể chuyện về 
các con vật đó.. .hình thức này đã giúp trẻ có nhiều ý tưởng sáng tạo hay và có ý thức 
thi đua để đạt kết quả tốt.
 - Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là một việc làm vô cùng quan trọng bởi nó là 
chỗ dựa, là cơ sở vững chắc để nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen văn học. Đòi 
hỏi giáo viên phải biết tạo cảm xúc cho trẻ bằng các con vật ngộ nghĩnh, đáng yêu, 
đồng thời cũng phải biết gợi mở cho trẻ có cảm xúc tích cực khi tham gia hoạt động 
kể chuyện sáng tạo. Qua nội dung các bức tranh, các nhân vật, các con rối trẻ được 
xem và nói lên nhận xét của mình về các đồ dùng đó. Như vậy ngôn ngữ của trẻ được 
phát triển một cách phong phú và đa dạng
 Ví dụ:
 * Xây dựng mô hình”Vườn cổ tích”
 “Vườn cổ tích” là một góc được bố trí tại một không gian hợp lý trong nhóm lớp. 
Trong góc xây dựng các hình ảnh, mô hình cảnh quan về nội dung, về các nhân vật 
trong các câu chuyện tạo cho trẻ những cảm nhân mới lạ, có cảm giác thích tìm tòi 
khám phá.
 Ví dụ: Ở chủ đề “Trường mầm non”. Chuẩn bị cho kể chuyện “ Đôi bạn nhỏ”
 Tôi xây dựng trong góc cổ tích mô hình về câu chuyện “đôi bạn nhỏ” gồm các 
mảng mô hình được bố trí hợp lý từ vị trí trẻ bước vào vườn đến bên trong sâu của 
khu vườn:
Mô hình 1: Hình ảnh gà con và vịt con đang thân thiện bên nhau.
Mô hình 2: Gà trên bãi cỏ tìm giun; Vịt con dưới ao mò ốc.
Mô hình 3 : Cáo đuổi bắt gà.
Mô hình 4 : Vịt cõng gà bơi dưới ao.
 Trẻ được vào thăm vườn cổ tích, được quan sát các mô hình, trẻ sẽ tư duy tưởng 
tượng ra nội dung của câu chuyện theo trí tượng tượng của trẻ. Và sau đó cô sẽ giúp 
 8 Xây dụng góc cổ tích tại nhóm lớp
 * Xây dựng góc sách
 Ngoài việc xây dựng góc cổ tích trong lớp để giúp trẻ làm quen với hình ảnh 
gợi mở về các tác phẩm văn học trẻ sẽ được làm quen, hoặc đã được làm quen. Tôi 
xây dựng góc sách của lớp. Góc sách cũng là góc được bố trí trong không gian phù 
hợp của lớp. Góc sách có nhiều các loại sách, tranh, chuyện tranh có nội dung phù 
hợp với nội dung chủ đề. Các sách tranh phải phù hợp với trẻ, là các tranh chuyện 
mầm non, tranh có ghép chữ to, hình ảnh sinh động hấp dẫn trẻ, có tác động đến trí 
tưởng của trẻ.
 Xây dựng góc sách để trong các giờ chơi trẻ sẽ chủ động xem tranh, xem sách. 
Thông qua đó để làm quen với nội dung của các tác phẩm văn học. Thông qua các 
tranh chuyện, trẻ tự đặt câu hỏi về nội dung các bức tranh, tư duy về các bức tranh 
thành những câu chuyện theo trí tưởng tượng của trẻ. Tự trả lời cho những câu hỏi 
mà trẻ tự đạt ra, hoặc các câu hỏi mà cô gợi mở cho trẻ tìm hiểu.
 Thông qua góc sách cô hướng dẫn cho trẻ cách cầm sách, cách đọc sách, trẻ tự 
đọc chuyện theo tưởng tưởng; trẻ tư duy tưởng tưởng về những câu chuyện sáng tạo 
 10 về phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 4.1.2. Bổ sung đồ dùng, đồ chơi phục vụ các hoạt động dạy văn học cho trẻ 
theo chủ đề:
 Trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi là học mà chơi, chơi mà học, việc lĩnh hội kiến thức của 
trẻ chủ yếu thông qua các trò chơi. Do vậy khi tổ chức các trò chơi trong hoạt động 
dạy trẻ đọc thơ, tôi đã lựa chọn nội dung chơi, đồ dùng phù hợp, màu sắc hấp dẫn trẻ. 
