SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5 đến 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái

 1.1. Cơ sở lý luận:
 Mỗi chúng ta đều biết rằng mục tiêu chung của giáo dục mầm non là phát 
triển tất cả khả năng của trẻ, phải hình thành cho trẻ cơ sở ban đầu về nhân cách 
con người, làm tiền đề cho sự phát triển tốt hơn trong những giai đoạn tiếp theo 
của trẻ. Đồng thời, trường mầm non chính là “trường học đầu tiên nuôi trẻ lớn 
lên trên con đường học vấn”, dù chỉ là những kiến thức, tri thức sơ đẳng,đơn 
giản song vô cùng quan trọng trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ sau này. 
 Môn “làm quen chữ cái” có ý nghĩa và tác dụng to lớn trong giáo dục 
mầm non, môn học này phát triển toàn diện cho trẻ về mọi mặt, như: trí tuệ, đạo 
đức, thẩm mỹ. Đặc biệt, môn LQCC còn giúp trẻ nhận biết thế giới xung quanh, 
giúp trẻ tự tin giao tiếp với mọi người. Có thể nói, môn LQCC là tiền đề vững 
chắc giúp trẻ mẫu giáo lớn bước vào trường tiểu học với một tâm thế tự tin, 
vững vàng, trong đó chữ viết là một phương tiện đặc biệt quan trọng không thể 
thiếu được ở trường tiểu học. 
1.2. Cơ sở thực tiễn:
*. Thuận lợi:
 - Được Ban giám hiệu nhà trường hỗ trợ kinh phí mua sắm tài liệu, trang 
thiết bị, đồ dùng phục vụ cho các hoạt động đầy đủ, trang bị phòng học có diện 
tích rộng rãi, thoải mái, thoáng mát, có đủ ánh sáng phục vụ cho giờ học, giờ 
chơi.
 - Thư viện của trường luôn có đầy đủ băng đĩa cho giáo viên tham khảo, 
tạo điều kiện thuận lợi cho việc làm bài giảng điện tử phục vụ môn LQCC. 
Đồng thời, thư viện cũng được trang bị máy vi tính có chương trình Kidmarts để 
trẻ được tiếp cận với việc học chữ cái thông qua các trò chơi trên máy.
 - Nhà trường luôn coi trọng việc tạo môi trường chữ cái phong phú, hấp 
dẫn để lôi cuốn trẻ ở các lớp mẫu giáo lớn. 
 - Bản thân tôi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn luyện 
làm đồ dùng, đồ chơi, xây dựng những bài giảng điện tử. Đồng thời, tôi thường 
xuyên được tham dự những buổi kiến tập môn “Làm quen chữ cái” do trường, 
Phòng giáo dục tổ chức.
 2 những yêu cầu của các chỉ số liên quan đến hoạt động LQCC trong lĩnh vực 
phát triển ngôn ngữ và giao tiếp - thuộc Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi”.
1.3. Tính cấp thiết của đề tài
 Ai cũng biết “học đọc và học viết” là một trong những khía cạnh của nghệ 
thuật ngôn ngữ mà con người cần phải nắm được, nhằm mục đích “cầm trong 
tay thứ vũ khí giao tiếp”. Từ khi đứa trẻ “bắt đầu biết đọc và biết viết” thì “ngôn 
ngữ nói và ngôn ngữ viết hoà làm một”. Chúng ta phải quan niệm rằng bất cứ 
một biểu hiện nào của ngôn ngữ viết cũng liên quan chặt chẽ với khả năng ngôn 
ngữ nói, và bất cứ một bài tập nào về ngôn ngữ viết cũng có thể sử dụng vào sự 
phát triển của ngôn ngữ nói. Ngôn ngữ sẽ phát triển một cách tự nhiên nếu như 
điều kiện xung quanh thuận lợi, có sự tác động về phương pháp, hình thức của 
con người. Thế nhưng, một mặt các cháu mầm non vẫn chỉ “Học bằng chơi, chơi 
mà học”, mặt khác chữ viết vẫn thuộc phạm vi trừu tượng. 
