SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi

 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1.1. Lí do chọn đề tài.
 Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu của chúng ta, lúc sinh thời đã 
nói: 
 “Trẻ em như búp trên cành
 Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan”
 Trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, là trụ cột của nước nhà. 
Chính vì vậy các em cần được chăm sóc tốt từng bữa ăn, giấc ngủ cần được học 
tập và đặc biệt là cần được vui chơi bởi vui chơi chính là hoạt động chủ đạo của 
trẻ “trẻ học bằng chơi, chơi mà học”. Thật vậy, trò chơi là người bạn đồng hành 
không thể tách rời khỏi cuộc sống của các em. Khi trẻ chơi, trẻ được thật sự là 
một chủ thể tích cực của quá trình hoạt động, trẻ thích trò chuyện với cô, với bạn 
và chủ động vận dụng những kinh nghiệm đã có. Qua đó góp phần thúc đẩy quá 
trình nhận thức và phát triển toàn diện của trẻ. 
 Bên cạnh đó, Việt Nam là một đất nước nông nghiệp, người dân gắn bó 
sâu sắc với ruộng đồng, trải qua nhiều thế hệ đã nảy sinh nhu cầu vui chơi giải 
trí và những trò chơi dân gian xuất hiện. Nét đặc biệt của trò chơi dân gian Việt 
Nam là hầu hết các trò chơi đều gắn liền với những bài đồng dao vui nhộn, dễ 
học, dễ thuộc rất phù hợp với trẻ lứa tuổi mầm non. Trò chơi dân gian mang lại 
cho các em nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui 
chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm 
cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở; tuổi thơ của các em sẽ trở 
thành những kỉ niệm quý báu theo suốt cuộc đời; làm giàu nguồn tình cảm và trí 
tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, tổ 
chức cho trẻ chơi trong nhà trường tùy theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS, TS 
Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: “Cuộc sống 
đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn 
thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hóa dân tộc Việt 
Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm 
hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình 
bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội 
công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là 
một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò 
chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước- đang ngày càng bị mai một và quên 
lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế giúp các 
em hiểu và quay về nguồn với các trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”
 Để đáp ứng những yêu cầu của thời đại mới, ngành giáo dục nói chung và 
giáo dục mầm non nói riêng trong những năm gần đây đã đổi mới không ngừng 
về nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức các hoạt động dạy trẻ, đáp ứng nhu 
cầu vui chơi của trẻ. Phát huy mạnh mẽ năng lực cá nhân cũng như tính tích cực, 
chủ động theo khả năng nhận thức của trẻ, làm cho mỗi hoạt động của trẻ trở 
 2 Xây dựng một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian 
cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
 Rút ra được một số bài học kinh nghiệm trong việc tổ chức trò chơi dân 
gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
 1.4. Đối tượng nghiên cứu.
 Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cô và trẻ ở lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A, 
Trường mầm non Hoa Sen- Thành phố Vĩnh Yên- Tỉnh Vĩnh Phúc.
 1.5. Phương pháp nghiên cứu.
 a. Phương pháp nghiên cứu lí luận.
 Đọc sách báo, tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
 Xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 
 Định hướng cho đề tài nghiên cứu.
 b. Phương pháp quan sát sư phạm.
 Quan sát quá trình tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
 c. Phương pháp trao đổi với giáo viên và trẻ.
 Trò chuyện, đàm thoại với trẻ.
 Trao đổi với giáo viên về việc tổ chức các trò chơi dân gian.
 d. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
 Tổng hợp kinh nghiệm của một số giáo viên có liên quan.
 e. Phương pháp thống kê toán học.
 Tổng hợp các kết quả nghiên cứu.
 Để xử lí các kết quả nghiên cứu.
 1.6. Giới hạn về không gian của đối tượng nghiên cứu.
 Đề tài được nghiên cứu tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A, Trường mầm non 
Hoa Sen – Thành phố Vĩnh Yên- Tỉnh Vĩnh Phúc.
 1.7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu.
 Do điều kiện thời gian và năng lực nghiên cứu có hạn nên đề tài chỉ tập 
trung nghiên cứu một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian 
cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, ở Trường Mầm non Hoa Sen- Thành Phố Vĩnh Yên- 
Tỉnh Vĩnh Phúc.
 Kế hoạch nghiên cứu đề tài: Thời gian nghiên cứu đề tài từ: tháng 9/2013 
đến tháng 5/2014.
 4 Do không lệ thuộc vào hình thức lễ hội như trò chơi của người lớn. Nên 
trò chơi dân gian trẻ em có những đặc trưng cơ bản như: Trò chơi dân gian trẻ 
em dễ dàng phổ biến rộng rãi, không chịu sự ràng buộc một cách nghiêm ngặt về 
không gian và thời gian, trẻ có thể chơi ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào. Ví dụ: Sân 
nhà nhỏ thì các em có thể chơi: “ô ăn quan”, “rải ranh” hay ở ngõ xóm thì chơi 
“Trốn tìm”, “bịt mắt bắt dê”...
