SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi

 Bộ môn làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát 
triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi, do đó làm 
quen với chữ cái nó có ý nghĩa quan trọng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ. 
Trước hết làm quen với chữ cái là rèn luyện khả năng nghe, khả năng phát âm, 
khả năng hiểu ngôn ngữ tiếng Việt .
 Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới 
xung quanh. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ 
giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở 
trường phổ thông, thông qua viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí 
khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Làm quen 
với chữ cái còn giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực 
cho trẻ vào trường tiểu học. Bắt nguồn từ những tầm quan trọng trên, nên là 
một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy 
sao cho lượng kiến thức trẻ tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi 
tích hợp được nhiều nội dung vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự 
lôi cuốn đối với trẻ và phù hợp với điều kiện trường mình đang công tác. Đối 
với trẻ mầm non hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động 
quan trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn 
trong việc phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm - đọc chuẩn 
chữ, tiếng mẹ đẻ, để phát triển các giác quan và hoàn thiện các nhân cách cho 
trẻ.
 Thấy được tầm quan trọng của hoạt động làm quen với chữ cái, bản thân 
tôi đã cố gắng thực hiện tốt chuyên đề học hỏi kinh nghiệm ở các đồng nghiệp, 
nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh 
hội một cách nhẹ nhàng thoải mái hơn tránh được sự gò bó. Và tôi đó chọn đề 
tài nghiên cứu "Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ cái cho trẻ 
5 - 6 tuổi”
2. Thực trạng vấn đề làm quen chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi
 Trường mầm non nơi tôi công tác đạt chuẩn Quốc gia mức độ I năm 2017. 
Trường có gần 400 học sinh chia làm 11 nhóm lớp. Tổng số cán bộ - giáo viên – 
nhân viên toàn trường là 41 đồng chí. Giáo viên đạt chuẩn: 100% và trên chuẩn: 
80%. Nhà trường có tổng diện tích mặt bằng gần 3000 m 2, với 14 phòng học . 
Sân trường rộng thoáng đảm bảo tốt cho trẻ được tham gia các hoạt động ngoại 
khóa, hoạt động học tập.
2.1. Thuận lợi:
 Trường có đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi phục vụ 
môn làm quen chữ viết.
 Ban giám hiệu luôn sát sao chỉ đạo giáo viên về chuyên môn, thường 
xuyên dự giờ thăm lớp để nâng cao chất lượng giảng dạy.
 Bản thân được thường xuyên tham dự những buổi thao giảng, dự giờ, thi 
giáo viên giỏi do trường, phòng giáo dục tổ chức
 Được sự phối hợp giúp đỡ của đồng nghiệp trong việc rèn trẻ cũng như 
đóng góp cho lớp nhiều nguyên vật liệu làm đồ dùng dạy học, thiết kế bài dạy 
trên máy tính phục vụ cho môn làm quen chữ viết. thành một cụm từ chỉ tên tranh. Với trò chơi này trẻ say sưa hoạt động và giúp 
trẻ ghi nhớ lại các chữ cái mà trẻ đã được học ở trên lớp.
 Nhóm 2: Bé chơi in chữ: Tôi cắt chữ cái bằng một miếng poóc cứng sau 
đó tôi cắt đề can màu dán sao cho đúng chiều chữ cái và cho trẻ in theo viền 
ngoài chữ cái rồi tô màu chữ vừa in được và cắt chữ vừa in và tô màu song dán 
vào ô cô gắn chữ sẵn. 
 Với góc chơi này tôi sưu tầm và thiết kế các hình ảnh theo đúng chữ cái 
đó nên giúp trẻ nhanh nhớ được các chữ cái. 
 Ngoài việc sử dụng các kiểu chữ khác nhau ở các góc, giáo viên có thể 
sưu tầm những bộ tranh truyện, thơ, tạp chí, họa báo với nhiều hình ảnh đẹp...để 
sắp xếp sao cho phù hợp . Vào giờ học hoạt động góc, cô tham ra đọc sách cùng 
trẻ, hướng dẫn trẻ cầm sách đúng hướng, cách mở sách, cách lật trang xem 
sách. Hướng dẫn trẻ việc đọc một trang sách: Đọc từ trái sang phải, đọc từ trên 
xuống xuống dưới.
 Ở góc thư viên, tôi chuẩn bị nhiều tranh, truyện và thay đổi tranh, truyện, 
không thể các sách truyện từ đầu năm học đến cuối năm học.
 Ví dụ: Với tháng 1 tôi dạy về thực vật, tôi trưng bày sách về hoa quả cùng 
dòng chữ “ Thư viện của các loại hoa quả”. Vào giờ hoạt động góc, tôi tham gia 
đọc sách cùng trẻ và hướng dẫn trẻ cách cầm sách, mở sách, lật trang sách, cách 
đọc sách đúng.
