SKKN Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non

 PHÒNG GIÁO D￿C VÀ ĐÀO T￿O QU￿N THANH XUÂN
 TRƯ￿NG M￿M NON NHÂN CHÍNH
 MÃ SKKN
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI
MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬA LỖI PHÁT ÂM CHO TRẺ
 MẪU GIÁO 5-6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON
 Lĩnh vực : Giáo dục mẫu giáo
 Cấp học : Mầm non
 Giáo viên : Nguyễn Thị Ngà
 NĂM HỌC: 2015 – 2016
 2 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Lý do chọn đề tài:
 “ Mỗi khi vào nớp
 Tô tười thật tươi
 Say sưa giảng bài
 Bạn lào hay nghịnh
 Tô chẳng thích đâu
 Bạn nào chăm ngoan
 Tô yêu nắm đấy
 Tần như hạt muối
 Đẹp như hoa rừng
 Tô giáo tủa ton
 Ai mà chẳng quý ”
 Đó là bài thơ: “ Cô giáo của con ” do một trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi lớp tôi 
trình bày, trong đó xuất hiện nhiều lỗi phát âm chưa đúng và đây cũng là tình 
trạng mà rất nhiều trẻ em ở các lớp mầm non khác gặp phải. Tôi thiết nghĩ, Giáo 
dục mầm non là ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, chiếm vị 
trí quan trọng trong Giáo dục, có nhiệm vụ xây dựng cơ sở ban đầu, đặt nền 
móng cho việc hình thành nhân cách con ngườì, thế hệ tương lai của đất nước, 
vậy có nên để các cháu mắc phải những lỗi về ngôn ngữ như trên không? 
 Là một giáo viên, tôi hiểu tầm quan trọng của ngôn ngữ đối với sự phát 
triển nhân cách của mỗi con người. Như một nhà văn người Pháp nói “ Ngôn 
ngữ là chiếc gương để ta soi mình trong đó ”. Nhờ có ngôn ngữ mà đời sống tinh 
thần của con người ngày càng phong phú. Con người có thể thông báo, trao đổi 
thông tin trong cuộc sống giúp con người gần nhau hơn. 
 Với trẻ, ngôn ngữ là phương tiện để điều khiển, điều chỉnh hành vi giúp 
trẻ lĩnh hội các giá trị đạo đức mang tính chuẩn mực. Ngôn ngữ là phương tiện 
để phát triển tư duy, đóng vai trò rất lớn trong việc phát triển trí tuệ và các quá 
trình tâm lý khác do đó trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non cần 
hình thành và phát triển ngôn ngữ chuẩn cho trẻ nhất là giai đoạn trẻ 5 - 6 tuổi. 
Vì đây là thời kỳ rất quan trọng. Việc sửa các lỗi phát âm của trẻ trong thời kỳ 
quan trọng này là rất cần thiết tạo tiền đề cho việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc, 
phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu 
tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ em vào học lớp 1.
 Thông qua việc tổ chức hướng dẫn trẻ các hoạt động trong ngày ở trường 
mầm non một cách có mục đích, phương pháp, có nội dung phong phú theo yêu 
cầu và nhiệm vụ giáo dục sẽ tác động đến mọi mặt tâm lý trẻ, giúp trẻ lĩnh hội 
 4 II. PHẦN NỘI DUNG
 1 . Cơ sở lý luận: 
 Khoa học đã nghiên cứu về đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, chúng ta thấy 
trẻ 5 tuổi phát triển rất nhanh về thể lực và tâm lý, đặc biệt đây là thời kỳ đóng 
vai trò rất quan trọng với trẻ . Khi trẻ lên năm tuổi, trẻ có một vốn từ vựng khá 
nhiều, khá rõ ràng và trẻ đã biết dùng các cụm từ và câu từ từ rõ ràng, dễ hiểu. 
Nhưng bên cạnh đó trong quá trình phát triển, một số trẻ có thể gặp những khó 
khăn trong quá trình phát triển ngôn ngữ như:
 - Do sự phát triển thể chất chưa toàn diện. Lên 5 tuổi, một số trẻ có thể 
nói rất rõ từ, rõ nghĩa, nhưng có một số trẻ khác nói chậm hơn, nói vẫn bị ngọng 
rất nhiều câu từ.
 - Trẻ quá nhút nhát: Mới đầu, trẻ có thể nói ngọng một vài từ nhưng bị cả nhà 
cười chê nên những lần giao tiếp sau, trẻ trở nên rụt rè và càng dễ bị ngọng hơn.
 - Trẻ bắt chước: Một người thân trong nhà hoặc các bạn ở lớp mẫu giáo 
của trẻ thường nói ngọng nên trẻ cũng bị ảnh hưởng theo.
 - Yếu tố bệnh lý: Trẻ bị vướng dây chằng ở lưỡi (lưỡi trẻ không thể thè 
thẳng ra như bình thường được). Ngoài ra, các chứng bệnh như viêm họng, sưng 
lợi, tắc mũi... cũng gây cản trở trẻ phát âm.
 Mặt khác, ta thấy âm tiÕt cña ng«n ng÷ lµ ®¬n vÞ ©m thanh nhá nhÊt trong 
lêi nãi kh«ng thÓ ph©n chia ®­îc n÷a, lóc ®Çu trÎ h×nh thµnh thÝnh gi¸c âm thanh 
tøc lµ sù ph©n biÖt c¸c ©m cña ng«n ng÷ cßn ph¸t ©m chóng sÏ häc sau. Sù ph¸t 
©m ®óng cã liªn quan chÆt chÏ víi sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c c¬ quan ph¸t 
©m cña trÎ. Kh¶ n¨ng ph¸t ©m cña trÎ phô thuéc vµo sù hoµn thiÖn cña bé m¸y 
ph¸t ©m. ë tuæi mÉu gi¸o, trÎ ®· cã thÓ ph¸t ©m ®­îc hÇu hÕt c¸c ©m vÞ. Tuy 
nhiªn mét sè trÎ vÉn cßn m¾c mét sè lçi vÒ ph¸t ©m:
 1.1. Lỗi về thanh điệu :
 Trong số các thanh điệu tiếng việt, thanh hỏi và thanh ngã là hai thanh có 
cấu tạo phức tạp. Việc thể hiện thanh ngã với âm điệu gãy ở giữa là cách phát 
âm khó đối với trẻ. Trẻ thay thế bằng cách phát âm đơn giản hơn tức là với âm 
điệu không gãy ở giữa. Vì vậy dễ đồng nhất với âm điệu của thanh sắc như trẻ 
dễ phát âm ngã thành ngá hoặc giã thành giá 
 - Sự chuyển đổi hướng của đường nét âm điệu thanh hỏi không diễn ra đột 
ngột như thanh ngã, qua trình phát âm kéo dài trở thành khó đối với trẻ nhỏ có 
hơi thở ngắn. khi phát âm, trẻ thay thế âm điệu gẫy bằng âm điệu không gẫy, 
điều này làm cho thanh hỏi ở trẻ gần như đồng nhất với thanh nặng: Trẻ phát âm 
hỏi thành họi hoặc phát âm “ hổ ” thành “ hộ ”. 
 6 sửa lỗi phát âm cho trẻ theo kế hoạch tháng, chia theo các khối. Từ đặc điểm lứa 
tuổi đưa ra những biện pháp phù hợp. 
 * Thuận lợi:
 - Trong nhiệm vụ năm học 2015 - 2016, Trường mầm non Nhân Chính 
đưa ra nhiệm vụ luyện phát âm đúng cho trẻ mầm non. 
 - Lớp Tôi được sự quan tâm của Ban Giám Hiệu, tạo điều kiện về cơ sở vật 
chất, đồ dùng học tập tương đối đầy đủ để phục vụ cho việc dạy và học của cô và 
trò. Môi trường lớp đẹp, khoa học thuận lợi cho việc sửa lỗi phát âm cho trẻ.