 Do vậy với vai trò của một giáo viên lớp lớn dạy trẻ 5-6 tuổi, bản thân tôi 
luôn trăn trở, suy nghĩ: “phải làm thế nào để trẻ tiếp cận việc làm quen với cách 
đọc, cách viết một cách hợp lý mà mang lại hiệu quả tích cực? Làm thế nào để 
trẻ học tốt môn làm quen chữ cái?” 
1.4. Năng lực của tác giả
 - Trình độ chuyên môn đại học
 - Có kinh nghiệm chủ nhiệm lớp nhiều năm
 - Yêu nghề mến trẻ, có tinh thần tự học hỏi nâng cao trình độ
2. Mục đích nghiên cứu
 - Mục đích nghiên cứu của đề tài làm tìm ra những biện pháp giup trẻ 
hứng thú với giờ học làm quen chữ viết, rèn ngọng cho trẻ, giúp trẻ làm quen 
với việc tiền biết đọc, biết viết tạo tâm thế vững vàng cho trể chuẩn bị vào lớp 1.
3. Đối tượng nghiên cứu
 - Trẻ mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi
4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm
 - Trẻ lớp mẫu giáo lớn D4
5. Phương pháp nghiên cứu
 4 - Chỉ số 90: Biết viết chữ theo thứ tự 
 30 83% 6 17%
 từ trái qua phải, từ trên xuống dưới.
 - Chỉ số 91: Nhận dạng được bảng chữ 
 6 17% 30 83%
 cái trong bảng chữ cái tiếng việt.
+ Đánh giá theo mục tiêu khác:
 Nội dung Số trẻ (36) Tỷ lệ(%)
 - Trẻ nói ngọng 4 11%
 - Trẻ nói tiếng địa phương 2 5.5%
 - Trẻ nhận biết và phát âm đúng chữ cái đã 
 25 69%
 học.
 - Trẻ có kỹ năng chơi trò chơi chữ cái thành 
 25 69%
 thạo
 - Trẻ có kỹ năng cầm bút đúng 25 69%
 - Trẻ có tư thế ngồi viết đúng 30 83%
 - Trẻ hứng thú trong giờ học 30 83%
2. Các biện pháp thực hiện:
2.1. Biện pháp 1: Xây dựng môi trường lớp cho trẻ LQCC mọi lúc mọi nơi.
 - Việc xây dựng môi trường lớp cho trẻ được LQCC mọi lúc mọi nơi như 
thế nào để phù hợp với trẻ? thu hút sự quan sát, tìm tòi của trẻ? gây hứng thú 
cho trẻ? đồng thời giúp trẻ nhớ nhanh chữ cái? , mà môi trường đó vẫn phải đạt 
tính thẩm mỹ cao là một vấn đề khó. Song tôi xin được mạnh dạn trình bày một 
vài kinh nghiệm nhỏ của mình như sau. 
 - Để thực hiện được biện pháp này được tốt, tôi thường xuyên lên mạng 
xem các trang về: “trang trí lớp mầm non, góc chữ cái”, lật lại “album ảnh” đã 
 6 - Để củng cố chữ cái đã học ở “góc chữ cái”, tôi gắn “các hình kèm theo 
từ có chữ chứa cái”.
+Ví dụ 1: hình ảnh “cái ca” có từ “cái ca” kèm theo. Hoặc mỗi bài thơ trong 
chủ đề, tôi cho trẻ tô màu vào các chữ cái đã học.
