SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi

 2
 A. PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Bối cảnh của đề tài
 Như chúng ta đã biết, Giáo dục Mầm non là bậc học đầu tiên, là nền tảng trong 
hệ thống giáo dục quốc dân, giúp trẻ nhỏ phát triển đầy đủ về thể chất, nhận thức, tình 
cảm xã hội và thẩm mỹ ngay từ những bước chân chập chững đầu đời. Chính vì vậy, 
giáo dục mầm non giữ vai trò đặc biệt quan trọng bởi đây được coi là “Giai đoạn vàng” 
để giáo dục và tạo nền móng cho sự phát triển của trẻ trong tương lai, hình thành nhân 
cách con người mới Xã hội Chủ Nghĩa. Để những thế hệ trẻ mầm non được phát triển 
một cách đầy đủ, toàn diện và hài hòa trong 5 lĩnh vực như Bác Hồ chúng ta đã từng 
nói: “Trẻ mầm non như những tờ giấy trắng - nhà giáo dục nhuộm xanh thì nó sẽ xanh, 
nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ”- chính những nhà giáo dục của bậc học này đang chung tay ươm 
những mầm xanh cho đất nước, góp phần vào việc “chuẩn bị tâm thế để trẻ bước vào 
lớp 1”. Bởi lẻ 5 năm đầu đời của trẻ mầm non sẽ quyết định 10 năm phát triển tiếp theo 
của người học. 
 Bên cạnh đó, phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng 
nhất ở trường mầm non. Hoạt động này không những nhằm giúp trẻ hình thành và phát 
triển các năng lực ngôn ngữ như nghe, nói, đọc, viết mà còn giúp trẻ phát triển tư duy, 
tình cảm. Đó là chiếc cầu nối giúp trẻ bước vào thế giới lung linh, huyền ảo, rực rỡ màu 
sắc của xã hội loài người. Vì vậy trẻ nói năng mạch lạc được chuẩn bị sẵn sàng để vào 
lớp 1, là yêu cầu trọng tâm của phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. 
 Ngôn ngữ - thành tựu lớn nhất của con người - là một hệ thống tín hiệu đặc biệt. 
Nó là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất của các thành viên trong xã hội loài người, 
nhờ có ngôn ngữ con người có thể trao đổi cho nhau những hiểu biết, truyền cho nhau 
những kinh ngiệm, bày tỏ với nhau những nguyện vọng, ý muốn và cùng nhau thực hiện 
những dự định tương lai.
 Ngay từ những năm tháng đầu tiên của cuộc đời, ngôn ngữ phát triển rất mạnh 
mẽ, tạo ra những điều kiện cơ hội để trẻ lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử - xã hội của 
nền văn hoá loài người. Nó giúp trẻ tích luỹ kiến thức, phát triển tư duy, giúp trẻ giao 
tiếp được với mọi người xung quanh, là phương tiện giúp trẻ điều chỉnh, lĩnh hội những 
giá trị đạo đức mang tính chuẩn mực. Ngày nay, chúng ta càng thấy rõ hơn vai trò của 
ngôn ngữ đối với việc giáo dục phát triển toàn vẹn nhân cách trẻ. 4
 Đối tượng nghiên cứu là trẻ lứa tuổi mẫu giáo 5 tuổi làm quen với chữ cái lớp tôi 
phụ trách
 IV. Mục đích nghiên cứu
 Tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen 
chữ cái, giúp giáo viên tự tin, sáng tạo trong việc xây dựng kế hoạch, lựa chọn nội, dung, 
hình thức tổ chức hoạt động phù hợp với trẻ, giúp trẻ say mê và hứng thú với bộ môn 
làm quen chữ cái đồng thời giúp trẻ nhận dạng và phát âm, tô đồ chữ cái thành thạo và 
có hiệu quả hơn pháp tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái, tạo cơ hội cho trẻ được tiếp cận 
chữ cái một cách linh hoạt, hấp dẫn mọi lúc mọi nơi, giúp trẻ 5 tuổi học tốt bộ môn làm 
quen với chữ cái. Đây là cơ hội tốt để sớm hình thành cho trẻ những hoạt động về ngôn 
ngữ, thái độ, phát triển trí tuệ. Qua đó, giáo dục tình cảm, phát triển tư duy, mở rộng 
vốn hiểu biết của trẻ góp phần chuẩn bị cho trẻ một hành trang tiếng việt vững chắc để 
trẻ bước vào lớp 1.
 V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
 Trước khi nghiên cứu và thực hiện đề tài này, tôi đã tiến hành tổ chức cho trẻ làm 
quen chữ cái theo các phương pháp cũ trước đây nhưng tôi thấy kết quả trên trẻ chưa 
cao. Hình thức tổ chức chưa phong phú đa dạng, chưa sinh động hấp dẫn trẻ, môi trường 
chưa được chú trọng, đẹp mắt chính vì vậy dẫn đến việc tổ chức các hoạt động còn mang 
tính rập khuôn, áp đặt và chưa thu hút được trẻ hứng thú tham gia học chữ cái và việc 
làm quen chữ cái đối với trẻ rất nặng nề khiến trẻ cảm thấy rất áp lực trong các giờ làm 
quen chữ cái.
