SKKN Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5-6 tuổi

 Một số biện pháp triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 – 6 tuổi
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ 
 I. Lý do chọn đề tài:
 Con người là một sinh vật xã hội - ngay từ khi sinh ra, con người đã có 
nhu cầu liên lạc, giao tiếp và ứng xử với người xung quanh, môi trường xung 
quanh để phát triển và tồn tại. Vì thế kỹ năng giao tiếp được xem là một trong 
những kiến thức nền tảng của con người. 
 Kỹ năng giao tiếp là khả năng truyền đạt, trao đổi thông tin, lắng nghe, 
phản hồi, ứng xử, giữa người nói và người nghe nhằm đạt mục đích nhất định. 
Giao tiếp không chỉ là nghe và nói mà là cả một nghệ thuật. Giao tiếp là kỹ năng 
cần có và đóng vai trò quan trọng với mỗi người giúp cho chúng ta tự tin vào 
bản thân cũng như xây dựng những mối tương giao với mọi người xung quanh.
 Với trẻ mầm non, kỹ năng giao tiếp cần được hình thành và rèn luyện từ 
sớm. Khi biết cách giao tiếp, trẻ sẽ biết cách lắng nghe và truyền tải thông điệp 
tới người khác. Trẻ biết cách bày tỏ mong muốn với cha mẹ, thầy cô, ông bà, 
Khi biết cách giao tiếp, trẻ sẽ dễ dàng kết bạn, có mối quan hệ tốt với mọi người. 
Khi đó, trẻ cũng dần phát triển các kỹ năng khác như làm việc nhóm, tư duy 
phản hồiNếu được rèn luyện kỹ năng giao tiếp tốt, trẻ cũng tự tin hơn, nhìn 
nhận cuộc sống tốt hơn. Kỹ năng giao tiếp được ví như chìa khóa giúp trẻ làm 
chủ, phát huy các kỹ năng còn lại. Đây là nền trảng giúp các bé nhận biết giá trị 
sống và dần hình thành các kỹ năng sống
 Việc giáo dục kỹ năng sống nói chung và kỹ năng giao tiếp nói riêng đòi 
hỏi cả một quá trình rèn luyện, giáo dục lâu dài. Hơn nữa, lứa tuổi mầm non là 
giai đoạn học hỏi, tiếp thu, lĩnh hội những giá trị sống để phát triển nhân cách, 
do đó cần sớm giáo dục các kỹ năng sống đặc biệt là kỹ năng giao tiếp cho trẻ để 
trẻ có nhận thức đúng và có hành vi giao tiếp ứng xử phù hợp ngay từ độ tuổi 
mầm non, góp phần giúp trẻ tự tin phát triển năng lực của bản thân và gặt hái 
thành công sau này. Trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt thì có thể hòa nhập nhanh với 
cuộc sống xung quanh, phát triển các mối quan hệ với mọi người, với thiên 
nhiên tốt, từ đó học hỏi và làm giàu thêm vốn kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng 
sống của bản thân. Khi được trang bị kỹ giao tiếp tốt đứa trẻ được thỏa mãn nhu 
cầu giao lưu, ổn định về mặt tâm lý có cơ hội để phát triển nhân cách đầy đủ và 
đúng hướng. Bởi vậy việc trang bị cho trẻ kỹ năng giao tiếp là vô cùng quan 
trọng.
 Nhưng thực tế hiện nay tình trạng trẻ em thụ động, chưa có kỹ năng, chưa 
có thái độ giao tiếp đúng mực, giao tiếp chưa có hiệu quả, thậm chí một số trẻ 
còn tự ti, ngại giao tiếp, sống khép mình dần dẫn đến tự kỷ. Thực tế này khiến 
cho xã hội, các nhà tâm lý giáo dục, đặc biệt là bậc học giáo dục mầm non phải 
 1/20 Một số biện pháp triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 – 6 tuổi
động rất lớn đến sự hình thành nhân cách của trẻ. Bởi đối với trẻ mầm non, các 
cô giáo ở trường như những người mẹ thứ hai của trẻ, là khuôn mẫu, là chuẩn 
mực để trẻ bắt chước. Nếu chúng ta chỉ đơn thuần dạy kiến thức, kỹ năng các 
môn học một cách khô cứng mà không giao tiếp với trẻ bằng ngôn ngữ, cử chỉ, 
thái độ, ánh mắt, nụ cười thì sẽ không thu hút được sự tập trung chú ý của trẻ 
cũng như không thể gợi mở để trẻ giao tiếp với cô, để nắm bắt được mong muốn 
nhu cầu của trẻ, không dẫn đến sự thành công trong việc giáo dục trẻ. 
