SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non

 tạo, là cơ hội để trẻ trải nghiệm chân thực nhất về văn hoá truyền thống của quê 
hương. Đồng thời, thông qua trò chơi dân gian, trẻ được gần gũi với thiên nhiên, 
với quê hương làng xóm, hoạt động này đã góp phần hình thành các kỹ năng sống, 
từ đó tác động cả về thể chất, trí tuệ, tinh thần của trẻ lứa tuổi mầm non.
 1.2. Phạm vi áp dụng của đề tài sáng kiến:
 Đề tài sáng kiến kỹ thuật “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò 
chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non” được thực hiện trong năm học 
2019-2020. Đề tài này có thể áp dụng đối với lớp mẫu giáo 5-6 tuổi trong nhà 
trường những năm tiếp theo và có thể áp dụng rộng rãi đối với các trường mầm 
non trên địa bàn huyện Lệ Thủy, các trường mầm non của tỉnh Quảng Bình nói 
riêng và có thể áp dụng cho tất cả các trường mầm non trên toàn quốc nói chung. 
 2. Phần nội dung.
 2.1. Thực trạng của đề tài:
 Trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có rất nhiều văn bản 
hướng dẫn đưa các trò chơi dân gian vào trường học. Từ năm học 2008-2009 Bộ 
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra Chỉ thị 40/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 và 
Kế hoạch 307 ngày 22/7/2008 về việc triển khai phong trào thi đua "Xây dựng 
trường học thân thiện, học sinh tích cực" trong các trường năm học 2008-2009 và 
giai đoạn 2008-2013. Bám sát các văn bản chỉ đạo của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo 
Quảng Bình, Phòng Giáo dục và Đào tạo Lệ Thủy đã có Kế hoạch triển khai thực 
hiện phong trào thi đua trong các trường học nói chung và trường mầm non nói 
riêng. Một trong những nội dung của phong trào là "Tổ chức các trò chơi dân gian 
và các hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh". 
 Đối với trường chúng tôi, qua hàng năm nhà trường đã bám sát các văn bản 
hướng dẫn của các cấp nên đã xây dựng kế hoạch lồng ghép các trò chơi dân gian 
vào chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, tổ chức nhiều hoạt động bổ ích như “Bé 
với ca dao, dân ca; Bé với trò chơi dân gian” thu hút sự hứng thú tham gia tích cực 
của trẻ trong nhà trường. Làm thế nào để tổ chức có hiệu quả các trò chơi dân gian 
giúp trẻ ngày càng tích cực tham gia vào trò chơi, tạo ra một hoạt động thật bổ ích 
đó là điều không đơn giản. Khi thực hiện đề tài này, tôi gặp những thuận lợi, khó 
khăn sau:
 a. Thuận lợi:
 Bản thân được phân công dạy lớp 5-6 tuổi, độ tuổi dễ dàng tiếp thu lĩnh hội 
trò chơi thuận lợi hơn những độ tuổi khác trong nhà trường.
 Lớp tôi được ban giám hiệu nhà trường lựa chọn chỉ đạo xây dựng lớp điểm 
về chuyên đề phát triển vận động và tổ chức trò chơi dân gian của trường nên đã 
 2 trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà nó chủ yếu được lồng ghép và tích hợp vào 
các hoạt động khác.
 Để có cơ sở cho việc nghiên cứu của mình, tôi tiến hành điều tra, khảo sát 
tình hình của trẻ ở lớp tôi đầu năm. Qua điều tra khảo sát kết quả cho thấy như sau:
 T Chưa Tỷ lệ Thỉnh Tỷ lệ Thường Tỷ lệ Ghi 
 Tiêu chí
 T có % thoảng % xuyên % chú
 Trẻ hoạt động tích cực 
 1 vào trò chơi dân gian 15/33 45,4 8/33 24,2 10/33 30,3
 trong các hoạt động
 Kỹ năng chơi các trò 
 2 10/33 30,3 8/33 24,2 15/33 45,4
 chơi dân gian
 Hứng thú tham gia vào 
 3 trò chơi dân gian trong 10/33 30,3 13/33 39,4 10/33 30,3
 các hoạt động
 Từ thực tế trên, là giáo viên chủ nhiệm lớp tôi băn khoăn suy nghĩ, làm thế 
nào để tìm ra giải pháp, những cách làm hay để tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 
được tốt, đưa chất lượng chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ trong nhà trường đạt 
kết quả cao và tôi đã sử dụng một số biện pháp và cách làm sau:
 2.2. Một số biện pháp thực hiện:
 2.2.1. Lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp với độ tuổi và khả năng nhận 
thức của trẻ.
 Trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng, nhưng không phải trò 
chơi nào cũng phù hợp với trẻ nhỏ. Vì vậy, trước khi lựa chọn các trò chơi dân 
gian cho trẻ, tôi phải nghiên cứu và tìm hiểu kĩ xem nội dung của trò chơi đó có 
phù hợp với lứa tuổi mầm non và trẻ có thể chơi được những trò chơi đó hay 
không. Lựa chọn cho trẻ chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ 
nhớ, dễ hiểu hoặc trò chơi đó có hơi khó hay đơn điệu thì khi chơi tôi có thể thay 
đổi hình thức thật linh hoạt. Chính vì thế trò chơi phải được lựa chọn cho phù hợp 
với độ tuổi trẻ. 
 Ví dụ: 
 - Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé (từ 2-3 tuổi) khả năng chú ý chủ định 
của trẻ còn kém, nhận thức còn đơn giản, trẻ chỉ có thể chơi những trò chơi đơn 
giản giúp trẻ củng cố tư duy, ngôn ngữ và những kỹ năng cần thiết cho trẻ như trò 
chơi “Tập tầm vông”, “Kéo cưa lừa xẻ”, “Nu na nu nống”, “Trốn tìm”, “Chi chi 
chành chành”, “Chu cha chu chít”...
 - Với trẻ mẫu giáo nhỡ và mẫu giáo lớn (từ 4-6 tuổi) khả năng chú ý có chủ 
định và nhận thức của trẻ đã hơn nhiều so với lứa tuổi trước, trẻ có thể chơi được 
 4 * Chuẩn bị địa điểm:
 Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những 
trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao thường có số lượng người tham gia 
chơi lớn và đòi hỏi địa điểm chơi phải có diện tích rộng như trò chơi “Kéo co”; 
“Rồng rắn lên mây”; “ Thả đỉa ba ba”; “Nhảy đôi”... 
 Nhưng lại có những trò chơi hay chơi theo nhóm nhỏ như “Chi chi chành 
chành”; “Ô ăn quan”; “Rải ranh”; “Chuyền thẻ”; “Ô ăn quan”...
 Do đó tôi cần nắm rõ cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ 
đó lựa chọn địa điểm phù hợp. 
 Ví dụ: Với giờ chơi và hoạt động chiều cho trẻ chơi các trò chơi tỉnh nhằm 
phát triển nhận thức, ôn luyện chữ cái hoặc chữ số đã học khắc sâu kiến thức cho 
trẻ qua trò chơi “Tìm nụm tìm nị”. Qua trò chơi này tôi dạy trẻ học chữ cái bằng 
cách: Cho trẻ đọc từ câu “Tùm nụm tùm nị... bỏ chữ ai đọc, đố bạn chữ gì?” lúc đó 
trẻ cầm chữ cái đưa lên và hỏi bạn, nếu bạn trả lời đúng thì cho bạn đó làm quản 
trò hoặc đưa thẻ hình có từ tương ứng với hình. Cho trẻ tìm những chữ cái đã học 
và giới thiệu về chữ mới. 
 Với hoạt động ngoài trời nên lựa chọn những trò chơi mang tính vận động 
nhằm tận dụng không gian rộng và thoáng để rèn luyện và phát triển thể lực như 
trò chơi “Kéo co”; “Bịt mắt bắt dê”; “Rồng rắn lên mây”...
 Với hoạt động góc tôi lựa chọn những trò chơi nhẹ nhàng đòi hỏi tư duy của 
trẻ như “Ô ăn quan”, “Kéo cưa lừa xẻ”, “Chơi chuyền”, “Rải ranh”... 
 Với hoạt động chung và hoạt động chiều chủ yếu diễn ra trong phòng, nhóm 
lớp nên tổ chức các trò chơi tỉnh nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như trò chơi “Ô 
ăn quan”; “Tập tầm vông”, Chơi chuyền”, “Vấn đáp”, “Đếm sao”, “Đọc câu”...
 Với hoạt động ngoài trời, hoạt động mọi lúc mọi nơi, tôi tận dụng các mô 
hình ngoài trời mà nhà trường đã xây dựng để tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi như 
“Đánh đu”, “Ném còn”, “Chồng nụ, chồng hoa”... từ đó trẻ được làm quen với 
những nét văn hóa dân gian và tái hiện lại những trò chơi dân gian của quê hương.
 2.2.3. Tổ chức các trò chơi phù hợp với tính chất của hoạt động:
 Mỗi hoạt động của trẻ đều đạt được một mục đích nhất định, vì thế hoạt 
động nào cũng có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động chung được tổ chức 
nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ được hòa 
mình vào thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên, phát triển thể chất; hay 
trong hoạt động góc trẻ lại được mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng 
chơi theo nhóm. Do đó, giáo viên cần chú ý lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân 
gian phù hợp với tính chất hoạt động từng chủ đề.
 6 Những câu thơ ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng 
động của trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại
 Cô giả đọc sai lời bài đồng dao: “Non cao đầy nước
 Đáy biển đầy mây
 Dưới đất lắm mây
 Trên trời lắm cỏ
 Người thì có mỏ
 Chim thì có mồm...”