 Để khắc phục những hạn chế khi áp dụng những phương pháp cũ trước đây, nên 
khi nghiên cứu, xây dựng và phát triển đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất lượng 
tổ chức hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi” này, tôi xác định cần 
nghiên cứu tìm ra những giải pháp mới như sáng tạo, linh hoạt trong việc thay đổi hình 
thức cho trẻ làm quen chữ cái, tạo môi trường chữ cái sinh động, hấp dẫn giúp trẻ có thể 
làm quen mọi lúc mọi nơi, ứng dụng công nghệ thông tin và sưu tầm, sáng tạo các trò 
chơi ôn luyện, củng cố chữ cái giúp trẻ hứng thú hơn trong hoạt động làm quen chữ 
cái, coi việc làm quen chữ cái như là trò chơi, mang lại niềm vui cho trẻ, giúp trẻ mạnh 
dạn tự tin và thích học chữ cái. 
 6
linh hoạt thay đổi. Cho nên việc chăm sóc giáo dục trẻ mầm non vừa là một khoa học 
vừa là một nghệ thuật, đòi hỏi cô giáo mầm non phải có kiến thức khoa học toàn diện 
sâu sắc, vừa phải có sự năng động, sáng tạo, linh hoạt, luôn luôn tạo ra cái mới để thu 
hút sự chú ý của trẻ lôi cuốn trẻ vào các hoạt động, phù hợp với đặc điểm tư duy của độ 
tuổi “Trực quan sinh động”. 
 Bên cạnh đó, trường tôi là một trường nằm vùng nông thôn, địa bàn xã rộng nên 
người dân chủ yếu làm nông, lao động tự do cho nên thời gian dành cho con cái rất ít, 
nhận thức về giáo dục mầm non còn hạn chế, đối lập nhau. Với những nguyện vọng, sự 
quan tâm đến việc học mầm non của phụ huynh cũng là một vấn đề nan giải đối với giáo 
viên mầm non như tôi.
 Từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn, tôi nhận thấy việc nâng cao chất lượng tổ 
chức hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái là rất quan trọng, phải dạy trẻ như thế nào và 
bằng những biện pháp gì để tất cả trẻ lớp tôi đều nhận biết và có kĩ năng tốt trong tập tô 
chữ cái. Điều đó thúc đẩy tôi tìm tòi, suy nghĩ tìm ra những biện pháp tổ chức hoạt động 
làm quen chữ cái cho trẻ hấp dẫn, dễ dàng tiếp thu nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ 
tạo tiền đề, hành trang cho trẻ bước vào lớp 1.
 II. Thực trạng vấn đề
 1. Thuận lợi
 Được sự quan tâm, chỉ đạo khoa học của Phòng Giáo dục - Đào tạo và Ban giám 
hiệu nhà trường đã tạo điều kiện đầy đủ về cơ sở vật chất cũng như tài liệu phục vụ 
giảng dạy. Ban giám hiệu thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt học 
chuyên đề cho chị em đồng nghiệp học tập và rút kinh nghiệm.
 Phòng học rộng rãi thoáng mát, lớp học sạch đẹp, môi trường thân thiện nên trẻ 
rất thích đi học và thuận lợi cho việc giáo dục trẻ.
 Lớp có hai giáo viên, nhiệt tình, có trình độ trên chuẩn, có ý thức học hỏi đồng 
nghiệp và thường xuyên tìm hiểu kiến thức qua các phương tiện thông tin đại chúng.
 Bản thân thường xuyên bám sát thực tế đúc rút kinh nghiệm, cũng như nhận được 
sự giúp đỡ từ đồng nghiệp và Ban giám hiệu nhà trường về việc thực hiện chương trình giáo 
dục mầm non, hàng tháng tổ chuyên môn tổ chức việc sinh hoạt chuyên môn theo nghiên 
cứu bài học để đúc rút kinh nghiệm và thảo luận chuyên môn có hiệu quả, trong năm đã 8
cho việc dạy và học môn chữ cái chủ yếu tự làm, còn đơn điệu, chưa thực sự tạo ấn 
tượng, hấp dẫn khi cho trẻ làm quen.
