SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học ở trường mầm non

 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
 MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................
MỞ ĐẦU.............................................................................................
I. ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................
 1. Lý do chọn đề tài.............................................................................
III. CƠ SỞ LÝ LUẬN............................................................................... 
 1. Cơ sở tâm lý ......................................................................................
 2. Cơ sở sinh lý........................................................................................
 3. Đặc điểm ngôn ngữ ............................................................................
 4. Mục đích nghiên cứu..........................................................................
 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 
III. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI..........................
 1.Thuận lợi................................................................................................
 2. Khó khăn...............................................................................................
 3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện .....................................
IV. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT ..........................................................
 1. Biện pháp1: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ làm quen tác 
phẩm văn học..................................................................................................
 2. Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua việc cho trẻ 
kể lại chuyện và tập đóng kịch ..................................................................
 3. Biện pháp3: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các bài đồng 
dao, ca dao .....................................................................................................
 4. Biện pháp 4: Phát triển ngôn ngữ thông qua việc dạy trẻ đọc 
thơ diễn cảm ...................................................................................................
 5. Biện pháp 5: Tuyên truyền và kết hợp với phụ huynh trong việc 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ ..........................................................................
V. KẾT QUẢ SAU KHI THỰC HIỆN ĐỀ TÀI..........................................
VI. KIẾN NGHỊ ............................................................................................
 1. Bài học kinh nghiệm ................................................................................
2. Kiến nghị .....................................................................................
 2 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
 Phát triển ngôn ngữ là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của 
giáo dục mần non. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi, 
ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển tâm lí của trẻ. Bên cạnh đó 
ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự 
phát triển về đạo đức và chuẩn mực văn hóa.
 Khả năng hoàn chỉnh về phát âm của trẻ được tăng dần theo từng độ 
tuổi, trẻ 5-6 tuổi đã định vị được các âm vị có cấu âm đơn giản, những âm vị 
có cấu âm phức tạp trẻ dễ mắc lỗi, xong nếu kiên trì tập luyện thì hầu hết trẻ 
em đều có khả năng định vị được các âm vị của tiếng mẹ đẻ ( Trừ các trẻ có 
khuyết tật về cơ quan phát âm hoặc cơ quan thính giác)
 * Đặc điểm vốn từ của trẻ 5-6 tuổi đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 
5-6 tuổi nói riêng. Trẻ rất nhạy cảm với ngôn từ, âm điệu, hình tượng của 
các bài thơ, đồng dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tuổi thơ. Những câu chuyện 
cổ tích thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ chính vì hoạt động cho trẻ tiếp xúc 
với văn học là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất hiệu quả nhất 
 Thông qua việc dạy trẻ đóng kịch giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, 
óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quí cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ kể 
chuyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc, vốn từ 
phong phú. Trẻ biết bày tỏ ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay, sự kiện 
nào đó....Bằng chính ngôn ngữ của trẻ 
 Thông qua việc dạy trẻ tập kể chuyện sẽ giúp trẻ ở lứa tuổi này phát 
triển ngôn ngữ mạch lạc hơn, nói rõ ràng và đầy đủ câu hơn để tạo tiền đề 
cho trẻ bước sang tiểu học để trẻ học chữ cái được tốt hơn. Chính việc đọc 
kể chuyện đó sẽ tạo tiền đề cho trẻ bước vào trường phổ thông được thuận 
lợi hơn.
 Ngôi trường tôi đang công tác luôn đề cao việc dạy hoạt động cho trẻ 
làm quen với các hoạt động phát triển ngôn ngữ một cách tốt nhất. Việc phát 
triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những mục tiêu phát triển toàn diện cho 
trẻ mầm non. Do vậy là giáo viên dạy trẻ 5-6 tuổi tôi đã nhận thức được rõ 
tầm quan trọng của việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động 
 4 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
 Phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ, phát triển khả năng nghe, 
hiểu ngôn ngữ, khả năng trình bày có lôgic, có trình tự, chính xác 
 5. Đối tượng và phạm vi thực hiện đề tài
 Đề tài được tiến hành trong năm học 2011 - 2012 tại lớp Mẫu giáo 5 
tuổi thôn Hưng Giáo, của trường Mầm non Tam Hưng A.