+ Ví dụ 2: tôi cho trẻ vẽ tranh vào 1/2 tờ giấy A4 theo sự hướng dẫn của cô 
giáo, vẽ theo chủ đề, những hình ảnh có từ giải thích chứa chữ cái, sau đó dán 
từ ở dưới, gài vào ô. Trẻ có nhiệm vụ “tìm và chỉ ra” chữ cái đang học, và chữ 
cái đã học. Sau khi hết chủ đề liên quan đến tranh, tôi dập lỗ những tờ tranh, 
đóng thành quyển làm đồ dùng cho góc“Thư viện chữ cái”, treo vào các móc 
nhỏ gắn lên tường để có thể lấy ra, lấy vào theo chủ đề, hay khi thay đổi chữ 
khác. Khi chơi góc này,trẻ sẽ phải “dùng bút gạch chân dưới những chữ cái 
trong từ dưới hình ảnh”, chữ cái này trùng với chữ cái in đậm ngoài bìa.
 Dưới đây là một số hình ảnh trẻ chơi góc “Thư viện chữ cái”:
 8 ảnh trẻ chơi:“Nối chữ cái”
 - Mỗi chủ đề tôi lại thay vào mảng chơi mở nhiều hình ảnh khác nhau để 
“tránh sự nhàm chán và kích thích sự khám phá ham muốn học hỏi ở trẻ”, kích 
thích sự chú ý của trẻ, trẻ thích nhìn, thích xem và có sự thay đổi thường xuyên 
theo các chữ dạy, từ đó trẻ hứng thú làm quen với các chữ cái, qua đó trẻ không 
chỉ LQCC trong giờ học mà còn mọi lúc, mọi nơi.
 - Không chỉ ở các góc chơi và đồ chơi của trẻ thì tôi mới gắn từ có chứa 
các chữ cái, mà ngay cả đồ dùng cá nhân của trẻ như khăn mặt, cốc uống nước, 
đĩa đựng sản phẩm tạo hình cũng được dán tên của trẻ. Có lần tôi thấy trẻ lau 
mặt nhưng lại say sưa đọc chữ cái thêu trên khăn của mình. Điều đó chứng tỏ 
“việc xây dựng môi trường chữ cái cho trẻ ở mọi lúc ,mọi nơi là một điều rất 
đáng làm”, điều này “giúp trẻ nhớ rất nhanh những chữ cái đã học” .
 - Biện pháp này sẽ góp một phần nhỏ lôi cuốn trẻ thích chơi với chữ cái, 
thích đọc những chữ cái đã biết trong môi trường xung quanh - giúp trẻ đạt được 
 10 trẻ đạt được thêm yêu cầu của CS 81- lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp 
(CS 81: Trẻ có hành vi giữ gìn bảo vệ sách)
2.2. Biện pháp 2: Bản thân luôn tự nâng cao trình độ chuyên môn, kĩ năng 
làm bài giảng điện tử.
 - Trước hết, tôi luôn tự bồi dưỡng và rèn luyện mình: rèn cách phát âm 
chuẩn, chữ viết phải đúng và đủ nét, rèn tính kiên nhẫn trong việc viết  để từ 
đó có cơ sở uốn nắn trẻ, rèn cho trẻ cách cầm bút, cách phát âm chuẩn để làm 
tiền đề chuẩn bị cho trẻ vào lớp một.
 - Với nhiệm vụ là một tổ trưởng chuyên môn khối mẫu giáo lớn, tôi luôn 
tham gia đầy đủ các buổi họp và bồi dưỡng chuyên môn do trường, Phòng giáo 
dục tổ chức, dự giờ chéo trong khối, nghiên cứu và học tập các chương trình 
mới, qua đó tự nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân.
 - Tôi luôn tham khảo thêm sách báo, tư liệu qua mạng, đầu tư thời gian 
rảnh rỗi làm nhiều đồ dùng đồ chơi, tạo “các góc học chữ cái” trong lớp, để giúp 
trẻ được tiếp cận và học hỏi mọi lúc mọi nơi.
 - Tôi luôn tìm tòi cách làm bài giảng điện tử gây hứng thú cho trẻ, và 
thường xuyên làm bài giảng điện tử vào những lúc rảnh, nhờ đó mà tôi đã tự rèn 
luyện cho mình kĩ năng thành thạo làm bài giảng điện tử.
