SKKN Một số biện pháp xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5-6 tuổi hoạt động tích cực

 1.2. Điểm mới và phạm vi áp dụng của đề tài:
 1.2.1. Điểm mới của đề tài: 
 Năm học 2018-2019 cấp học Mầm non đã phổ biến đến toàn thể CBQL, 
GVMN nội dung sửa đổi, bổ sung của Chương trình GDMN ban hành kèm theo 
Thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT, trang bị tài liệu hướng dẫn thực hiện Chương 
trình, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, hỗ trợ giáo viên trong thực hiện Chương 
trình. Để đạt được hiệu quả cao trong công tác xây dựng môi trường giáo dục 
lấy trẻ làm trung tâm giúp trẻ 5-6 tuổi hoạt động tích cực, bản thân tôi đã nghiên 
cứu, tìm tòi, học hỏi và lựa chọn các giải pháp phù hợp, qua đó có được nhiều 
kiến thức xây dựng môi trường sáng tạo, hấp dẫn, kích thích hứng thú của trẻ 
mỗi khi tham gia vào các hoạt động đạt kết quả cao.
 Điểm mới của đề tài: Được học trong môi trường giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm, trẻ sẽ tích cực, chủ động tham gia các hoạt động, làm việc theo nhóm 
để được trải nghiệm, trao đổi, chia sẽ và trình bày ý kiến của mình. Biết suy nghĩ 
và vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống, giải quyết các tình huống 
mà trẻ gặp phải. Từ đó, trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động, tư duy, sáng 
tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục 
ở trường, ở lớp.
 Giáo viên có khả năng tự thiết kế kế hoạch giáo dục để dạy trẻ đạt kết quả 
tốt nhất. Căn cứ vào khả năng, nhu cầu học tập, kinh nghiệm sống của trẻ để xác 
định mục tiêu, nội dung cụ thể trong từng hoạt động và đảm bảo tốt mục tiêu 
giáo dục đề ra. Giáo viên có nhiều sáng tạo trong việc đổi mới nội dung, phương 
pháp, hình thức tổ chức hoạt động nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng 
tạo của trẻ trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục tại trường. Có nhiều 
sáng tạo trong việc trang trí lớp học và làm đồ dùng, đồ chơi phong phú, đa dạng 
mang tính giáo dục và thẩm mỹ cao.
 1.2.2. Phạm vi áp dụng của đề tài: 
 Với đề tài này, tôi đã áp dụng tại trường mầm non nơi tôi công tác nhằm 
nâng cao chất lượng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non trong 
năm học 2018-2019. Đề tài này có thể áp dụng rộng rãi, có hiệu quả đối với các 
trường mầm non trên toàn quốc.
 2 Việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm ở trường đã 
giúp cho các cháu ngày càng mạnh dạn, tư tin hơn và đã thu hút được sự quan 
tâm của phụ huynh. Phụ huynh nhận thức rất rõ tầm quan trọng của việc thay đổi 
hình thức giáo dục cho con em mình, nên đã hỗ trợ tích cực các nguyên vật liệu 
để tạo môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tốt hơn.
 Trẻ chăm ngoan, đi học chuyên cần, lễ phép, và tham gia tích cực các hoạt 
động trên lớp. 
 2.1.2. Khó khăn:
 Một số giáo viên chưa linh hoạt, sáng tạo trong việc vận dụng môi 
trường tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động, khám phá, trải nghiệm.
 Không gian tổ chức hoạt động cho trẻ còn chật hẹp. Trẻ trong cùng một 
độ tuổi, nhưng lại có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác 
nhau. Nhiều trẻ còn rụt rè, nhút nhát khi tham gia vào các hoạt động ở lớp, chưa 
mạnh dạn tự tin trong giao tiếp.
 Kinh phí trong việc mua sắm trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi còn hạn 
hẹp, tính đồng bộ chưa cao. 
 2.1.3. Nguyên nhân của thực trạng trên:
 Năng lực chuyên môn nghiệp vụ, tay nghề của giáo viên không đồng đều 
và còn hạn chế.