 - Giáo viên có trình độ chuyên môn, nắm vững kiến thức, phát âm chuẩn, 
ngôn ngữ nói với trẻ gần gũi, không bị ngọng, luôn giúp đỡ lẫn nhau.
 - Đa số trẻ ở lớp có vốn từ phong phú, biết diễn đạt rõ ràng, phát âm đúng
 - Các bậc phụ huynh rất quan tâm đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, luôn 
có sự kết hợp với giáo viên để phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 * Khó khăn:
 - Đa số phụ huynh vẫn còn mắc nhiều lỗi phát âm nên chưa có ý thức phải 
sửa ngọng cho con mình. 
 - Số trẻ ở lớp tuy đã được học qua lứa tuổi mẫu giáo bé, mẫu giáo nhỡ 
Song một số trẻ khả năng tiếp thu vẫn còn chậm, vốn từ hạn chế, nên một số trẻ 
phát âm vẫn ngọng.
 Như vậy, tính từ tháng 10 năm 2015 cháu có tháng tuổi nhiều nhất là 69 
tháng, cháu ít tháng nhất là 66 tháng, các cháu cùng độ tuổi nên việc xem xét và 
đánh giá có nhiều thuận lợi mặc dù có sự chênh lệch về tháng tuổi. 
 Cách đánh giá kết quả mắc lỗi phát âm của trẻ được chia làm 4 mức độ:
 - Cháu không mắc lỗi: tốt - Cháu mắc từ 2 - 3 lỗi: trung bình
 - Cháu mắc 1 lỗi: khá - Cháu mắc từ 4 - 5 lỗi: yếu
 * Cách tiến hành khảo sát:
 Việc tìm hiểu đánh giá khả năng phát âm của trẻ là rất cần thiết, để đánh 
giá được chính xác tôi đã sử dụng các biện pháp:
 - Biện pháp thứ nhất: trò chuyện với những trẻ mà tôi cần điều tra để nắm 
được khả năng phát âm của từng trẻ.
 - Biện pháp thứ hai: Kiểm tra từng trẻ bằng cách gọi trẻ đọc các bài thơ, 
ca dao, đồng dao.
 - Biện pháp thứ ba : Tạo môi trường tự nhiên, nhẹ nhàng thoải mái:
 + Các góc học tập, góc chơi của trẻ có treo các chữ cái, các con vật, đồ 
vật, đồ chơi, các lọa hoa quảđể trẻ tô, in, đồ và phát âm các từ đó.
 + Thông qua các bài tập luyện phát âm ở lớp gửi về nhà cho phụ huynh 
cùng đánh giá
 8 truyền đạt, mở rộng kiến thức để gây hứng thú và khơi gợi cho trẻ phát triển 
toàn diện.
 Từ những hiểu biết về hướng đi, hiệu quả ý nghĩa, mục tiêu của phát triển 
ngôn ngữ tôi đã vận dụng vào việc sửa lỗi phát âm cho trẻ 5- 6 tuổi dựa trên các 
nguyên tắc sau : 
 + Sửa lỗi phát âm cho trẻ trong mọi hoạt động, thường xuyên, liên tục và 
chuẩn xác, không nhắc lại từ trẻ vừa phát âm sai.
 + Sửa lỗi phát âm cho trẻ là giúp trẻ phát hiện và phát âm chuẩn xác các 
từ mà trẻ phát âm sai giúp trẻ phát âm trọn vẹn để tự tin giao tiếp trong mọi lĩnh 
vực xã hội và tạo tiền đề vững chắc về ngôn ngữ cho trẻ chuẩn bị vào lớp 1.
 + Thông qua việc sửa lỗi phát âm cho trẻ giúp trẻ nắm được cách phát âm 
đúng, ý nghĩa của từ ngữ, từ đó thấy được vẻ đẹp của Tiếng Việt.