2.3. Biện pháp 3: Luôn áp dụng hình thức sáng tạo, đổi mới trong tiết học.
 - Hoạt động làm quen chữ cái là hoạt động tương đối khô khan so với các 
hoạt động khác, vì thế để giúp trẻ hứng thú tham gia một cách tích cực và để 
khắc sâu những kiến thức vừa học, tôi đã lồng ghép phương pháp “Học bằng 
chơi, chơi mà học” vào các tiết học LQCC.
 - Tôi luôn dành thời gian sưu tầm, thiết kế các bài giảng điện tử về các 
hoạt động LQCC. Tôi nhận thấy trẻ luôn hứng thú tham gia một cách tích cực 
vào hoạt động.
 - Tôi luôn tìm ra cách dẫn dắt, chuyển bước giữa các hoạt động trong tiết 
học; cách vận dụng phương pháp linh hoạt, sinh động, sáng tạo; cách đặt câu hỏi 
gợi mở phát huy được “tính tích cực, sáng tạo của trẻ, sao cho xuyên suốt, gợi 
 12 + Cô phải luôn linh hoạt hướng dẫn trẻ, giải thích rõ ràng, không ‘ê a 
 kéo dài”.
 + Cô ý thức về tư thế và giọng nói, cô phát âm chuẩn để trẻ phát âm 
 đúng. 
 Tôi không chỉ thực hiện việc này trên tiết học LQCC mà còn trên các tiết 
học khác, và thực hiện mọi lúc mọi nơi. Thực hiện được việc này là tôi đã giúp 
trẻ đạt được thêm yêu cầu của CS 83- lĩnh vực phát triển ngôn ngữ và giao tiếp 
 ( CS 83: trẻ có một số hành vi như người đọc sách)
2.4. Biện pháp 4: Sử dụng đồ dùng trực quan có hiệu quả trong các hoạt 
động LQCC.
 - Đồ dùng trực quan là một yếu tố không thể thiếu được trong việc dạy 
trẻ, vì trẻ chỉ lĩnh hội kiến thức tốt khi được trực tiếp tri giác các đối tượng. Đồ 
dùng trực quan nếu càng đẹp, càng hấp dẫn thì càng thu hút được trẻ hơn. Nắm 
bắt được điều này, khi cho trẻ LQCC tôi thường sử dụng các đồ dùng trực quan 
để dạy trẻ - đồ dùng là vật thật với màu sắc đẹp, đạt thẩm mỹ, kích thước hợp lý 
với trẻ. 
Ví dụ: khi dạy trẻ làm quen với chữ cái “h – k”, chủ đề: “Thế giới thực vật”, tôi 
chọn đối tượng dạy trẻ là “quả hồng– quả khế”. Với việc được quan sát vật thật 
là quả hồng và quả khế, trẻ rất tích cực chú ý vì không những trẻ được học chữ 
“h – k” trong hai quả này, mà còn biết được đặc điểm và hương vị của chúng. 
Thông qua đó còn tích hợp môi trường xung quanh vào giờ học. Điều này kích 
thích trẻ rất nhiều, trẻ rất dễ nhớ 2 chữ “h – k”.
 - Đó là những đồ dùng cô chuẩn bị bằng vật thật, bên cạnh đó tôi còn 
chuẩn bị những đồ dùng do cô và trẻ tự làm ra để vận dụng vào bài dạy cho trẻ. 
Ví dụ như : Trẻ làm “những chiếc bánh chưng bằng vỏ hộp bánh cốm”, thiếp 
chúc mừng năm mới, cành đào, bưu thiếp trẻ tự cắt diềm”, “tô màu trang trí 
hoa đào , hoa mùa xuân theo ý thích”, hay “cành đào được trẻ trang trí bằng 
những bông hoa cắt bằng giấy nhăn hồng cùng cô” để phục vụ tiết LQCC: “l-
m-n”, chủ đề : “Tết và mùa xuân ” . Với việc trẻ tự làm ra các sản phẩm hay 
cùng với sự giúp đỡ của cô thì trẻ cũng rất thích vì đó là sản phẩm của trẻ. Do 
 14