SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 5-6 tuổi

 BÁO CÁO KẾT QUẢ
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN
1.Lời giới thiệu:
Trong thời đại hiện nay giáo dục luôn đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự phát 
triển kinh tế, văn hóa, chính trị và quyết định sự vững mạnh, phồn vinh của dân 
tộc. Như chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Non sông Việt Nam có trở nên tươi 
đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với 
các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần vào công 
học tập của các cháu". Trẻ em là những mầm non tương lai của đất nước, chính 
vì vậy phải chăm sóc giáo dục thật tốt ngay từ khi trẻ còn ở độ tuổi mầm non. 
Trẻ phải được giáo dục toàn diện để phát triển các mặt: thể chất, nhận thức, 
ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm xã hội. Vì thế, trong những năm học gần đây, 
Đảng và Nhà nước ta đầu tư kinh phí, xây dựng các phòng học, mua sắm trang 
thiết bị đồ dùng, đồ chơi cho các trường mầm non để tạo môi trường cho trẻ 
mầm non được hoạt động tích cực, đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy 
và phát động các cuộc vận động, phong trào thi đua nhằm nâng cao chất lượng 
giáo dục.
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình cảm, xã 
hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình, văn hóa và tâm lý. Do đó, mỗi trẻ em có hứng 
thú, cách học và khả năng học tập khác nhau và chúng cần môi trường học tập 
thực sự tốt làm bước đệm bền vững để phát triển. Trẻ học bằng chơi tốt nhất 
khi có người lớn hỗ trợ và mở rộng những gì chúng đang hứng thú và đang 
thực hiện.
Như chúng ta đã biết ngành học Mầm Non được ví như đặt viên gạch đầu tiên 
cho cả một công trình xây dựng, cái nền móng có tốt thì ngôi nhà mới vững 
chắc, chính vì thế mà mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ phát triển toàn 
diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ. Giúp trẻ mạnh dạn , tự tin, hình 
thành yếu tố đầu tiên của nhân cách, Khơi dậy và phát triển tối đa những khả 
năng tiềm ẩn của trẻ. 
Việc xây dựng môi trường giáo dục ở trường mầm non vô cùng cần thiết và 
quan trọng, nó được ví như người giáo viên thứ hai trong công tác tổ chức, 
hướng dẫn trẻ nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi và hoạt động của trẻ, thông qua 
đó nhân cách của trẻ được hình thành và phát triển toàn diện.
Tổ chức giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là đảm bảo tính khoa học, tính vừa sức 
và nguyên tắc đồng tâm phát triển từ dễ đến khó, chuẩn bị cho trẻ từng bước 
hòa nhập vào cuộc sống.
Chính vì lẽ đó trong những năm qua việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đã 
được các cấp quản lý từ trung ương tới địa phương từng bước quan tâm, đặc 
biệt bộ giáo dục và đào tạo đã ban hành hướng dẫn thực hiện chuyên đề “xây 
dựng trường mầm non giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” xuống từng nhóm lớp.
Năm học 2020-2021chúng tôi được ban giám hiệu phân công phụ trách lớp 5 
tuổi A3 và 5 tuổi A4 .Nắm rõ kế hoạch cũng như nhiệm vụ của năm học chúng 
 2 và ghi nhớ lại toàn bộ kiến thức từ giáo viên. Từ đó
trẻ thụ động không có khả năng độc lập, tư duy sáng tạo kém.
Giáo viên có thể trình bày những định nghĩa hay khái niệm về giáo dục lấy trẻ 
làm trung tâm một cách chuẩn xác, chi tiết. Nhưng thực tế việc thực hiện các 
hoạt động cho trẻ ( hoạt động học tập, hoạt động vui chơi) vẫn rơi vào tình 
trạng giáo viên làm trung tâm, mặc dù chúng ta cũng đã đổi mới chương trình
 phương pháp giáo dục.
