SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5-6 tuổi Lớp Lá 3 trường mầm non ea na thông qua bộ môn làm quen văn học thể loại truyện kể

 SÁNG KI ẾN KINH NGHI ỆM
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIEN NGÔN NGỮ MẠCH LẠC CHO
 TRẺ 5-6 TUỔI LỚP LÁ 3 TRƯỜNG MẦM NON EA NA THÔNG QUA
 BỘ MÔN LÀM QUEN VĂN HỌC THỂ LOẠI TRUYỆN KỂ
 Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU
 I. Đặt vấn đề
 -Lý do lý luận
 Dạy tiếng mẹ đẻ cho trẻ tuổi mầm non có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. 
Ngôn ngữ của trẻ phát triển tốt sẽ giúp cho trẻ nhận thức và giao tiếp tốt góp phần 
quan trọng vào việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ.
 Việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ trong giao tiếp sẽ giúp trẻ dễ dàng 
tiếp cận với các môn khoa học khác như: Môn khám phá khoa học, làm quen với 
toán, âm nhạc, tạo hình mà điều tôi muốn nói ở đây đặc biệt là thông qua bộ môn 
làm quen văn học bộ môn văn học trẻ được kể’ chuyện, đóng kịch tạo cho trẻ được 
hoạt động nhiều, giúp trẻ khả năng phát triể’n trí nhớ, tư duy và ngôn ngữ, khả 
năng cảm thụ cái hay, cái đẹp, cái tốt cái xấu của mọi vật xung quanh trẻ.
 Bởi vì ở lứa tuổi này trẻ được ví như tờ giấy trắng, trẻ đến lớp như mở đầu 
trang sách cô giáo in lên những hình ảnh, những vốn từ, những nhân vật, cử chỉ 
khác nhau, thông qua những bài thơ, câu chuyện giúp trẻ mở mang kiến thức về 
xã hội thiên nhiên, thông qua môn làm quen văn học giúp trẻ phát triển ngôn ngữ 
cho trẻ, là một nhiệm vụ quan trọng trong nội dung giáo dục phát triển trẻ toàn 
diện cho trẻ. Và tạo tiền đề cho trẻ trước khi vào lớp 1, hiện nay trẻ mầm non việc 
tiếp cận với tác phẩm văn học còn nghèo nàn vốn từ, một phần trẻ không biết diễn 
đạt sao chép mạch lạc, để giúp trẻ trong khi đọc, nghe, kể có sự chú ý và có hiệu 
quả tối ưu nhất.
 -Lý do thực tiễn
 Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi là một cột mốc quan trọng vì giai đoạn này trẻ có khả 
năng ngôn ngữ phát triển mạnh mẽ tiến nhanh vượt bậc và cụ thể là:
 Trẻ có thể diễn đạt câu nói của mình một cách mạch lạc, nghe và hiểu câu 
chuyện thể hiện được giọng điệu của nhân vật trong câu chuyện. Ngôn ngữ mạch 
lạc, rõ ràng.
 Vì lí do đó mà việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua 
bộ môn văn học thể loại truyện kể đóng vai trò tích cực cả về phát triển nhận thức 
cũng như ngôn ngữ.
 Những năm gần đây giáo dục không ngừng đổi mới và phát triển mạnh mẽ, 
trẻ được học bài bản và đầu tư kĩ lưỡng ngay từ khi lọt lòng, trẻ được học hát, học 
đọc, học kể chuyện và làm quen với những kĩ năng ban đầu những kĩ năng này sẽ 
 2 từ khi còn học mẫu giáo đó chính là trẻ được đến với thế giới nhân văn, đạo đức 
từ đó hướng trẻ tới chân - thiện - mĩ của những giá trị cao đẹp ngày nay.
 Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp sư phạm giúp trẻ phát triển ngôn 
ngữ mạch lạc cho trẻ 5- 6 tuổi lớp lá 3 trường Mầm non Ea Na thông qua bộ môn 
làm quen văn học thể loại truyện kể.