 Trò chơi dân gian không chỉ mang tính học tập mà còn mang tính vận 
động. Xét về cấu trúc, trò chơi dân gian thường có 3 thành tố: Nhiệm vụ chơi, 
các hành động chơi, và luật chơi. Nếu thiếu một trong 3 thành tố trên thì không 
thể tiến hành trò chơi được.
 Nét đặc biệt của trò chơi dân gian trẻ em Việt Nam là hầu hết các trò chơi 
gắn liền với các bài đồng dao. Đó là những câu vè ngắn gọn, có nhịp điệu, âm 
thanh được sử dụng trong khi chơi. Trò chơi dân gian là loại trò chơi do nhân 
dân nghĩ ra và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nó là một hình thức 
văn hóa phản ánh cuộc sống của mỗi dân tộc, mỗi địa phương qua các thời kỳ 
lịch sử.
 d. Trò chơi dân gian của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
 Trẻ dưới 3 tuổi chỉ chơi một mình, chúng chưa biết hợp tác khi chơi và 
cũng không chịu tuân theo những quy tắc của trò chơi. Nhưng đến 5 tuổi trẻ bắt 
đầu có nhu cầu hợp tác và chịu sự phân công của nhóm bạn chơi. Từ đó trò chơi 
bắt đầu mang tính cộng đồng. Những trò chơi dân gian tập cho trẻ biết tuân theo 
những quy ước của cuộc chơi. Trẻ buộc phải chấp nhận sự được và thua, chịu 
phạt khi thua, đồng thời chịu phục tùng những trẻ cầm đầu. Trẻ nào vi phạm 
những quy ước đó coi là “ăn gian” và bị loại khỏi cuộc chơi.
 Nhiệm vụ của trò chơi dân gian ở trẻ 5 tuổi rất đa dạng, để giải quyết 
được nhiệm vụ của trò chơi đòi hỏi trẻ phải dựa vào vốn kinh nghiệm về các sự 
vật, hiện tượng để thực hiện trò chơi của mình. Các hành động chơi của trẻ mẫu 
giáo 5 tuổi đòi hỏi phải có tính liên tục và tuần tự. Nhiều trò chơi đòi hỏi phải 
suy nghĩ kỹ trước khi chơi như chơi: “Ô ăn quan”, “Cờ đi đường”...
 Trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nắm được ngôn ngữ cảnh và ngôn ngữ mạch lạc, do 
vậy trẻ rất thích những trò chơi kết hợp với những bài đồng dao. Trong trò chơi 
trẻ vừa được hát, đọc những bài đồng dao mà chúng yêu thích và thực hiện 
những hành động chơi, do vậy trò chơi dân gian càng hấp dẫn với trẻ. Bên cạnh 
đó, do vốn hiểu biết của trẻ ngày càng phong phú, nên trẻ rất thích thú với 
những nguyên vật liệu chơi, thích tìm kiếm và dùng các vật liệu khác nhau để 
làm đồ chơi phục vụ trò chơi của mình.
 Mối quan hệ giữa cô giáo và trẻ 5 tuổi trong trò chơi dân gian ngày càng 
gần gũi. Cô giáo vừa như người bạn cùng chơi với trẻ vừa như người hướng dẫn 
trẻ chơi, chính nhờ sự giúp đỡ của cô giáo mà trẻ có thể tự lựa chọn được vật 
liệu làm đồ chơi, tự lực chọn trò chơi và tổ chức trò chơi mà mình yêu thích.
 e. Ý nghĩa của trò chơi dân gian.
 6 Các giáo viên đều có sức khỏe tốt, trẻ, yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình trong 
công việc và đều được hưởng mọi chế độ và quyền lợi theo đúng Bộ luật lao 
động nên các giáo viên đều yên tâm công tác. 
 Qua việc trao đổi thảo luận và thu thập số liệu từ phiếu trưng cầu ý kiến 
đối với giáo viên đang dạy tại lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi A, Trường mầm non Hoa 
Sen- Thành Phố Vĩnh Yên- Tỉnh Vĩnh Phúc. Tôi thu được kết quả cụ thể như 
sau: 
 Nhận thức về sự cần thiết của trò chơi dân gian trong quá trình giáo dục 
trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi: 
 - Có 50% số ý kiến cho rằng trò chơi dân gian rất quan trọng
 - 50% số ý kiến cho là quan trọng. 