 III: Thực trạng trước khi thực hiện đề tài
 1. Thuận lợi:
 Năm 2011- 2012 tôi được phân công chủ nhiệm nhóm lớp 5-6 tuổi tại 
khu Hưng Giáo. Trẻ lớp tôi rất ham học hỏi. Các con chăm ngoan, nhanh 
nhẹn thích khám phá điều thú vị mới lạ.Với 35 cháu trong đó 17 cháu nữ, 
18cháu nam với độ tuổi đồng đều các cháu ngoan ngoãn, mạnh dạn, hồn 
nhiên, đạt yêu cầu về phát triển thể chất, nhận thức, ngôn ngữ và tình cảm xã 
hội, cảm thụ cái hay cái đẹp trong cuộc sống xung quanh trẻ. Đó là một 
thuận lợi lớn để tôi rèn luyện việc phát triển ngôn ngữ mạch lạc thông qua 
các tác phẩm văn học cho trẻ.
 Tôi được ban giám hiệu nhà trường tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi xây 
dựng môi trường văn học phong phú và có nội dung đa dạng về hình thức, 
hài hoà về thẩm mỹ, phù hợp với khả năng nhận thức và đặc điểm tâm sinh 
lý của trẻ.
 Đối vơi phụ huynh : Phụ huynh ở khu Hưng Giáo rất quan tâm tới các 
cháu, luôn thực hiện tốt các phong trào đóng góp của nhà trường để phục 
phụ cho công tác giáo dục trong trường.
 2. Khó khăn
 Tôi được phân công dạy lớp 5 tuổi 
 57% số trẻ trong lớp phát âm còn ngọng 
 Sự quan tâm của gia đình dành cho các cháu là không đồng đều, 90% 
phụ huynh của các cháu là làm nông nghiệp qua thực tế tôi thấy phụ huynh 
còn nói ngọng chữ l-n.,e
 3. Số liệu điều tra trước khi thực hiện 
 6 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
 3. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua các bài đồng dao, ca dao
 4. Phát triển ngôn ngữ thông qua việc dạy trẻ đọc thơ diễn cảm 
 5. Tuyên truyền và kết hợp với phụ huynh trong việc phát triển ngôn 
ngữ cho trẻ 
 IV. Các biện pháp giải quyết vấn đề 
 1. Biện pháp1: Tạo môi trường hoạt động cho trẻ làm quen tác 
phẩm văn học.
 Để giúp trẻ nâng cao khả năng cảm thụ văn học thì việc tạo cơ hội cho 
trẻ làm quen với các tác phẩm văn học phải thường xuyên. Ngay từ đầu năm 
học tôi đã chú ý xây dựng “ Góc văn học” ở đây trẻ được xem tranh truyện, 
tạp chí, họa báo, các hình ảnh của các nhân vật trong truyện mà trẻ yêu 
thích. Khi xây dựng “ Góc văn học “ thì mục đích chính của tôi là từ “ Góc 
văn học” tôi muốn giới thiệu thêm thật nhiều các tác phẩm văn học trong 
chương trình và và ngoài chương trình giáo dục để giới thiệu đến trẻ, bởi 
trong tiết học thì việc cho trẻ được tiếp xúc với các tác phẩm văn học cũng 
có nhưng chưa đáp ứng đủ nhu cầu ham học hỏi của trẻ ở lứa tuổi này.
 Qua “ Góc văn học “ tôi tổ chức các hoạt động đọc thơ, kể chuyện, cho 
trẻ tập đóng kịch để trẻ được nói những ngôn ngữ của các nhân vật trong 
truyện để từ đó trẻ làm giàu vốn từ của bản thân. Để gây được sự hứng thú 
của trẻ khi tham gia vào các hoạt động đó thì việc tạo không gian mang đậm 
tính văn học là rất cần thiết, ngay từ đầu năm học tôi đã vận động phụ huynh 
đóng góp tranh thơ, truyện tranh ngoài chương trình để kể cho trẻ nghe vào 
các hoạt động chiều và cho trẻ chơi trong các giờ hoạt động góc.
 Bản thân tôi luôn tìm tòi, sưu tầm sách truyện, các họa báo, tạp chí cũ, 
tìm tòi cách làm rối từ các nguyên liệu bỏ đi như vỏ chai, lõi cuộn chỉ, các 
mảnh vải vụn làm rối tay để làm các nhân vật trong truyện phục vụ cho tiết 
học.