 3. Khảo sát thực trạng
 Để nắm được tình hình, khả năng của trẻ, từ đó lên kế hoạch, lựa chọn phương 
pháp, hình thức tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái tốt hơn, tôi đã tiến hành thực hiện khảo 
sát trẻ ở lớp mình và thu được kết quả như sau:
 Bảng 1: Thực trạng của trẻ trước khi thực hiện đề tài
 TT Số trẻ Đạt Chưa đạt
 Tiêu chí đánh giá được Số trẻ Tỷ lệ Số trẻ Tỷ lệ 
 đánh (%) (%)
 giá
 1 Trẻ nhận biết đúng chữ cái đã 36 15 41,7 21 64
 học
 2 Trẻ phát âm chữ cái rõ ràng, 36 15 41,7 21 58,3
 chính xác 
 3 Trẻ tô viết trùng khít lên chấm 36 20 55,6 16 44,4
 mờ hoàn thành vở tập tô sạch sẽ
 4 Kỹ năng tô viết, tư thế ngồi, 36 18 50 18 50
 cách cầm bút
 Với kết quả khảo sát như trên, tôi thấy rằng mức độ nhận thức làm quen chữ cái 
của trẻ chưa đồng đều, còn nhiều hạn chế, từ đó tôi đã tìm tòi và ứng dụng một số các 
biện pháp sau. 
 III. Một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen chữ 
cái cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi
 1. Biện pháp 1: Xác định khung thời gian, lựa chọn các nhóm chữ cái phù hợp 
với chủ đề để cho trẻ làm quen
 Chúng ta biết rằng, ở trường mầm non trẻ được làm quen 29 chữ cái theo các 
nhóm, mỗi nhóm gồm 2-3 chữ cái có đặc điểm gần giống nhau và được phân thành 12 
nhóm. Vì vậy, việc xác định khung thời gian, lựa chọn các nhóm chữ cái phù hợp với 
chủ đề để dạy trẻ là việc làm cần thiết đối với giáo viên. Giúp giáo viên có sự định hướng 
rõ ràng về thời gian, các nhóm chữ cần làm quen trong từng giai đoạn, từng chủ đề. Hiểu 10
tường để trang trí góc chữ cái với hình ảnh đẹp mắt, chuẩn bị các bài tập sáng tạo cho 
trẻ được tô vẽ các nét chữ đã học, được ghép các nét chữ, tô màu chữ rỗng 
 Hình ảnh góc làm quen chữ cái
 Các góc lớp đều được sử dụng là chữ cái Tiếng Việt viết in hoặc viết thường để 
đặt tên góc, cỡ chữ phù hợp, dán chữ ở độ cao vừa đủ để trẻ dễ dàng nhìn thấy. Tôi đã 
dán nhãn tên cho các giá, kệ ở các góc, tên của trẻ trên các vật dụng, gắn tên cho các cây 
cối, đồ dùng, đồ chơi ở cả trong và ngoài lớp học. Ở các góc chơi tôi cũng làm ký hiệu, 
tên gọi cho từng góc và đồ dùng góc đó như hòn sỏi, cát, hạt đậu, hạt gạo, hạt ngô, màu 
sắc.... ở góc khám phá. Góc học tập có ngăn để vở tập tô, làm quen với toán, bảo vệ môi 
trường, hộp đựng bút chì, kéo, chữ cái, số, đôminô, dập lỗ, que tính... ngoài ra còn có 
đồ chơi phục vụ cho buổi chơi sáng tạo như mũ gắn chữ, hoa lá, hột hạt, con vật, các 
chấm tròn, giây len, giây đồng để trẻ ghép chữ, uốn chữ, lô tô, các bài tập mở ở góc học 
tập. Tương tự ở góc xây dựng, góc phân vai, góc thiên nhiên tôi cũng gắn tên gọi cho 
từng ngăn để đồ dùng, cây cối... nếu đồ dùng học tập của từng cá nhân tôi đều dán nhãn 
tên trẻ bằng ký hiệu chữ cái và thống nhất một ký hiệu để trẻ dễ nhận biết. 12
 Đối với môi trường bên ngoài lớp học, nhà trường sử dụng và khai thác chữ viết 
tiếng Việt trong toàn bộ không gian ngoài lớp học nhằm tạo một môi trường tiếng Việt 
mọi lúc mọi nơi trong nhận thức của trẻ. Hệ thống bảng biểu, thông báo, mô tả, chỉ dẫn 
được ghi bằng tiếng Việt kiểu chữ in kết hợp hình ảnh, kí hiệu để trẻ nhận biết. Đặc biệt 
là hệ thống chỉ dẫn lối thoát hiểm, nhà vệ sinh, các khu vui chơi, trải nghiệm, cây trong 
sân trường và vườn rau được gắn bảng tên, có biển/bảng, thông báo rõ ràng bằng kí hiệu 
và chữ viết phù hợp, trong tầm mắt của trẻ.
 Hình ảnh các khu vực trong trường
 Hệ thống đồ dùng đồ chơi, thiết bị, dụng cụ, vật liệu ngoài trời cần có gắn nhãn 
mác, biển báo bằng tiếng Việt.
 Hình ảnh đồ chơi ngoài trời có gắn biển tên