 Ở góc phân vai, khi trẻ chơi bán hàng, bác sỹ... giáo viên có thể cho trẻ tự 
dùng bút chì sao chép chữ cái, tên các mặt hàng hoặc tên bệnh nhân, tên 
thuốc...nét chữ của trẻ còn nguệch ngoạc như qua đó giúp trẻ ghi nhớ, tượng 
tượng lại kí hiệu của các chữ cái mà trẻ đã biết. Từ đó, giúp trẻ ghi nhớ lại một 
cách chính xác chữ cái, nhận biết được chữ cái trong tập hợp các chữ cái tạo ra 
trong từ, trong câu. 
 Không chỉ là trang trí tạo môi trường học cho trẻ mà trong quá trình dạy 
trẻ hoạt động, đặc biệt là dạy trẻ làm quen chữ cái rất cần đồ dùng dạy học. Vì 
vậy giáo viên phải tận dụng các nguyên liệu, phế liệu sẵn có ở để làm đồ dùng 
dạy học. Yêu cầu các bộ đồ dùng có giá trị sử dụng lâu dài, có tính thẩm mỹ. Ví 
dụ: Tôi nhắc học sinh mang những vỏ hộp bánh bằng bìa cứng mang đến lớp tôi 
cắt các nét cơ bản cho trẻ học vào tiết làm quen chữ cái sau khi trẻ nêu đặc 
điểm chữ cái a có hai nét một nét cong tròn khép kín và một nét thẳng tôi cho 
trẻ sử dụng dừng nét cơ bản đó cho trẻ ghép chữ cái và đọc to hoặc cũng từ các 
nét đấy giờ học khác tôi sử dung vào trò chơi động thi xem đội nào ghép nhanh 
và đúng hoặc cho trẻ tạo chữ theo yêu cầu hai bạn tạo một chữ cái bằng cách 
mỗi bạn cầm một nét khi nghe yêu cầu tạo chữ gì thì hai trẻ tạo một chữ cái 
theo yêu cầu của cô.
 Qua việc tạo môi trường cho trẻ làm quen chữ cái, tôi thấy trẻ lớp tôi rất 
hứng thú khi đến lớp và tham gia vào các hoạt động làm quen chữ cái góp phần 
hỗ trợ giúp trẻ củng cố ôn luyện các chữ cái rất tốt. 
3.2. Biện pháp 2: Lồng ghép, tích hợp hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái 
vào các hoạt động khác.
* Tích hợp với hoạt động làm quen với văn học Ba ngang chiếu chải
 Rềnh rềnh ràng ràng .
* Tích hợp với hoạt động phát triển vận động 
 Ví dụ: Trong giờ học bài vận động bật chụm tách chân, tôi kẻ các ô 
vuông, bên trong mỗi ô vuông tôi đều viết một chữ cái, yêu cầu trẻ thực hiện 
động tác bật kết hợp đọc các chữ cái có trong ô vuông dưới sàn.
 © ¨ ¨
 ¨ © a
 a a ©
 Ví dụ: Trong bài hoạt động phát triển thể chất “ Bò theo đường dích dắc” 
khi đến phần ôn luyện củng cố tôi cho trẻ thi đua  bò theo đường dích dắc và 
lên hái hoa có gắn các chữ cái theo yêu cầu của cô và 
gắn lên bảng hết bản nhạc đội nào hái và gắn được nhiều lên bảng thì đội đó 
thắng cuộc. Trẻ tham gia rất hứng thú.
* Tích hợp thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc:
 Trẻ mầm non rất hứng thú với hoạt động âm nhạc. Vì vậy, để cân bằng 
với tính chất khô khan và cứng nhắc của hoạt động làm quen chữ cái tôi thường 
kết hợp với bài hát vào các trò chơi. Từ đó tạo không khí sôi nổi cũng như sự 
linh hoạt uyển chuyển giữa các hoạt động nhỏ trong giờ làm quen chữ cái và 
trong các giờ 
hoạt động giáo dục âm nhạc tôi thường xuyên tìm kiếm những bài hát. Từ đó 
giúp việc làm quen chữ cái của trẻ dễ nhớ hơn 
 Ví dụ: Học chữ cái thì hay học theo nhóm chữ cái a, ă, â hoặc u, ư tôi cho 
trẻ hát bài “ Học vui chữ cái”
 Chữ cái này đọc tên là gì
 Em đọc tên là “a”
 À! à em biết rồi..
 Luôn học chăm, luôn học ngoan, em biết thêm chữ 
 “a”
Hoặc tôi thay chữ “a” bằng các chữ cái khác và lời bài hát thì không đổi.
Với bài chữ o tôi đưa bài hát : Chữ o tròn như trứng vịt.
 Lạch bạch bạch vịt con đến trường 
 Cạc cạc cạc, vịt ta học chữ .