Trường mầm non nơi chúng tôi công tác cũng đã đi vào thực hiện theo hướng 
dẫn của ngành về việc áp dụng phương pháp dạy học sáng tạo lấy trẻ làm trung 
tâm nhưng hiệu quả chưa cao vì một số lý do như sau:
Về cơ sở vật chất: 
- Lãng Công là một xã miền núi , được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo 
trường đã được xây dựng khu nhà 2 tầng kiên cố, sân chơi rộng rãi. Nhưng còn 
thiếu đồ dùng đồ chơi cho các cháu hoạt động.
- Trường chưa có máy chiếu, máy tính cho các lớp còn thiếu. 
- Các mảng trang trí trên tường theo chủ đề đẹp, nhưng chủ yếu dán chết trên 
tường, chủ yếu do tay cô giáo tự làm, trẻ tham gia trang trí cùng cô rất ít.
 Về giáo viên:
- Giáo viên còn thiếu chỉ có 1 cô/ lớp.
- Bản thân giáo viên còn chưa tận dụng khai thác triệt để khoa học sáng tạo 
,linh hoạt, lôi cuốn trẻ vào hoạt động học tập có hiệu quả nhất.
Về trẻ:
- Vì phần lớn trẻ là con em của nông dân, điều kiện khó khăn về mọi mặt.
- Trẻ được tổ chức thường xuyên nhưng còn rập khuôn máy móc, chưa có sáng 
tạo.
 Về phụ huynh: 
Đa số phụ huynh trong xã sống bằng nghề nông nghiệp, nên điều kiện kinh tế 
còn khó khăn, vì vậy việc đóng góp hay mua sắm đồ dùng đồ chơi , trang thiết 
bị chon trẻ hoạt động còn hạn chế, theo chủ chương xã hội hóa giáo dục còn 
hạn chế.
Chính vì những khó khăn trên việc tạo môi trường cho trẻ hoạt động được trải 
nghiệm được khám phá còn chưa đạt hiệu quả cao.
 Qua khảo sát thực trạng tình hình thực tế trẻ ở lớp trong năm học 2020-2021. 
Chúng tôi tiến hành điều tra trên 57 trẻ với kết quả như sau:
- Kết quả khảo sát thực tế trên trẻ lớp 5 tuổi A3. Sĩ số 27 trẻ vào thời điểm 
tháng 9/2020 như sau:
 Đạt Chưa đạt
 STT Tiêu chí
 Số trẻ Tỷ lệ % Số trẻ Tỷ lệ %
 Trẻ tham gia tích cực vào hoạt 
 1 động xây dựng môi trường cùng 12/27 45 15/27 55
 cô
 Kỹ năng sử dụng học liệu, 
 2 nguyên liệu sẵn có từ thiên nhiên 10/27 37 17/27 63
 của trẻ.
 4 để có biện pháp xây dựng môi trường phù hợp. Môi trường xây dựng phải đảm 
bảo cho trẻ thích tham gia và được hoạt động trải nghiệm trong môi trường đó , 
để tiếp thu kiến thức kỹ năng trong chủ đề .
 Bên cạnh đó cách trang trí phải đảm bảo tính mở , linh hoạt , hình ảnh, màu 
sắc cũng sinh động, ngộ nghĩnh, bắt mắt, thu hút trẻ từ đó kích thích sự hứng 
thú hoạt động của trẻ.
 Để thực hiện được trước tiên chúng tôi cần xác định môi trường trong ngoài 
nhóm lớp đều được phản ánh đặc trưng của chủ đề. Từ mảng chủ đề chính, đến 
các mảng góc đều phải được trang trí, bố trí sắp xếp đồ dùng đồ chơi, chuẩn bị 
các nguyên vật liệu để phục vụ cho các nội dung hoạt động học tập, vui chơi 
trong chủ đề cụ thể làm cho các bé có cảm giác khi bước chân vào lớp như 
được bước vào một thế giới khác, thế giới của trẻ thơ với những bức tranh 
nhiều màu sắc, từ những nhân vật cổ tích, cỏ cây, hoa lá đến những nhân vật 
hoạt hình ngộ nghĩnh .... được trang trí trong lớp học. Còn bên trong các lớp 
học các hình ảnh được trang trí phong phú hơn gắn với nội dung giáo dục theo 
chủ đề. Việc trang trí lớp học theo chủ đề vừa tạo sự chú ý và hứng thú khám 
phá ở trẻ vừa cho mọi người biết lớp học đang học theo chủ đề nào. Một chủ đề 
không nhất thiết phải trang trí hoàn chỉnh ngay từ khi bắt đầu, mà có thể bổ 
sung dần trong quá trình cô và trẻ cùng làm và qua từng nhánh nhỏ của chủ đề 
cho đến khi kết thúc chủ đề.