 Trẻ sửa lại và đọc đúng bài đồng dao:
 “Non cao đầy mây
 Đáy biển đầy nước
 Dưới đất lắm cỏ
 Trên trời lắm mây
 Người thì có mồm
 Chim thì có mỏ...”
 + Trò chơi "Chuyền thẻ” là một trò chơi dân gian dạy trẻ làm toán cộng hay 
trừ, đó là bài tập đếm từ 1-10 của trẻ. Trẻ nhóm các nhóm theo trật tự cao dần lên 
và cộng lại trong phạm vi 10: bắt đầu từ bàn một “cái mốt, cái mai, cái trai, cái 
hến...” sau đó là nhóm đôi “Đôi tôi, đôi chị...”, nhóm ba “Ba lá đa, ba lá đề...”, và 
nhóm cao hơn “Tám quả trám, hai lên chín...” Qua đó giúp trẻ đếm thành thạo 
trong phạm vi 10.
 + Trò chơi “Chong chóng”, “ Chơi sáo diều” giúp trẻ có thể hiểu được cách 
sử dụng năng lượng thiên nhiên trong cuộc sống, hiểu được ý nghĩa của gió, tăng 
cường kỹ năng sống về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.
 - Với lính vực phát triển thẩm mỹ (giáo dục âm nhạc): nên chọn các trò chơi 
có giai điệu và lời hát như trò chơi “Tập tầm vông”, “Hát chuyền sỏi”...
 Khi lựa chọn trò chơi dân gian cho hoạt động chung cần lựa chọn phù hợp 
chủ đề, đề tài bài dạy.
 Ví dụ: Với chủ đề “Thế giới động vật” nên lựa chọn trò chơi như “Bịt mắt 
bắt dê”, “Phụ đồng ếch”, “Xỉa cá mè”...
 Với chủ đề “Thế giới thực vật” nên lựa chọn trò chơi như “Chồng nụ chồng 
hoa”, “Mít mật mít gai”...
 Với chủ đề “Tết và mùa xuân” nên lựa chọn trò chơi như “Đu quay”, “Ném 
còn”, “Múa lân”, “Bịt mắt đánh trống..."
 2.2.4. Động viên trẻ tham gia tích cực trong trò chơi:
 Trò chơi dân gian đã được chú trọng và chiếm lĩnh một cách hiệu quả hoạt 
động học tập, vui chơi của trẻ ở trường mầm non. Khi chơi trò chơi dân gian trẻ 
 8 Qua đánh giá trẻ cuối học kỳ 1 vừa qua, kết quả cho thấy:
 Tiêu chí Chưa Tỷ lệ Thỉnh Tỷ lệ Thường Tỷ lệ Ghi 
 TT
 có % thoảng % xuyên % chú
 Trẻ hoạt động tích cực 
 1
 vào trò chơi dân gian 0 0 0 0 33/33 100
 1
 trong các hoạt động
 2 Kỹ năng chơi các trò 
 0 0 1/33 3,03 32/33 96,9
 2chơi dân gian
 Hứng thú tham gia vào 
 3
 trò chơi dân gian trong 0 0 0 0 33/33 100
 3
 các hoạt động
 * Đối với giáo viên: 
 Có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm, lựa chọn các trò chơi dân 
gian để tổ chức cho trẻ phù hợp. 
 Giáo viên linh hoạt, sáng tạo hơn trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 
và có thể lồng ghép các trò chơi đó vào hoạt động khác với nội dung phù hợp. 
Đồng thời tạo được sự thân thiện, gần gũi với trẻ vừa là người hướng dẫn vừa là 
bạn chơi của trẻ.
 Giáo viên đã trở nên năng động, tự tin, linh hoạt hơn khi tổ chức các hoạt 
động tập thể.
 * Đối với phụ huynh:
 Phụ huynh rất phấn khởi và quan tâm hơn về việc tổ chức các trò chơi dân 
gian cho trẻ trường cũng như ở nhà. Đồng thời tự nguyện đóng góp nguyên liệu, 
phế liệu để cô và cháu cùng chuẩn bị đồ dùng cho các hoạt động.
 * Bài học kinh nghiệm:
 Qua gần một năm thực hiện đề tài “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ 
chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non” bản thân tôi rút ra một 
số bài học kinh nghiệm sau:
 - Làm tốt công tác tham mưu với Ban giám hiệu nhà truờng trong việc mua 
sắm các trang thiết bị, các loại đồ dùng đồ chơi phục vụ việc dạy và học.
 - Giáo viên không ngừng học tập, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, nắm chắc 
cách tổ chức hướng dẫn, nắm luật chơi, cách chơi của từng trò chơi dân gian
 - Tích cực chủ động tìm tòi, sưu tầm các trò chơi dân gian, nguyên vật liệu 
khác nhau để xây dựng môi trường hoạt động và tổ chức các trò chơi dân gian. 
 - Cần nắm vững đặc điểm và khả năng nhận thức của trẻ để lựa chọn các trò 
chơi phù hợp với lứa tuổi.
 10