 Qua thực tế học sinh của lớp mình, tôi thấy trẻ chưa có kỹ năng giao tiếp tốt và 
chưa có đầy đủ các kỹ năng giao tiếp, một số trẻ nhút nhát, ngại giao tiếp, chưa có kỹ 
năng thuyết trình, chưa tự tin giao tiếp trước đám đông, chưa biết hòa nhập trong 
hoạt động nhóm....và một số trẻ sống thu mình, ngại giao tiếp với bên ngoài, hình 
thành cản trở về giao tiếp.
 II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
 1. Đặc điểm tình hình.
 Trường tôi được xây dựng khang trang, rộng rãi, sạch đẹp, có 16 nhóm 
lớp với số trẻ là hơn 500 cháu, trường có 55 cán bộ, giáo viên, viên nhân viên, 
hầu hết còn trẻ, nhiệt tình, ham học hỏi. Cùng với sự chỉ đạo của Ban Giám Hiệu 
nhà trường là điều kiện thuận lợi để tôi có thể học hỏi cũng như thực hành một 
số biện pháp của đề tài. Trong đó nhóm lớp tôi đang thực hiện có 39 trẻ, các 
cháu đều cùng một độ tuổi nên có khả năng tiếp thu tương đối đồng đều. Tuy 
nhiên trong quá trình thực hiện tôi cũng không tránh khỏi những điều kiện thuận 
lợi cũng như khó khăn cụ thể như sau:
 2. Thuận lợi và khó khăn.
 2.1 Thuận lợi : 
 - Trường có đầy đủ các trang thiết bị hiện đại như: máy tính, ti vi màn 
hình lớn, máy in, máy chiếu, đàn, loa, đài, đồ dùng theo thông tư 01, tranh ảnh, 
lô tô, phần mềm kismast Trường còn được kết nối Internet nên việc cập nhật 
thông tin, tìm kiếm tài liệu qua mạng rất dễ dàng thuận tiện, nhanh chóng
 - Ban giám hiệu luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện cho chị em 
tham gia học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, tạo điều kiện cho 
chị em tham dự các buổi kiến tập chuyên môn, các buổi triển lãm đồ dùng đồ 
chơi sáng tạo qua các chuyên đề do Phòng GD, cụm, trường tổ chức, khuyến 
khích chị em học tập, ứng dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến. 
 - Trường có đội ngũ giáo viên trẻ trung, đoàn kết, tâm huyết với nghề, 
ham học hỏi, tích cực, chủ động cập nhật phương pháp, hình thức mới qua tập 
huấn, Internetđể áp dụng có chọn lọc vào công việc giảng dạy. Hơn nữa mỗi 
 3/20 Một số biện pháp triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 – 6 tuổi
 * Kết quả khảo sát đầu năm với 39 trẻ trong lớp:
 Số trẻ Tỷ Lệ Số trẻ Tỷ Lệ 
 Nôi dung
 Đạt (%) Chưa Đạt (%)
 Trẻ có trở ngại tâm lý về giao tiếp 34 87% 5 13%
 Kỹ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ 22 56% 17 44%
 Kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ (điệu bộ, 
 cử chỉ, hành vi, nét mặt, nụ cười) 20 51% 19 49%
 Kỹ năng hoạt động nhóm 20 51% 19 49%
 Kỹ năng thuyết trình 21 54% 18 46%
 III. CÁC BIỆN PHÁP TIẾN HÀNH.
 1. Biện pháp 1: Thay đổi tư duy, thay đổi cách thức giao tiếp với trẻ.
 Để có thể chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ thì cần phát triển tốt kĩ 
năng giao tiếp cho các giáo viên mầm non. Kĩ năng này phải được thường xuyên 
trau dồi để có thể đạt hiệu quả như ý muốn. Nếu sự giao tiếp của giáo viên càng 
tốt thì càng giúp cho trẻ phát triển nhanh cả về nhân cách, thể chất lẫn tinh thần.
 Nghiên cứu khoa học cho thấy, giao tiếp sư phạm mầm non là sự kết hợp 
của nhiều kĩ năng khác nhau như: kĩ năng nhận biết sự thay đổi trạng thái tâm lý 
của trẻ qua nét mặt, cử chỉ, ánh mắt, lời nói; kĩ năng chủ động đề xuất giao tiếp 
với trẻ theo ý muốn của mình; kĩ năng phán đoán nhanh ý định và thái độ của 
trẻ; kĩ năng tự kiềm chế; kĩ năng kích thích sự hứng thú của trẻ,
 Trong giao tiếp, cô không chỉ là người tiếp xúc với trẻ thông qua nội dung 
bài học mà còn phải là một tấm gương mẫu mực về nhân cách cho trẻ noi theo. 