 Ví dụ : Trong góc học tâp : Góc học tập sách giáo viên cho trẻ xem tranh 
ảnh theo chủ đề đang học và kể chuyện sáng tạo theo tranh.
 6 
Kết quả: Khi tổ chức thực hiện biện pháp này cùng với cách trang trí mở có 
tính linh hoạt tôi nhận thấy, đa số trẻ trong lớp tôi đã nhận thưc được tầm quan 
trọng của việc trang trí theo chủ đề, và đã biết cùng cô xây dựng chủ đề.Các 
mảng tường của lớp được trang trí bằng những hình ảnh đẹp vừa mang tính 
thẩm mỹ, vừa mang tính giáo dục cao. Và trẻ rất thích tham gia cùng cô trang 
trí môi trường lớp học.
Biện pháp 2: xây dựng môi trường giáo dục trong và ngoài lớp phù hợp 
với mục tiêu giáo dục lấy trẻ làm trung tâm:
-Xây dựng môi trường trong lớp học:
Trong lớp học không thể thiếu những góc chơi của trẻ, do đó để lớp học lôi 
cuốn trẻ các cô giáo cần tạo nên một môi trường lớp học với những màu sắc 
sinh động, những nhân vật ngộ nghĩnh, môi trường có không gian cách sắp xếp 
phù hợp gần gũi, quen thuộc với cuộc sống hàng ngày của trẻ,và luôn thay đổi 
tạo ra sự hấp dẫn mới lạ với trẻ. Các góc hoạt động chính được duy trì thường 
xuyên, chúng không phải di chuyển đi hoặc đóng lại. Vì vậy chúng ta cần suy 
nghĩ cẩn trọng về việc bố trí các góc. Việc sắp xếp phải rất linh hoạt để có thể 
sắp xếp lại, chính vì vậy tôi đã:
-Xây dựng,bố trí, sắp xếp các góc chơi phù hợp với không gian của lớp học :
 Đối với môi trường lớp tôi không gian rộng rãi thoáng mát, với cách sắp xếp 
phù hợp với cuộc sống quen thuộc hàng ngày của trẻ. Các góc chơi được bố trí 
động và tĩnh linh hoạt, khoa học. Đồ dùng đồ chơi để ở giá trẻ dễ lấy,dễ chơi và 
dễ cất.Bên cạnh đó chúng tôi chú trọng đến cách bày trí nhằm phát huy tối đa 
diện tích sử dụng cho trẻ hoạt động.
 8 Góc tạo hình: tôi bố trí gần mảng chính của chủ đề để tận dụng mảng tường 
rộng để trang trí và không gian rộng cho trẻ hoạt động, tôi bố trí giá để trưng 
bày sản phẩm của trẻ, để đồ chơi của góc lưu động dễ di chuyển.
-Sắp xếp đồ dùng đồ chơi tại các góc hấp dẫn cho trẻ sáng tạo.
 10 Tương tự ở tất cả các góc tôi đều chú trọng đến tiêu đề một cách hợp lý nhất, 
tôi luôn chú trọng tính mở và linh hoạt trong các góc chơi, luôn có sự kết hợp 
sản phẩm của cô và của trẻ trang trí kết hợp cùng, tạo cho trẻ thấy hứng thú và 
tự tin hơn khi tham gia góc chơi, trẻ sẽ thấy tự hào khi thấy sản phẩm của chính 
mình được trang trí ở đó, đó cũng là yếu tố giúp trẻ chơi sáng tạo hơn.
