SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động làm quen chữ cái

 CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 Kính gửi: Hội đồng sáng kiến thành phố Thái Nguyên. 
 Tỷ lệ 
 (%) 
 đóng 
 góp vào 
 việc tạo 
 Trình 
 Ngày Nơi công tác ra sáng 
 Số Chức độ 
 Họ và tên tháng năm (hoặc nơi kiến 
 TT danh chuyên 
 sinh thường trú) (ghi rõ 
 môn
 đối với 
 từng 
 đồng tác 
 giả, nếu 
 có)
 Trường 
 Đỗ Thị Mỹ 03/12/19 Giáo Đại 
 01 MN 100%
 Lệ 85 viên học
 Khánh Hòa
 Là tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: 
 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt 
động làm quen chữ cái.
1. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Đỗ Thị Mỹ Lệ
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Báo cáo được áp dụng trong hoạt động làm 
quen chữ cái thuộc lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 - 6 tuổi.
3. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Sáng kiến 
được áp dụng trong khoảng thời gian 1 năm học 2017 - 2018 ( từ tháng 
9/2017 đến tháng 5/2018). một thuận lợi lớn để tôi áp dụng một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch 
lạc thông qua hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ.
 Tôi được Ban giám hiệu nhà trường tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi xây 
dựng hoạt động học phong phú và có nội dung đa dạng về hình thức, hài hoà 
về thẩm mỹ, phù hợp với khả năng nhận thức và đặc điểm tâm sinh lý của 
trẻ.
 B¶n th©n lu«n yªu nghÒ mÕn trÎ, ham häc hái n©ng cao trình độ 
chuyªn m«n. T×m tßi vµ tù lµm mét sè ®å dïng, ®å ch¬i ®Ó phôc vô tiÕt d¹y.
 Trẻ ở gần trường lên rất chăm đi lớp, tỷ lệ chuyên cần cao.
 Đối với phụ huynh: Phụ huynh rất quan tâm tới các cháu, luôn thực 
hiện tốt các phong trào đóng góp của nhà trường để phục phụ cho công tác 
giáo dục trong trường.
* Khó khăn:
 Tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi A1 do điều kiện về 
cơ sở vật chất của nhà trường chật hẹp lớp tôi đã phải học tạm phòng họp 
hội đồng của nhà trường nên trang thiết bị đồ dùng dạy học như: Các góc 
cho trẻ hoạt động còn chật hẹp; Đồ dùng đồ chơi còn nghèo nàn chưa phong 
phú và đa dạng; Tranh truyện, băng đĩa, các hình ảnh đẹp theo chương trình 
giáo dục mầm non mới còn thiếu thốn.
 Do trình độ nhận thức của trẻ không đồng đều. Số trẻ nam nhiều gấp 2 
lần số trẻ nữ. Nhiều cháu chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp, trẻ còn nói 
nhỏ, nói ngọng.
 Sự quan tâm của gia đình giành cho trẻ là không đồng đều, 90% phụ 
huynh là làm nông nghiệp qua thực tế tôi thấy phụ huynh còn nói ngọng.
*Bảng điều tra thực trạng trẻ trước khi đưa ra giải pháp: 
Trước khi thực hiện đề tài này tôi đã điều tra khả năng phát âm, khả năng 
diễn đạt ngôn ngữ, khả năng sử dụng ngôn ngữ của trẻ trong cuộc sống, 
trong các hoạt động học và kết quả đạt được, được thể hiện dưới bảng thống 
kê số liệu sau:
 Kết quả điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa bền vững trẻ 
thích những cái đẹp mới lạ có hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở 
bộ môn này lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khô khan có 
phần “kỷ luật”. Nếu như cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân thủ 
như một học sinh tiểu học hoặc một tiết dạy không có sáng tạo, dập khuôn 
chưa có hình thức đổi mới còn theo phơng pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong 
tiết học phân tán tư tưởng, nhàm chán, tiếp thu bài hạn chế. Và tôi đã tìm ra 
một số giải pháp gây hứng thú cho trẻ đó là: Trước hết là chuẩn bị đầy đủ đồ 
dùng cho cô và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng hình 
thức tư duy hình tượng, tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì 
gây ấn tượng mạnh, một câu chuyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp mới lạ 
... Chính vì thế khi dạy một tiết “Làm quen chữ cái” tôi cho rằng đồ dùng 
trực quan là yếu tố đầu tiên yêu cầu điểm đặc biệt phải đảm bảo an toàn.
Bước đầu trẻ được làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ và trẻ được 
lần lượt làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong đó có chứa một 
chữ cái mà chúng ta định cho trẻ làm quen.
 Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ cái G - Y (chủ điểm phương tiện giao thông).