 Phạm vi nghiên cứu: Trẻ 5- 6 tuổi lớp lá 3 trường Mầm non Ea Na
 Thời gian nghiên cứu nghiên cứu từ tháng 9 năm 2018 đến hết tháng 4 năm 
2019.
 Tóm lại, phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ là phát triển khả năng nghe, 
hiểu ngôn ngữ, khả năng trình bày có lô gíc, có trình tự, chính xác và có hình ảnh 
nội dung. Việc cho trẻ tiếp xúc và làm quen các tác phẩm văn học từ bậc học mầm 
non là vô cùng quan trọng và cần thiết đối với sự phát triển của trẻ cả về ngôn ngữ 
lẫn nhận thức xuất phát từ thực tiễn quan trọng đó và một thời gian nghiên cứu và 
khảo nghiệm tôi nhận thấy được tầm quan trọng cũng như những lợi ích mang lại 
cho trẻ cho nên tôi đã chọn đề tài để nghiên cứu.
 II.Mục đích nghiên cứu
 Mục đích nghiên cứu đề tài nói trên nhằm giải quyết những thực trạng hiện 
nay trong giáo dục là chưa quan tâm chú trọng nhiều vào việc cho trẻ làm quen 
các tác phẩm văn học hơn thế nữa là việc ứng dụng và phát huy việc dạy học hiệu 
quả linh động trong các tiết học để đem lại kết quả tốt hơn cho môn học này.
 Trong các tài liệu nghiên cứu khoa học của các nhà sư phạm đầu nghành đều 
đã khẳng định văn học là hoạt động học rất quan trọng và là phương tiện chủ đạo 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non thông qua các hoạt động cho trẻ làm quen 
với các tác phẩm văn học giúp trẻ có đủ vốn từ trong giao tiếp hằng ngày và nhờ 
được tiếp xúc với các tác phẩm văn học trẻ nhận thức được mô tả được các sự vật 
hiện tượng xung quanh gần gũi với trẻ qua đó trẻ cảm nhận và thêm yêu quý thiên 
nhiên, yêu quý quê hương gia đình mình.
 Cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học cũng chỉ ra được những giá trị 
nghệ thuật, giá trị nhân cách và sự rung động hứng thú với các tác phẩm văn học 
cũng mang lại cho trẻ những giá trị đạo đức cao cả mà thế giới xung quanh trẻ thể 
hiện và từ đó những giá trị thiết thực, ý nghĩa trong cuộc sống hàng ngày được trẻ 
ghi nhớ, tiếp thu và tái hiện lại đó chính là sự phản ánh lại cuộc sống hiện thực mà 
bộ môn hướng tới.
 Những câu chuyện kể cũng là một loại hình nghệ thuật việc cho trẻ làm quen 
và tiếp cận loại hình nghệ thuật này từ rất sớm cũng là tiền đề cho trẻ yêu thích 
các loại hình nghệ thuật khác cũng như việc phát hiện năng khiếu từ sớm của trẻ 
để’ có những định hướng cho tương lai tốt hơn.
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I.Cơ sở lí luận của vấn đề
 4 dẫn mà thay vào đó là sự nhàm chán.
 Ngoài ra giáo viên còn rập khuôn, máy móc chưa có sáng tạo trong việc 
chuyển thể từ truyện kể sang sân khấu kịch để tạo ra tính kịch tính, bất ngờ cho 
các câu chuyện và giáo viên đọc lời thoại lời dẫn chuyện dài dòng làm cho câu 
chuyện kém đi tính hấp dẫn,... và hạn chế lớn ở người giáo viên dẫn truyện là ở 
chỗ đôi khi giọng đọc khô khan không cuốn hút trẻ ngay cả khi cô đọc và dẫn 
truyện đến tình huống gay cấn của câu chuyện thì ánh mắt cử chỉ điệu bộ của cô 
giáo lại chưa phù hợp chưa làm toát lên được thông điệp của các nhân vật muốn 
hướng tới.
 Khi cho trẻ cảm thụ một tác phẩm văn học cô giáo chưa chú trọng nhiều vào 
công tác làm đồ dùng, âm thanh, tiếng động để làm nội bật lên được nội dung và 
ý tưởng mà câu chuyện muốn mang lại, ngoài ra nhiều trường hợp khách quan từ 
giáo viên là cắt xén chương trình bỏ qua những tiết dạy bài bản để cung cấp lượng 
kiến thức cho trẻ thay vào đó là sự sơ sài, đại khái.
 Khó khăn không nhỏ nữa đến từ cha mẹ học sinh chưa có ý thức quan tâm 
đúng mực tới con em của mình họ vẫn chưa thực sự đầu tư cho trẻ từ lứa tuổi mầm 
non và những suy nghĩ đã ăn mòn vào những nếp nghĩ từ xa xưa là học mầm non 
chủ yếu là chơi tự do và như vậy đã làm mất đi những nề nếp, khuôn khổ trong 
thời gian trẻ ở trường với cô và các bạn.
 Một yếu tố chủ quan nữa đến từ các bậc cha mẹ không hề nhỏ đó chính là 
việc ở trên lớp giáo viên chủ nhiệm đã dạy trẻ về tấm gương đạo đức qua các tiết 
kể chuyện nhưng về nhà cha mẹ lại không thường xuyên nhắc nhở giáo dục trẻ 
theo những hình mẫu mà cô đã nêu ra và tưởng trừng như chỉ là đơn giản vô hại 
nhưng đã tạo ra sự ngăn cản cũng như ranh giới giữa lời nói của cô và gia đình trẻ. 
Vậy, cha mẹ phải thường xuyên trao đổi với giáo viên chủ nhiệm cũng như nắm 
bắt được tình hình học của trẻ ở trường hàng ngày, hàng tuần để có biện pháp giáo 
dục phù hợp đồng bộ mang lại hiệu quả cao hơn.
 Mặc dù lớp học đã được trường và Phòng giáo dục & đào tạo quan tâm cũng 
như huyện đã đầu tư cho cơ sở vật chất những trang thiết bị dạy và học còn thiếu 
thốn nhiều do đó để đầu tư cho một tiết dạy thực sự có hiệu quả cũng như đem lại 
kết quả tốt thì chưa được nhiều.
 Với những khó khăn như thế tôi phải dần dần khắc phục, sửa đổi và hướng 
dẫn trẻ phát triển ngôn ngữ một cách đúng đắn nhất qua giao tiếp và tập cho trẻ 
làm quen văn học thông qua thể’ loại truyện kể’.
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
 l.Giải pháp 1: Tạo môi trường trong và ngoài lớp
 - Biện pháp tạo môi trường trong lớp học:
 + Môi trường luôn là một trong những yếu tố có tính ảnh hưởng rất lớn đến 
sự phát triể’n của trẻ. Không chỉ vậy môi trường còn chi phối đến tư duy, học tập 
 6 Hình 1: Giáo viên chưa tạo môi trường trong lớp Hình 2: Giáo viên tạo môi trường trong lớp
 học
 - Biện pháp tạo môi trường ngoài lớp học:
 Khi trẻ tham gia trong giờ hoạt động ngoài trời, tôi tận dụng những bức tranh 
 tường ở trong trường hãy những đồ vận quanh sân trường gợi mở cho trẻ cùng nhau 
 sáng tạo nên những câu chuyện từ những vật có sẵn đó, kết hợp với hoạt động vui 
 chơi bằng cách gợi mở cho trẻ cùng nhau thi kể chuyện về các con vật đó. Một 
 trong những hình thức mà giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách rất tự nhiên và gần 
 gũi. Đồng thời, còn có thể phát huy trí sáng tạo của trẻ, mở rộng về vốn từ và phát 
 triển khả năng phát âm của trẻ.
 Ví dụ: Khi trẻ hoạt động ngoài trời cô cho trẻ đến khu vườn cổ tích và cho trẻ 
 cùng xem bức tranh vẽ về nhân vật cô tấm được vẽ trên tường, giáo viên cùng trẻ kể 
 về câu chuyện thông qua hình ảnh nhân vật trong câu chuyện, cô gợi mở để trẻ có 
 thể tự nói về nhân vật. tham gia vào giờ học. Với việc chuẩn bị đồ dùng chu đáo trước khi vào giờ dạy, tôi 
 cảm thấy tự tin hơn. Trẻ lớp tôi hứng thú tham gia giờ học.
Hình 1:Cô thiêt kê đồ dùng đò chơi tự tạo cho trẻ Hình 2:giáo viên kể chuyện bằng 
đồ
dùng tự tạo
 3. Giải pháp 3: Ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết học
 Hiện nay công nghệ thông tin ngày càng được ứng dụng trong nhiều các lĩnh 
 vực, cấp học mầm non đã bắt đầu đưa công nghệ thông tin vào trong các hoạt động 
 để giúp trẻ và gây hứng thú cho trẻ, tuy nhiên vấn đề này vẫn còn khá mới mẻ và bỡ 
 ngỡ đối với nhiều giáo viên. Mặc dù ai cùng hiể’u được tầm quan trọng và những 
 thiết thực do công nghệ thông tin đem lại nhưng không phải ai cũng sử dụng thành 
 thạo và làm chủ được những công nghệ đó .
 Việc sử dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy, trẻ đặc biệt có hứng thú, trước 
 khi vào bài học, khi nhìn thấy trong lớp có máy vi tính, có máy chiếu, tất cả trẻ đều 
 ngạc nhiên đến sửng sốt, đến khi vào tiết học khi được xem trực tiếp các hình ảnh 
 động âm thanh, bài hát trên màn hình trẻ vô cùng thích thú. Tiết học trôi qua một 
 cách nhẹ nhàng đầy lôi cuốn trẻ từ đầu đến cuối. Đến khi hết tiết học trẻ còn nói “ 
 học tiếp đi cô”.
 10 + Vẽ hình ảnh con chim én
Hình 1: Giáo viên dạy trẻ kể chuyện theo
tranh
 4. Giải pháp 4: Làm quen 
với bộ môn văn học thể loại truyện kể 
mọi lúc mọi nơi
 Theo phương pháp dạy học tích hợp 
với môn làm quen văn học có thể lồng 
ghép, kết hợp với tất cả các môn khác và 
giúp cho các bộ môn khác trở lên sinh 
động hơn.
 Ví dụ: Môn âm nhạc hoạt động bổ trợ 
đề tài: Câu chuyện: “Nhổ củ cải”. Cho trẻ 
vận động theo bài “Củ cải trắng”. Rèn kỹ 
năng hát cho trẻ
 , V. „ Hình 2: Giáo viên dạy trẻ kể chuyện trên máy tính
 Môn toán: Tên bài dạy: “Cao hơn- th áp dụng được sự so sánh đặc điểm về 
ngoại hình của hai anh em.
 Môn chữ cái: luyện phát âm qua trò chơi tìm chữ l-n-m cho trẻ phát âm.
 + Hoạt động ngoài trời:
 Dạy trẻ kể về những sự vật hiện tượng xung quanh cuộc sống hàng ngày, những 
điều trẻ đã biết, tưởng tượng,..., trẻ phải tự lựa chọn nội dung, hình thức, ngôn ngữ, 
sắp xếp chúng theo một trình tự nhất định. Tôi chủ yếu tập cho trẻ kể theo dạng: Kể 
chuyện miêu tả, kể chuyện theo chủ đề. Ví dụ: Miêu tả hiện tượng thời tiết: trời âm u, 
mây đen, gió thổi mạnh trời sắp mưa.
 Kể chuyện theo chủ đề: Tôi chủ yếu rèn cho trẻ truyền đạt lại những sự kiện xảy 
ra trong thời gian nhất định của nhân vật nào đó.
 12