 Do điều kiện kinh tế và hoàn cảnh sống của mỗi gia đình trẻ khác nhau 
nên ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của trẻ. 
 Đa số phụ huynh trẻ trong lớp làm nghề nông và buôn bán nên ít có thời 
gian cho trẻ hoạt động giao tiếp với những người xung quanh.
 Thời gian dành cho các hoạt động của trẻ còn ít.
 2.1.4. Điều tra thực tiễn:
 Việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là yêu cầu 
xuyên suốt trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non trong 
những năm gần đây. Năm học 2018-2019, nhằm thực hiện có chất lượng, đạt 
hiệu quả nội dung này, Sở, Phòng GD&ĐT đã chỉ đạo các trường mầm non đẩy 
mạnh việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với điều 
kiện thực tế của trường, lớp và khả năng của trẻ. 
 Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tôi tiến hành điều tra, khảo sát 
tình hình của trẻ ở lớp tôi đầu năm. Qua điều tra khảo sát kết quả cho thấy như 
sau:
 4 CSVC và trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi lại rất cần thiết để nâng cao chất lượng 
chăm sóc giáo dục trẻ. 
 Vào đầu năm học 2018 -2019 tôi đã cùng giáo viên trong lớp kiểm kê lại 
trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phục vụ quá trình giáo dục trẻ ở lớp. Sau đó, căn 
cứ vào Văn bản hợp nhất số 01/VBHN-BGDĐT giữa Thông tư 02/2010/TT-
BGDĐT và Thông tư 34/2013/TT-BGD-ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào 
tạo quy định về danh mục đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học tối thiểu dùng cho 
giáo dục mầm non, để lên danh mục đồ dùng đồ chơi trong lớp và tham mưu với 
BGH nhà trường mua sắm bổ sung. 
 Bên cạnh đó tôi còn tự làm một số đồ dùng, đồ chơi đẹp mắt, hấp dẫn với 
trẻ để phục vụ cho quá trình dạy học của mình. Đồng thời động viên, kêu gọi 
phụ huynh đóng góp nguyên vật liệu để giáo viên làm đồ dùng. Nhờ đó, số 
lượng đồ chơi, đồ dùng lớp tôi đã được tăng lên và phục vụ đầy đủ cho quá trình 
hoạt động của trẻ, tạo cho trẻ hứng thú với các hoạt động do cô tổ chức, nhờ đó 
chất lượng giáo dục trẻ được nâng lên.
 2.2.3. Xây dựng môi trường thân thiện, gần gũi để trẻ được vừa học, 
vừa chơi.
 Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì môi trường học tập có ý nghĩa 
vô cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em 
vốn rất hiếu kỳ, chúng tò mò mong muốn được khám phá tất cả mọi vật xung 
quanh chúng. Những hình ảnh, những ấn tượng mà trẻ thu nhận được trong 
những năm tháng tuổi thơ sẽ hằn sâu trong trí nhớ suốt cả cuộc đời của trẻ. 
Những điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển sau này của trẻ. Chính vì 
vậy tôi luôn tâm niệm: Sẽ trang bị cho trẻ một thế giới tự nhiên, một môi trường 
học tập tốt nhất ở ngay tại khu vực lớp và trường của trẻ.
 * Môi trường bên ngoài lớp học:
 Chúng tôi đã tập trung xây dựng môi trường giáo dục ngoài lớp học đảm 
bảo an toàn, đẹp, hấp dẫn trẻ. Hầu hết tất cả các góc chơi đều được chúng tôi hết 
sức quan tâm làm thế nào để trẻ được thỏa sức tham gia chơi vừa thông qua chơi 
trẻ được trải nghiệm với tất cả các loại đồ dùng đồ chơi trong đó. Với diện tích 
sân vườn thoáng mát, sạch đẹp, có cây xanh bao phủ đảm bảo là nơi lý tưởng để 
bố trí các khu vực cho trẻ hoạt động vui chơi, sinh hoạt, học tập ngoài trời một 
cách khoa học và phù hợp. 