 Qua kết quả trên chứng tỏ giáo viên đã nhận thức đúng vị trí quan trọng 
của trò chơi dân gian đối với quá trình giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
 Nhận thức về vai trò của trò chơi dân gian trong quá trình giáo dục trẻ 
mẫu giáo 5-6 tuổi: 
 - Có 100% số ý kiến khẳng định vai trò của trò chơi dân gian dùng để phát 
triển ngôn ngữ và mổ rộng vốn hiểu biết của trẻ. Theo các giáo viên trò chơi dân 
gian tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nhân cách toàn diện của trẻ mầm 
non.
 Về thời điểm tổ chức trò chơi dân gian.
 - 50% ý kiến cho rằng thời điểm tổ chức trò chơi dân gian tốt nhất là trong 
giờ hoạt động góc và ngoài trời.
 - 50% ý kiến cho rằng thời điểm tổ chức trò chơi dân gian là giữa hai tiết 
học. 
 Kết quả này cho thấy giáo viên chưa tạo điều kiện cho trẻ chơi tự do mà 
chủ yếu là áp đặt trẻ chơi theo một giờ nhất định. Điều này tạo cho trẻ tâm lý 
không thoải mái, thụ động, thờ ơ khi chơi các trò chơi dân gian.
 Về sự cần thiết của các biện pháp tổ chức trò chơi dân gian.
 Qua trao đổi, thu thập dự liệu tôi thấy các giáo viên chưa coi trọng biện 
pháp cho trẻ chơi tự do. Họ chưa nhận thức đầy đủ về vai trò chủ thể tích cực 
trong quá trình chơi là trẻ. Cụ thể:
 - 50% ý kiến sử dụng phương pháp dùng lời
 - 50% ý kiến sử dụng phương pháp xây dựng, tạo môi trường chơi.
 Về những khó khăn khi tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian.
 - 50% ý kiến cho rằng khó khăn do thiếu nguồn trò chơi.
 - 50% ý kiến cho rằng không đầy đủ về vật chất.
 Những số liệu trên cho thấy các giáo viên chưa thực sự khắc phục những 
khó khăn về cơ sở vật chất, hạn chế trong việc tìm kiếm nguyên liệu làm đồ chơi 
và sưu tầm trò chơi dân gian.
 8 Kết quả
 Chỉ số đánh giá
 Tốt Khá TB Yếu
 Trẻ thực sự hứng thú trong khi chơi, trẻ 10/35= 15/35= 9/35= 1/35= 
 say sưa tìm hiểu và khám phá trò chơi. 28% 43% 26% 3%
 Trẻ thực hiện luật chơi đầy đủ, không vi 7/35= 10/35= 15/35 3/35= 
 phạm luật chơi. 20% 28% =43% 9%
 Trẻ có kỹ năng chơi: hợp tác, sử dụng đồ 
 5/35= 8/35= 18/35 4/35= 
 dùng đồ chơi, hoạt động nhóm, hoạt động 
 14% 23% =51% 11%
 độc lập.
 Trẻ đạt được kết quả chơi, hoàn thành 4/35= 5/35= 20/35 6/35= 
 nhiệm vụ chơi. 11% 14% =57% 17%
 * Nhận xét chung:
 Đa số trẻ hứng thú tham gia trò chơi nhưng kỹ năng chơi của trẻ chưa bền 
vững, cần đến sự tác động, giúp đỡ của giáo viên.
 Số trẻ đạt được kết quả chơi và hoàn thành nhiệm vụ chơi tốt còn ít.
Còn nhiều trẻ vị phạm luật chơi, kỹ năng sử dụng đồ dùng, đồ chơi còn hạn chế.
 c. Thuận lợi và khó khăn trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 
mẫu giáo 5-6 tuổi
 Qua quá trình điều tra và khảo sát việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 
mẫu giáo 5- 6 tuổi, tại trường mầm non Hoa Sen- Thành phố Vĩnh Yên- Tỉnh 
Vĩnh Phúc, tôi đã tìm ra được một số điểm thuận lợi và khó khăn như sau: 
 * Về thuận lợi.
 Luôn được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường.
 Các nhóm lớp được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, phương tiện và trang 
thiết bị dạy học hiện đại.
 Giáo viên được tham gia các lớp tập huấn bồi dưỡng chuyên môn do nhà 
trường và do các cấp tổ chức.
 Được sự tín nhiệm và ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh.
 Trẻ trong lớp có độ tuổi đồng đều, tỷ lệ bé ngoan bé chuyên cần đạt: 98%.
 Trẻ mẫu giáo lớn mạnh dạn, tự tin, thông minh, thích tham gia vào các trò 
chơi, đặc biệt là trò chơi dân gian.
 * Về khó khăn:
 Đội ngũ giáo viên chưa thực sự hiểu và tích cực đưa trò chơi dân 
gian vào các hoạt động hàng ngày của trẻ ở trường mầm non.
 Thiếu nhiều tài liệu hướng dẫn tổ chức trò chơi dân gian, chủ yếu là 
truyền miệng từ người này sang người khác và trong sách chương trình.
 10