Đồ chơi mua nhưng điều kiện kinh phí của trường, lớp tôi còn hạn hẹp, chính vì vậy 
tôi đã tận dụng nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương và nhờ vậy sự ủng hộ của phụ 
huynh để tự mình tìm tòi, tham khảo, học hỏi tự làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ các 
hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ và các hoạt động dạy trẻ học thơ theo chủ đề. Khi có 
nguyên vật liệu rồi, tôi nghiên cứu xem nên làm đồ dùng, đồ chơi gì cho phù hợp với 
tiết dạy, phù hợp với nguyên vật liệu mà mình đang có.
 Phối kết hợp với các bậc phụ huynh thông qua các hoạt động đón trẻ, trả trẻ; 
qua các buổi hợp phụ huynh ...tôi đã tuyên truyền, vận động các bậc phụ huynh ủng 
hộ nguyên vật liệu, phế liệu....và một số bậc phụ huynh có điều kiện, khéo tay đã tích 
cực làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ hoạt động tại lớp. Qua từng chủ đề, đồ dùng, đồ 
chơi của lớp tôi phong phú hơn rất nhiều.
 Ngoài ra tôi còn tận dụng các nguyên vật liệu sẵn có trong thiên nhiên để tạo 
ra các con vật như: Các chai lọ nhựa, các lon bia, các hộp giấy để tạo ra các con vật 
để phục vụ cho tiết học....
 12 4.2. Biện pháp 2: Đổi mới về phương pháp tổ chức cho trẻ làm quen với bài thơ 
câu chuyện.
 Tôi vận dụng phương pháp dạy trẻ làm quen với bài thơ câu chuyện nhất thiết cần 
có sự sáng tạo, linh hoạt trong các nhóm phương pháp, đầu tiên tôi phải thực hành 
khả năng của trẻ trong lớp mình để xem trẻ hiểu biết về tác phẩm đó đến mức độ nào, 
tác phẩm đó trẻ đã thuộc hay chưa được làm quen, hoặc đã được làm quen nhưng ở 
mức độ nào.. .từ đó tôi lựa chọn nhóm phương pháp dạy trẻ sao cho phù hợp.
 - VD: Dạy trẻ bài thơ “ Hoa cúc vàng” lần đầu tôi thấy đại đa số trẻ đã thuộc thì tôi 
phải dùng phương pháp dạy trẻ đa số đã thuộc, tôi chú ý phát triển kĩ năng thể hiện 
tác phẩm, đọc thơ biểu cảm, đọc kết hợp với nét mặt cử chỉ điệu bộ. Trong khi trẻ đọc 
tôi chú ý sửa sai cho những trẻ nói ngọng, nói lắp.hoặc chú ý tới những trẻ nhút nhát 
cần động viên trẻ thể hiện tác phẩm trong nhóm, lớp, ở chỗ đông người.
 - VD: Truyện “ Chú gà trống kiêu căng” tôi đã cho trẻ kể chuyện cùng cô rèn cho 
trẻ được nói rõ ràng mạch lạc, tự tin.
 - Truyện “ Thỏ con đi học ” tôi đã cho trẻ đóng vai các nhân vật trong câu chuyện 
đó để rèn cho trẻ mạnh dạn tự tin hơn.
 Quá trình dạy trẻ làm quen với các bài thơ câu chuyện tôi cần phải suy nghĩ để đưa 
ra những tình huống hấp dẫn tạo cảm xúc khi bắt đầu cho trẻ làm quen câu chuyện 
hoặc bài thơ nào đó. Cô không bắt đầu bằng lời giới thiệu cụ thể mà cô có thể gây 
hứng thú cho trẻ bằng cách là sử dụng trò chơi, câu đố, hoặc dùng bài hát, bài thơ để 
thu hút sự chú ý của trẻ và hướng trẻ suy nghĩ để trả lời các câu hỏi của cô.
 - VD: Khi dạy trẻ câu chuyện “ Ai đáng khen nhiều hơn” ở chủ đề thế giới động 
vật, đầu tiên tôi cho một nhân vật trong câu chuyện xuất hiện, tôi tổ chức cho trẻ trò 
chuyện cùng với nhân vật đó cô gợi ý để trẻ nhắc lại tên câu chuyện.
 - Trong quá trình cho trẻ làm quen với các bài thơ câu chuyện cô giáo phải hết sức 
sáng tạo không dập khuôn dạy trẻ đọc thơ kể chuyện theo tuần tự từng bước mà phải 
chú ý vào khả năng tiếp cận của trẻ.
 + Nếu một bài thơ câu chuyện trẻ hoàn toàn chưa biết thì tôi phải đi sâu vào đọc kể 
trích dẫn làm rõ ý giúp trẻ hiểu được nội dung tác phẩm sâu sắc hơn, đầy đủ hơn, phần 
đàm thoại tôi chủ yếu đưa ra những câu hỏi chủ yếu mang tính chất gợi mở, với mức 
 14