Khi thực hiện biện pháp này tôi thấy trẻ tự tin hơn rất nhiều, trẻ rất hào hứng 
khi tham gia vào các góc chơi, rất linh hoạt sáng tạo khi cùng cô trang trí lớp.
*Xây dựng môi trường ngoài lớp học:
Đối với môi trường ngoài lớp học trẻ được cùng nhau vui chơi, cùng nhau 
khám phá mọi lúc, mọi nơi từ đó giúp trẻ tích lũy các kỹ năng và phát triển các 
kỹ năng giao tiếp, ứng xử, kỹ năng hoạt động nhóm từ đó hình thành và phát 
triển nhân cách sau này cho trẻ. Trẻ được thỏa sức vui chơi, khám phá môi 
trường xã hội, trẻ được hòa mình vào tập thể đáp ứng nhu cầu hoạt động của trẻ 
đảm bảo mục tiêu giáo dục cho trẻ với phương châm “Học bằng chơi, chơi mà 
học”.
Vì vậy ngay từ đầu năm học song song với việc xây dựng môi trường học tập 
trong lớp, tôi đã cùng tập thể giáo viên trong trường xây dựng môi trường ngoài 
lớp học , với tiêu trí an toàn- đẹp – và hấp dẫn trẻ, để trẻ thỏa sức khám phá các 
hoạt động ngoài trời một cách tích cực.
Trường được xây dựng có hàng dào bảo vệ xung quanh, có các cây xanh, có 
vườn hoa, cây cảnh, có các đồ chơi ngoài trời đu quay, cầu trượt...).
 12 -Trên thị trường hiện nay có rất nhiều đồ chơi có sẵn của trẻ mầm non,với tính 
năng đa dạng về màu sắc, phong phú về chủng loại. Nhưng đồ dùng đồ chơi 
mua sẵn có đẹp có tốt xong chúng không phong phú về chất liệu, mà tốn kinh 
phí hơn, trẻ ít có cơ hội khám phá trải nghiệm qua các đồ chơi mua sẵn.
-Để trẻ hoạt động một cách hứng thú,tích cực ngay từ đầu năm học chúng tôi đã 
lên kế hoạch làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho các góc chơi.Tận dụng nguyên 
vật liệu từ phế thải như bìa cát tông, lõi chỉ, xốp, giấy, lá khô, vỏ sò, đĩa CD, 
hột hạt .... để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ, tất cả nguyên vật liệu đều phải đảm 
bảo an toàn, không độc hại, không sắc nhọn, không nặng nề đối với trẻ.
Ví dụ: Chúng tôi dùng dĩa CD trang trí giấy đề can cho trẻ xếp hình cá, chim, 
dùng lá khô để tạo hình con trâu, cũng từ những nguyên vật liệu đó trẻ có thể 
chơi ở các hoạt động góc như dùng lõi chỉ cho trẻ xây hàng dào.... Tất cả những 
đồ dùng này cô không tự chuẩn bị mà khuyến khích trẻ cùng tham gia, những 
nguyên vật liệu cô và trẻ sưu tầm sẽ được phân loại theo chủng loại, chất liệu. 
Sau đó cô giáo sẽ tiếp tục phân loại theo mục đích sử dụng, phân theo góc chơi, 
chủ đề chơi. Ví dụ: lá cây, đĩa CD, hột hạt... sẽ phân vào góc nghệ thuật để trẻ 
hoạt động.
Vỏ Trai Trai , đĩa CD ,chai lọ, vỏ hộp sữa tươi và vỏ sữa chua... cô để vào góc 
học tập, góc phân vai..., những đồ dùng học liệu không cố định để góc nào, 
không ép đặt trẻ cách sử dụng mà cô luôn thay đổi vị trí, mục đích sử dụng, 
cách sử dụng tùy vào ý tưởng sáng tạo của trẻ, tùy nội dung của từng chủ đề.
Thông qua việc chuẩn bị đồ dùng từ nguyên vật liệu thiên nhiên có sẵn ở địa 
phương, tôi thấy rằng đồ dùng học liệu cho trẻ hoạt động ở lớp tăng lên, số 
 14