 Hay bài hát chữ o: “Chữ o là chữ o tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu 
sáng. Chữ a như 2 người bạn ngồi nói chuyện với nhau rất vui....”. Cách lồng 
ghép với âm nhạc này tôi thấy thú vị hơn và đặc biệt trẻ rất dễ nhớ tên các chữ 
cái hơn.
* Lồng ghép trong hoạt động khám phá
 Với môn hoạt động khám phá tôi thay các ô số bằng “Ô chữ kì diệu” 
trong mỗi ô là một chữ cái mà trẻ đã được học, phía sau chữ là các hình ảnh con 
vật hoặc các nghề, các danh lam thắng cảnh...Khi chơi trẻ chọn ô chữ và đọc tên đổi về tình hình của trẻ thông qua giờ đón và trả trẻ và các buổi họp phụ huynh. 
Hai phía cùng cố gắng phối kết hợp giúp trẻ hứng thú và học tốt hoạt động làm 
quen với chữ cái. Hiện nay hiện tượng cho con đi học, luyện viết chữ (học trước 
chương trình lớp 1) rất nhiều. Phụ huynh cho con luyện chữ trước tuổi đến 
trường với kỳ vọng chuẩn bị trước vì sợ con không theo kịp các bạn khi vào lớp 
1. Tuy nhiên kỳ vọng này của cha mẹ chưa rõ lợi đến đâu mà lại làm giảm hứng 
thú học ở trẻ. Trong giờ học khi cô giới thiệu chữ cái mới có trẻ đã khoe “con 
biết thừa chữ cái này rồi”, trong giờ học cháu không tập trung, trêu đùa bạn 
khác, làm ảnh hưởng đến cả lớp. Với tình hình như vậy tôi đã tuyên truyền với 
phụ huynh về tác hại của việc dạy trẻ học trước chương trình lớp 1. Được xem 
các chương trình đó, phụ huynh đã có cái nhìn đúng đắn về việc cho trẻ luyện 
chữ trước chương trình lớp 1 và cùng với giáo viên chăm sóc giáo dục trẻ theo 
chương trình mầm non mới.
 Bên cạnh việc tuyên truyền với phụ huynh không nên cho trẻ đi học trước 
chương trình lớp 1, tôi còn vận động phụ huynh ủng hộ các nguyên phế liệu, 
sách báo, tranh ảnh cho các cháu hoạt động, làm đồ dùng đồ chơi. Mời phụ 
huynh đến tham dự các hội thi kể chuyện, đọc thơ của bé vào các dịp chào mừng 
08/3, 20/11 ... Luôn trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ để có 
biện pháp tác động phù hợp, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. 
 Mặt khác tôi còn trao đổi với phụ huynh mua thêm cho các cháu sách tranh 
truyện hay đĩa “ trò chơi với chữ cái”để dạy cho các cháu ở nhà. Để việc phối 
kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh đạt hiệu quả cao tôi đã dán kế hoạch hoạt 
động từng tuần ngoài cửa lớp để phụ huynh tiện theo dõi chương trình CSGD 
trẻ. Như vậy khi phụ huynh đến lớp thấy chương trình học của trẻ đang dạy chữ 
cái nào thì về nhà phụ huynh sẽ củng cố lại chữ cái đã học ở lớp cho trẻ. Bằng 
hình thức đó đa số trẻ lớp tôi đã nhận biết và phát âm được các chữ cái mà tôi đã 
dạy.
4. Hiệu quả: 
 Sau khi thực hiện “Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với 
chữ cái cho trẻ 5- 6 tuổi” tôi thu được kết quả rất khả quan.
1.1. Đối với cô giáo : Qua gần một năm áp dụng các biện pháp trên, tôi thấy 
mình đã giảm bớt được thời gian làm đồ dùng phục vụ cho tiết học nên tôi có 
thêm thời gian để trao đổi với đồng nghiệp, tìm hiểu tham khảo tư liệu sách 
báo để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
1.2. Đối với trẻ : Từ những kinh nghiệm trên khi áp dụng vào tình hình thực tế 
của lớp tôi thì tôi thấy trẻ đã hứng thú hơn khi tham gia vào hoạt động làm quen 
chữ viết. Những bé nói ngọng hay phát âm không chuẩn cũng đã được rèn và 
phát âm đúng hơn , không còn ngọng nữa. Trẻ nhận biết đúng chữ cái, biết cách 
tô chữ và sao chép chữ cái tốt hơn. Các tiết học khác trở nên nhẹ nhàng, thoải 
mái và đạt kết quả cao.
 Bảng tổng hợp khảo sát 38 trẻ lớp A4 được kết quả như sau:
 Trước khi thực hiện biện Sau khi thực hiện biện 
 Kết quả
 pháp pháp
Nội dung cần đạt Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt
 TS % TS % TS % TS %