 Bố trí diện tích sân tập thể dục cho trẻ toàn trường và khu chơi thể thao 
(cột bóng rổ, thang leo, sân chơi bóng đá mini); khu vực chơi với đồ chơi 
ngoài trời (cầu trượt, đu quay, bập bênh, nhà bóng); khu vực chơi “giao 
thông”; khu vực chơi với đất, cát, nước, đá, sỏiđể cho trẻ được khám phá trải 
 6 Trang trí góc trưng bày sản phẩm của trẻ: Tôi sắp xếp vị trí đủ rộng, dễ 
nhìn để làm góc trưng bày sản phẩm của trẻ. Có hình ảnh minh hoạ ngộ nghĩnh, 
tên gọi gần gũi, hấp dẫn trẻ như: Họa sỹ tý hon, Ai khéo tay hoặc bé thích bài 
nào...
 Tôi bố trí giá sách chủ yếu là sách vẽ con vật, cây cối, hoa lá, quả hạt  
Tranh ảnh vừa tầm với của trẻ để trẻ có thể xem sách (có que chỉ cho việc đọc 
các chữ cái trong sách ). Sắp xếp các hộp đựng vỏ cây khô hoa lá ép khô, các 
loại hạt  Có gắn nhãn mác và hình ảnh rõ ràng để trẻ dễ nhận thấy, trẻ được 
chơi và làm được những sản phẩm từ những đồ chơi ấy. Ngoài ra tôi cũng dùng 
vỏ hến, ốc trai, sò  vệ sinh sạch sẽ vừa làm đồ dùng, đồ chơi phong phú vừa rẻ 
tiền vừa dễ kiếm.
 Khi trang trí lớp bao giờ tôi cũng chú ý tới những mảng tường lớn trong 
góc chơi, hoặc những mảng trung tâm mà trẻ thường hoạt động để trang trí. Các 
mảng này vừa được sử dụng để trang trí vừa được gắn những hình ảnh rất ngộ 
nghĩnh, sinh động. Từ những nguyên vật liệu đơn giản, dễ kiếm tôi đã cắt, vẽ 
dán trang trí những hình ảnh ngộ nghĩnh, có hiệu quả giáo dục. Như những cây 
nổi có kích cỡ lớn để trang hoàng cho lớp học của mình.
 Ví dụ: Tôi chọn một góc sáng dễ quan sát để sân khấu rối và biểu diễn 
âm nhạc. Từ nguyên vật liệu như bìa cát tông, vải vụn, giấy nhún đã làm nổi bật 
hẵn góc chơi để trẻ hoạt động. Bất cứ ai bước vào lớp học cũng bị thu hút sự chú 
ý bởi góc chơi này. Đây chính là một loại phương tiện đồ dùng để cho trẻ được 
trải nghiệm, được khám phá, nó sẽ hấp dẫn hơn nhiều khi trẻ tham gia hoạt 
động. Ngoài ra các mảng phụ tôi đã dùng để trang trí những hình ảnh theo từng 
chủ đề cụ thể để trẻ dược cảm nhận sự vật hiện tượng một cách tự nhiên. 
 Khu vực ngoài hiên, tôi xây dựng góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt 
động chăm sóc cây cối: Nhặt cỏ, bắt sâu, tưới nước, ngoài ra còn là nơi tìm đọc 
các loại sách về thiên nhiên, các tranh ảnh về thế giới tự nhiên. Ở nơi đó có 
những chậu hoa, có bể cá để trẻ tham gia câu cá. Có nơi gieo hạt và những cây 
leo, dàn hoa giấy. Ở đây các bé được đắm mình thực sự trong thế giới tự nhiên 
của trẻ, khiến cho trẻ bị hấp dẫn, bị thu hút, từ đó trẻ đã có thể cảm nhận sự vật 
hiện tượng, được trải nghệm chúng một cách tự nhiên nhất. Các đồ dùng đồ chơi 
trong các góc phải phong phú và được sắp vừa tầm đối với trẻ để trẻ tự lấy, tự 
cất, tự hoạt động.
 2.2.4. Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tạo điều kiện 
để trẻ được tham gia vào các hoạt động và trải nghiệm.
 Ở trẻ sự hứng thú, tò mò, khám phá là vô tận vì vậy bản thân tôi không 
ngừng tạo mọi điều kiện cho trẻ phát huy khả năng của mình. Trẻ không chỉ được 
 8 2.2.5. Tuyên truyền và phối hợp với các bậc cha mẹ trẻ.
 Để xây dựng được một môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm thì công 
tác tuyên truyền và phối hợp với cha mẹ trẻ đóng vai trò quan trọng trong công 
tác chăm sóc giáo dục trẻ tại trường. Làm tốt công tác tuyên truyền và phối hợp 
với cha mẹ trẻ: thông qua các buổi qua họp cha mẹ và trò chuyện trực tiếp ở giờ 
đón, trả trẻ. Trong các buổi họp cha mẹ trẻ của lớp tôi đã trực tiếp trao đổi phổ 
biến để hiểu rõ tầm quan trọng của việc đổi mới nội dung, hình thức tổ chức, 
phương pháp giáo dục trẻ, những định hướng, mục tiêu chương trình giáo dục 
mầm non lấy trẻ làm trung tâm.
 Ví dụ: Trao đổi với cha mẹ trẻ về điều kiện đầu tiên để có thể giúp giáo viên 
đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ là phải xây dựng được môi trường mở cho trẻ 
hoạt động. 
 Môi trường mở là môi trường mà trẻ được hoạt động với những nguyên vật 
liệu đã qua sử dụng nhưng phải đảm bảo tính an toàn cho trẻ. Cũng như trẻ sẽ được 
trải nghiệm, vui chơi thông qua các góc trang trí của lớp và trẻ được vui chơi dưới sự 
gợi ý, hướng dẫn của cô. Do đó, rất cần sự quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ từ các bậc cha 
mẹ trẻ, trong mỗi một chủ đề giáo dục của lớp cần phải có rất nhiều nguyên liệu để 
tạo môi trường học tập vì vậy cần có sự hỗ trợ nguyên vật liệu, sách báo, chai 
nhựa, của cha mẹ trẻ để có nhiều đồ dùng, tư liệu cho trẻ hoạt động và học tập. 
Ngoài ra, tôi và cha mẹ trẻ còn cùng nhau kết hợp cho trẻ trải nghiệm bằng việc cho 
trẻ tự gieo hạt, chăm sóc cây và thu hoạch khi nó lớn. Qua đó trẻ sẽ biết yêu quý và 
giữ gìn những gì tự tay mình làm ra, cũng như của người khác.
 Không chỉ thế vào các buổi đón trả, trẻ trong ngày, tôi còn trò chuyện với 
cha mẹ trẻ về các góc hoạt động trong lớp có sử dụng sản phẩm của trẻ tự làm ra 
qua hoạt động một ngày ở trường. Tôi còn trao đổi với cha mẹ trẻ các nội dung 
trẻ học trong ngày thông qua góc bố mẹ cần biết và hướng dẫn cha mẹ trẻ cách 
ôn luyện, cũng cố cũng như cung cấp vốn hiểu biết cho trẻ tại gia đình. Hướng 
dẫn cha mẹ trẻ dạy trẻ kỹ năng cất dép, kỹ năng sử dụng kéo, kỹ năng vẽ, tô 
màu, cách cầm sách, cầm bút, đọc sách, mở lật từng trang, rồi tư thế ngồi học, 
để phối hợp dạy trẻ tại nhà.
 Bằng những hình thức trên, đã nâng cao nhận thức của cha mẹ trẻ trong 
việc cùng nhà trường chăm sóc, giáo dục trẻ. Cha mẹ trẻ ngày càng tin tưởng 
vào chất lượng chăm sóc giáo dục của nhà trường, sẵn sàng hỗ trợ khi nhà 
trường, giáo viên cần có sự giúp đỡ.
 10