 Sửa lỗi phát âm cho trẻ một cách thích hợp với nhận thức, tâm lý của trẻ. 
Đồng thời, tôi còn tìm đọc các chuyên đề, nhiệm vụ năm học, tìm hiểu việc sửa 
lỗi phát âm cho trẻ 5 - 6 tuổi qua các chương trình trên ti vi, báo chí, sách của 
các nhà sư phạm về việc sửa lỗi phát âm, thông tin trên mạng và tham khảo 
đồng nghiệp . để kiến thức của bản thân về việc sửa lỗi phát âm cho trẻ 5- 6 
tuổi được rộng rãi hơn. Bên cạnh đó tôi cũng phải nắm vững đặc điểm tâm lý trẻ 
5-6 tuổi cũng như khả năng phát âm của trẻ ở độ tuổi này.
 Sau những lần ở trường, phòng tổ chức học tập chuyên đề phát triển ngôn 
ngữ tôi đã học tập ở các tiết học mẫu thực hiện theo hướng đổi mới cách sử 
dụng tiết dạy theo chủ đề, chủ điểm, cách đưa các nội dung giáo dục khác giờ 
phát triển ngôn ngữ, cách đặt câu hỏi để phát triển ngôn ngữ, tính tích cực của 
trẻ, từ đó phát hiện, sửa sai cho trẻ một cách linh hoạt, nhẹ nhàng phù hợp với 
mục tiêu và nội dung giáo dục trong các giờ hoạt động chung.
 Việc nghiên cứu kỹ hệ thống ngữ âm Tiếng Viêt, cấu trúc âm tiết Tiếng 
Việt, chuẩn mực ngữ âm Tiếng Việt, các lỗi phát âm có thể sảy ra với trẻ và các 
phương pháp sửa lỗi phát âm cho trẻ là một trong những việc hết sức cần thiết 
và quan trọng giúp giáo viên có vốn nhận thức nhất định, từ đó sẽ giúp trẻ sửa 
lỗi phát âm một cách có hiệu quả. Chính vì vậy việc sửa lỗi phát âm cho trẻ phải 
hợp lí thích hợp với nội dung giáo dục, vừa sức với lứa tuổi, kiến thức truyền đạt 
cho trẻ phải chính xác, gần gũi với thực tế của trẻ để trẻ nhận thức được những 
gì cô muốn truyền đạt.
 3.1. Xây dựng cơ sở vật chất
 Đồ dùng trực quan, đồ chơi phục vụ hoạt động như: Bàn, ghế, bảng, tranh, 
mô hình, các từ gắn với mỗi hình ảnh, vật mẫuCÇn ph¶i ®Çy ®ñ cho c« vµ trÎ 
cïng ho¹t ®éng .
 10 Âm L
 Nắng long lanh Lung linh lung linh
 Sương long lanh Nắng vàng nhảy nhót
 Đọng trên cành cây Lung linh lung linh
 Long lanh, lóng lánh 
 Âm L – N
 Nắng lên nở lắm nụ lan
 La na,la na, la na
 Lô nô, lô nô, lô nô
 La na, la na, lô nô, lô nô
 b. Môn học: Làm quen tác phẩm văn học
 Môn học cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là bộ môn phát triển 
ngôn ngữ nhiều nhất. Chính vì vậy, tôi lựa chọn trong chương trình, sưu tầm, 
tham khảo sách, báo sáng tác thêm 1 số bài thơ theo chủ điểm có dùng nhiều 
từ trẻ hay bị sai để đưa vào dạy trẻ với thời gian trung bình mỗi chủ điểm có 1,2 
bài thơ để dạy, lưu ý gọi những trẻ nói ngọng. Để mong đạt được kết quả cao khi 
sửa ngọng cho trẻ thì trước hết giáo viên phải là người phát âm chuẩn, chịu khó 
sưu tầm, tìm kiếm, đôi khi cũng sáng tác 1 số bài thơ .
 12