Điều đó đồng nghĩa với việc giáo viên cần có sự thống nhất giữa lời nói và hành 
vi ứng xử. Nhân cách của cô bao giờ cũng có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình 
hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
 Các cô thường xuyên tiếp xúc và chăm sóc trẻ nhỏ qua từng giấc ngủ, bữa 
ăn, qua hoạt động vui chơi hằng ngày,Vì vậy, ngôn ngữ cơ thể giữ vai trò 
quan trọng đối với hoạt động giao tiếp của cô mà ở đó, năng lực biểu cảm qua 
nét mặt góp phần rất lớn vào hiệu quả của quá trình giao tiếp. Thực tế cho thấy, 
Cô giáo có nét mặt dịu hiền, cởi mở thường mang lại bầu không khí vui tươi, tạo 
tâm lý tốt và cảm giác an toàn cho các bé. Ngược lại, nếu cô giáo tỏ ra kém vui, 
nghiêm khắc và căng thẳng với học sinh thì bầu không khí sẽ trở nên nặng nề, 
tạo sự xa cách cho trẻ, khiến trẻ không dám gần gũi và thân thiện.
 Thường xuyên nói những lời nói nhẹ nhàng, dỗ dành trẻ, cúi người hoặc 
ngồi xuống để trẻ thêm gần gũi, nhìn vào mắt trẻ và biết lắng nghe trong khi nói 
 5/20 Một số biện pháp triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5 – 6 tuổi
 + Tập cho trẻ giao tiếp với người lạ, với bạn để rèn tính cởi mở, mạnh dạn 
khi giao tiếp.
 + Tạo cho trẻ sự tự tin, thoải mái, học mà chơi, chơi mà học; Thường 
xuyên trò chuyện thảo luận, gợi mở cho trẻ tiếp cận với cuộc sống hàng ngày, 
trong khi thực hiện trẻ sẽ phát triển giao tiếp một cách mạnh dạn hơn.
 Ở bậc học này, mọi hành vi tương tác của cô đều có ảnh hưởng quan trọng 
đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Do đó, bên cạnh lòng yêu quý nghề 
nghiệp, yêu thương trẻ, nắm được kỹ năng giao tiếp và ứng xử “tâm lý”, thì 
chúng ta chẳng những gạt hái nhiều thành quả sư phạm hữu hình, mà còn mang 
lại cho trẻ những giá trị sống cao đẹp.
 Sau khi thực hiện biện pháp này tôi thấy trẻ lớp tôi cởi mở hơn với cô, 
thích nói chuyện, thích gần gũi hơn với cô. Các tiết học cũng tăng thêm sự lôi 
cuốn, thu hút được sự chú ý của trẻ giúp cho trẻ tiếp thu bài học dễ dàng hơn và 
việc truyền đạt của cô cũng nhẹ nhàng hơn. Đồng thời cũng giúp chính bản thân 
tôi học thêm được cách giao tiếp với mọi người xung quanh hiệu quả hơn.
 2. Biện pháp 2: Rèn luyện và phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
 Ở lứa tuổi mầm non, việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ là vô cùng 
quan trọng cho sự phát triển toàn diện của các con. Vậy, làm sao để phát triển kỹ 
năng giao tiếp toàn diện cho trẻ là câu hỏi mà tôi luôn trăn trở. Tôi luôn học hỏi 
tìm tòi, nghiên cứu và thực hiện một số biện pháp sau:
 2.1. Phát triển kỹ năng giao tiếp ngôn ngữ cho trẻ
 Ngôn ngữ nói rất quan trọng đối với trẻ trong hoạt động giao tiếp với thế 
giới xung quanh. Trước tiên để giúp trẻ mở rộng thêm vốn từ và học cách diễn 
đạt từ chính xác, ý mạch lạc.
 Tôi luôn hướng trẻ tới việc sử dụng những từ ngữ hòa nhã, biết thông cảm 
với mọi người thay vì để trẻ tự bộc lộ cảm xúc và lời nói tiêu cực khi không hài 
lòng một chuyện gì đó. 
 Khuyến khích trẻ tích cực, chủ động thể hiện bản thân, chủ động nói ra 
suy nghĩ, chứng kiến của mình, tập cho trẻ tính chủ động là một trong những kỹ 
năng cần thiết giúp trẻ phát triển toàn diện về khả năng ngôn ngữ.
 Tạo môi trường giao tiếp tích cực và giúp cho trẻ có cảm giác thoải mái, 
có nhu cầu giao tiếp bằng lời. Có nghĩa là trong tất cả mọi hoạt động của trẻ, để 
rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ tôi luôn dùng nhiều trò chơi, câu đố để kích 
thích trẻ tham gia, qua đó giúp trẻ được tự nhiên hơn.
 Đối với những trẻ còn nhút nhát, ít nói, chưa mạnh dạn thì tôi phân cho 
trẻ vào nhóm trẻ mạnh dạn hơn. Nói chuyện với trẻ nhiều hơn đồng thời cũng để 
trẻ có thể chia sẻ những suy nghĩ của chính bản thân trẻ.
 7/20