 Để tạo hứng thú cho trẻ khi tham học động văn học thì việc tạo môi 
trường với các nhân vật ngộ nghĩnh cho trẻ được làm quen là rất cần thiết. 
 8 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
 Hình ảnh Sân khấu ở góc văn học
 Qua việc tạo môi trường cho trẻ làm quen với văn học như vậy tôi thấy 
được trẻ rất hào hứng tham gia các hoạt động đọc thơ, kể chuyện để từ đó 
ngôn ngữ của trẻ được phát triển một cách tự nhiện mà có hiệu quả cao 
nhất.
 2. Biện pháp 2: Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua việc cho trẻ 
kể lại chuyện và tập đóng kịch 
 Dạy trẻ kể lại truyện là một nội dung của chương trình làm quen văn học 
ở trường mầm non. Đây là hoạt động cơ bản giúp trẻ rèn luyện, thực hành, 
trải nghiệm nghệ thuật nó có ý nghĩa to lớn trong việc phát triển nhân cách, 
chuẩn bị cho trẻ bước vào trường phổ thông trong mọi lĩnh vực nhất là ngôn 
ngữ.
 Để giúp trẻ kể lại và nhớ nội dung truyện một cách tốt nhất, ngoài 
việc đọc kể cho trẻ nghe, tôi còn ứng dụng thêm công nghệ thông tin vào 
trong giảng dạy để mang lại kết quả tốt nhất.
 VD: Câu chuyện “Cáo, Thỏ và Gà trống” tôi đã xây dựng đoạn phim 
hoạt hình về nội dung câu chuyện ngoài ra tôi còn làm đoạn phim về các 
con vật kết hợp với nhạc đệm rất hứng thú làm cho trẻ nhớ lời thoại của các 
nhân vật trong truyện.
 Mục đích của tôi khi sử dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy 
là để trẻ được trực tiếp xem các hành động, cử chỉ của các nhân vật và qua 
đấy trẻ được tiếp xúc với giọng kể hay với ngôn từ phong phú và đúng với 
tính cách nhân vật. Qua cách làm quen như vậy, trẻ biết nhận xét, đánh giá 
về đặc điểm tính cách của các nhân vật thông qua ngôn ngữ nói của mình. 
 10 Đề tài sáng kiến kinh nghiệm
dung và các nhân vật trong truyện. trước khi tiến hành cho trẻ kể lại truyện, 
tôi đàm thoại với trẻ về các nhân vật và tính cách của các nhân vật trong 
truyện. VD: 
 + Các con thấy chú Dê con trong câu chuyện như thế nào?
 + Dê mẹ bị làm sao?
 + Dê mẹ dặn Dê con điều gì?
 +Khi mẹ dặn, Dê con đã làm gì?
 + Khi Dê con vào rừng, Dê con đã gặp ai?
 + Dê con tưởng Hươu là con vật gì?
 + Hươu tả chó Sói như thế nào?
 + Dê con thấy ai trên cành cây cao?
 + Dê con tưởng Sóc là ai?
 + Sóc tả chó Sói như thế nào?
 + Dê con nghe Sóc nói hết câu không?
 + Cuối cùng thì Dê con đã gặp ai?
 + Ai đã cứu Dê con?
 + Sói đã đuổi theo ai?
 + Thỏ đã nhanh chóng trốn vào đâu?
 + Từ đó Dê con có nghe lời mọi người không?
 Sau khi đàm thoại xong, trẻ đã nhớ lại nội dung truyện, tôi tổ chức 
cho trẻ lên kể lại theo các hình ảnh có trong truyện tranh, dạy trẻ khi kể đến 
nhân vật nào thì dùng que chỉ vào từng hình ảnh trong truyện sao cho phù 
hợp với nội dung truyện. Khi trẻ kể xong truyện, tôi cho các bạn trong nhóm 
nhận xét bạn kể. Kể truyện theo tranh tổ chức ở hoạt động góc thì trẻ được 
thay nhau kể, trẻ được thoải mái thể hiện giọng kể của mình, sử dụng ngôn 
ngữ sáng tạo trong khi kể không bị gò bó như ở trong tiết học. Qua hoạt 
động ở góc văn học, trẻ được đàm thoại, tranh luận trực tiếp với nhau để từ 
đó ngôn ngữ của trẻ được sử dụng linh hoạt hơn trong cuộc sống.
 12