 Trước tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho cả 
lớp đọc thơ “Chiếc cầu mới” qua tranh. Trong tranh có cầu, dòng người qua 
lại, xe ô tô, tàu hoả ... tôi đã chọn hình thức vừa chỉ từng chữ dưới bài thơ 
vừa đọc. Qua đó trẻ tri giác và hiểu rõ hơn về các phương tiện giao thông và 
đặc biệt là được đọc và làm quen từng chữ cái tiếp đến tôi đưa bức tranh vẽ 
về nhà ga hỏi bức tranh này vẽ về cái gì? (Nhà ga) trong nhà ga có những 
dòng người qua lại dòng người qua lại có người soát vé và đặc biệt là có 
những đoàn tàu dừng lại đón khách, trả khách  qua bức tranh trẻ hiểu rõ 
hơn và tăng thêm tính tò mò hấp dẫn. Sau đó cô giới thiệu dưới bức tranh có 
cụm từ “Nhà ga” bạn nào hãy lên chỉ những chữ cái đã được học và cô cho 
trẻ làm quen chữ “G”
 Tiếp đến chữ Y cô hỏi trẻ ngoài tầu hoả ra thì còn có những phương tiện 
giao thông gì nữa? Trả lời (Ô tô, xe máy, máy bay...) cô và trẻ cùng đàm thoại về 
máy bay dùng để làm gì? Bay ở đâu? Cô đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát 
đàm thoại và ai có thể lên rút cho cô hai chữ cái giống nhau trong từ “máy bay” và 
trẻ lên rút chữ “Y”. chơi hay giờ rảnh rỗi tôi và trẻ thường cắt dán chữ cái, các loại quả hay con 
vật để trang trí theo chủ điểm.
 Ví dụ: Phía trên khoảng tường rộng tôi dán chữ “Bé cùng làm quen 
chữ cái” và tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ điểm. Ví dụ như chủ 
điểm thực vật thì tôi cắt bìa thành một cây to sau đó cho trẻ vẽ cắt dán hoặc 
sưu tầm hoạ báo tranh ảnh về các loại lá, hột hạt ... sau đó cho trẻ cắt các 
chữ cái L, M, N (Trong chủ điểm thế giới thực vật) cho trẻ dán chữ cái dưới 
các loại hột hạt hay tranh ảnh theo sự hướng dẫn của cô giáo như lá thì trẻ 
dán chữ L, quả mận thì dán chữ M, hạt na thì dán chữ N ...
 Hoặc cô giáo vẽ các hình ảnh về vườn hoa cúc mùa thu trong bài thơ 
“Hoa cúc vàng” cô giáo viết chữ in thường hết cả bài thơ nhưng những chữ 
cái cô định cho trẻ làm quen L, M, N thì cô tô với màu sắc khác nổi bật để 
trẻ dễ nhận thấy.
 Và những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ điểm. 
Không những ở góc “Bé cùng làm quen chữ cái” mà xung quanh lớp tôi đều 
viết tiếng và từ tương ứng, như hộp đựng hoa lá, rổ đựng hình, viết tên các 
đồ dùng vào nhãn và dán vào. Treo xung quanh lớp một cụm từ như bảng 
thời tiết, bé đến lớp, tên của trẻ, tất cả những cái đó đều phải vừa tầm nhìn 
với trẻ. Hoặc có những bức tranh của trẻ được viết tên trẻ vào phía trái, làm 
như thế trẻ được sử dụng ngay trên hoạt động làm quen chữ cái trẻ học đến 
nhóm chữ cái gì tôi cho trẻ tìm xung quanh lớp nhóm chữ cái đó, phía dưới 
tôi đặt giá để đựng đồ dùng phục vụ môn chữ cái đồ dùng của cô và trẻ như 
bút chì màu, thẻ chữ cái ... ngoài ra còn có đồ dùng phục vụ cho buổi chơi 
như mũ đội có gắn chữ, hoa lá, hột hạt, chữ cái rời, các chấm tròn để trẻ 
ghép chữ, lô tô ...Kết quả các biện pháp này theo đánh giá đạt 90%.
 Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ làm quen với chữ cái là 
các kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn tuyệt đối hình 
thức tránh sự dập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên lớp một 
hoạt động học làm quen với chữ cái tôi phải chuẩn bị đồ dùng soạn bài 
nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn trò chơi phù hợp 
với nguyên tắc động tĩnh phù hợp với chủ điểm. Ngoài ra để tạo hứng thú thì 
cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn đạt ngắn gọn để hấp dẫn trẻ vào 
tiết học. Trước khi vào bài tôi thường kể chuyện (dựa trên chủ điểm) hoặc xong trẻ phải nói được đó là loại gì? Và có chữ cái gì? các tổ kiểm trả lẫn 
nhau và đọc to chữ cái.
 * Ví dụ: “Trò chơi chữ cái với những chữ cái đáng yêu u, ư, b, d, đ”. 
 + Trò chơi đầu tiên “ Ai nhanh hơn”. Cô đọc tên chữ cái và giới thiệu cấu 
tạo chữ cái và khi cô hô hãy chọn tôi đi tôi là ai thì trẻ phải chọn nhanh chữ 
cái và giơ lên. 
 Hình ảnh: Trẻ chơi trò chơi chữ cái
 + Tiếp theo trò chơi thứ 2: Cô tổ chức cho trẻ chơi dưới dạng “ Tìm lá cho 
hoa tìm hoa cho lá”. Trẻ chơi dưới hình thức vừa đi vùa hát bài Hoa lá mùa 
xuân, khi cô yêu cầu tìm lá cho hoa tìm hoa cho lá thì trẻ phải chạy thật 
nhanh và chọn đúng theo yêu cầu của cô .
 + Trò chơi thứ 3 : “Ai tinh mắt” : Cô dùng các thủ thuật như câu đố và cho 
trẻ xem trình chiếu một số bông hoa có chứa chữ cái u, ư, b, d, d và cô đưa 
ra các đáp án cô yêu cầu trẻ chú ý lắng nghe và nhìn thật tinh rồi chọn đáp 
án đúng . trong sè rÊt nhiÒu c¸c ng«i nhµ ®ã (ng«i nhµ kh«ng gian vµ thêi gian, ng«i 
nhµ khoa häc cña Sammy) th× ng«i nhµ nµo, phßng nµo phï hîp vµ ®¸p 
øng ®­îc môc tiªu cho bµi d¹y nãi chung vµ ho¹t ®éng cho trÎ Làm quen với 
chữ cái nãi riªng. Trªn thùc tiÔn, giáo viên sö dông kh¸ hiÖu qu¶ ng«i nhµ 
“ Happy kid” cho môc ®Ých dÉn d¾t trÎ ®Õn víi thÕ giíi ch÷ c¸i ®Çy Ên t­îng 
vµ cè g¾ng khai th¸c triÖt ®Ó nh÷ng ­u viÖt mµ tõng phßng trong ng«i nhµ Êy 
mang l¹i. Cã 2 trong 6 c¨n phßng cña ng«i nhµ “ Happy kid” mµ b¶n th©n 
t«i thùc sù c¶m thÊy rÊt thÝch thó khi øng dông trong c¸c hoạt động häc cho 
trÎ làm quen với chữ cái ®ã lµ c¸c c¨n phßng: Lµm quen ch÷ c¸i vµ tËp lµm 
b­u thiÕp.
 Khi më c¨n phßng “ Lµm quen ch÷ c¸i” cña Happy kid, ®iÒu ®Çu tiªn mµ 
cô và trẻ nh×n thÊy ®ã lµ sù xuÊt hiÖn cña 29 ch÷ c¸i theo ®óng mÉu ch÷ 
TiÕng ViÖt, sau khi nhÊn vµo ch÷ c¸i cÇn giíi thiÖu trong bµi häc, lËp tøc trªn 
mµn h×nh giao diÖn sÏ xuÊt hiÖn ch÷ c¸i ®ã cïng víi mét thÕ giíi ©m thanh 
vµ h×nh ¶nh sinh ®éng. VÝ dô, ®Ó giíi thiÖu ch÷ “ H”, víi thao t¸c nhÊn chuét 
vµo ch÷ c¸i nµy, sÏ thÊy xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh h×nh ¶nh chó Hµ m· ®ang 
l¾c l­ ®­a ng­êi theo giai ®iÖu ©m nh¹c ®Çy ngÉu høng, đÕn ®©y còng gièng 
nh­ tr×nh tù mét ho¹t ®éng làm quen với chữ cái th«ng th­êng, chóng ta cã 
thÓ cïng trÎ trß chuyÖn vÒ h×nh ¶nh qua mét sèc©u hái nh­:
 - Nh©n vËt nµo ®ang xuÊt hiÖn trong ®o¹n phim?
 - Chó Hµ m· ®ang lµm g×?
 - C¸c con cã thÓ ®o¸n xem chó Hµ m· ®ang h¸t bµi g× kh«ng?
 HoÆc cã thÓ khuyÕn khÝch trÎ thùc hiÖn nh÷ng vËn ®éng ngộ nghÜnh. §i 
kÌm víi nh÷ng ©m thanh vµ h×nh ¶nh thó vÞ nµy lµ côm tõ “ Hµ m· h¸t rÊt 
hay”. C« gi¸o cho trÎ ®äc l¹i côm tõ, t×m nh÷ng ch÷ c¸i ®· häc vµ giíi thiÖu 
nh÷ng ch÷ c¸i míi cã trong côm tõ. T­¬ng tù víi nh÷ng thao t¸c ®¬n gi¶n 
nh­ vËy, giáo viên có thể cho trÎ lµm quen víi nh÷ng ch÷ c¸i kh¸c trong c¸c 
ho¹t ®éng Làm quen với chữ cái tiÕp theo. Cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng thao 
t¸c nµy qua c¸c b­íc nh­ sau: