SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tích cực tham gia hoạt động làm quen chữ cái

 * Điểm mới của đề tài.
 Đề tài này có lẽ đã được nhiều giáo viên nghiên cứu, song mỗi người, mỗi 
đơn vị đều có điều kiện, tình hình khác nhau nên đã tìm nhiều biện pháp khác 
nhau để vận dụng vào quá trình nghiên cứu và thực hiện. Trong thực tế ở trường 
mầm non việc giúp trẻ 5- 6 tuổi làm quen chữ cái chưa được chú trọng đúng 
mức. Mà coi đó là những kiến thức đơn giản mà cháu nào cũng học được và 
giáo viên nào cũng giáo dục cho trẻ được. Nhưng điều quan trọng là giáo dục trẻ 
như thế nào cho đúng, cho phù hợp để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, óc sáng tạo 
của mình, để sau này chúng ta có một nền tảng tri thức vươn cao, vươn xa hơn. 
Làm được điều đó hơn ai hết chính là nhiệm vụ và trọng trách của người giáo 
viên mầm non.
 2. Phạm vi áp dụng.
 Đề tài này được áp dụng cho lứa tuổi mẫu giáo (5- 6 tuổi) về một số kinh 
nghiệm nhằm giáo dục trẻ 5- 6 tuổi tích cực tham gia hoạt động làm quen với 
chữ cái. Đồng thời áp dụng cho giáo viên mầm non trên các vùng miền của 
huyện Lệ Thủy và các lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi trong và ngoài tỉnh Quảng Bình.
 II. NỘI DUNG:
 1. Thực trạng:
 Năm học 2016-2017 bản thân tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân 
công phụ trách lớp mẫu giáo Lớn (5- 6 tuổi). Tổng số cháu trong lớp khá đông 
(40 cháu).
 * Để biết được chính xác khả năng học tập của trẻ về môn làm quen chữ 
cái ngay từ đầu năm tôi đã tiến hành khảo sát thông qua các hoạt động để nắm 
tình hình tôi thấy được kết quả ban đầu như sau:
 45- 50% trẻ nhận biết và phân biệt được các chữ cái đã học.
 20- 30% trẻ sao chép lại được chữ cái đã học.
 40- 50% trẻ phát âm chuẩn, chính xác.
 55- 60% trẻ biết cách cầm bút.
 40- 50% trẻ có kĩ năng sử dụng đồ dùng.
 Với kết quả như trên, tôi rất băn khoăn làm thế nào để trẻ học tốt môn làm 
quen chữ cái một cách có hiệu quả, mang lại kết quả cao cho trẻ ở lớp mình góp 
phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho trẻ, và đáp ứng với lòng mong 
muốn của phụ huynh. Căn cứ vào tình hình thực tế, bản thân đã suy nghĩ tìm tòi 
đưa ra những giải pháp tối ưu nhất, có hiệu quả nhất, đồng thời tranh thủ ý kiến 
chỉ đạo của tổ chuyên môn để làm thế nào nâng cao chất lượng đối với trẻ 5- 6 
 2 giờ, hay nghỉ học tùy tiện, một số phụ huynh còn khó khăn trong việc phối hợp 
với giáo viên để chăm sóc giáo dục trẻ. 
 Trước những thuận lợi và khó khăn trên bản thân tôi không ngại khó luôn 
cố gắng tìm ra mọi biện pháp để nâng cao chất lượng của lớp học và tôi đã sử 
dụng một số biện pháp sau:
 2. Biện pháp thực hiện:
 Dựa vào đặc điểm tình hình lớp, đặc điểm tâm lý nhận thức của lứa tuổi, 
tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy trẻ mẫu 
giáo lớn làm quen chữ cái.
 Biện pháp 1: Xây dựng môi trường làm quen chữ cái.
 Môi trường có tác dụng rất tốt đến quá trình giáo dục trẻ, đặc biệt với trẻ 
mẫu giáo thì những gì mới lạ, đẹp mắt, hấp dẫn sẽ gây được sự chú ý của trẻ. Để 
trẻ được làm quen với chữ cái ở mọi góc trong và ngoài lớp, tôi luôn cố gắng tạo 
môi trường thật đẹp để cuốn hút trẻ . Ở lớp, tôi trang trí các góc chơi bằng chính 
các sản phẩm của cô và trẻ. Riêng góc học tập tôi luôn dành các mảng tường mở 
với bài tập sáng tạo, để cho trẻ được tự do làm các bài tập theo khả năng, sở 
thích của mình, tự tin phát âm, tô vẽ các chữ trẻ đã học, được ghi tên mình, vẽ 
các câu truyện theo trí tưởng tượng sáng tạo. Việc trang trí được tôi thực hiện 
theo chủ đề.
 Ví dụ: Góc học tập phía trên khoảng tường rộng tôi dán chữ “Bé học chữ 
cái” và tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ đề. 
 Với chủ đề “thế giới thực vật” thì tôi cắt xốp màu thành một cây to sau đó 
cho trẻ vẽ cắt dán hoặc sưu tầm hoạ báo tranh ảnh về các loại hoa, lá, hột hạt ... 
sau đó cho trẻ cắt các chữ cái h, k và cho tô màu, in chữ xếp theo chữ mẫu. 
 Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới động vật”
 Tôi cho trẻ viết chữ, xếp chữ, gài chữ theo mẫu dưới các hình ảnh và chữ 
mẫu của cô về các con vật.
 Cho trẻ tìm chữ còn thiếu trong các từ, nối các từ dưới hình ảnh có sẵn, 
hoặc nối chữ cái theo yêu cầu có trong từ dưới hình ảnh có sẵn với các chữ cái 
in đậm.
 Và những hình ảnh đó, tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ đề. Không 
những ở góc “Bé học chữ cái” mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng và từ tương 
ứng, như hộp đựng hoa lá, rổ đựng hình. Hoặc dán xung quanh lớp các cụm từ 
như : Bút chì thông minh, bảng thời tiết, bé đến lớp, tên của trẻ, tất cả những cái 
đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ, hoặc có những bức vẽ của trẻ được viết tên trẻ 
 4 Tiếp theo tôi sẽ dùng câu đố về máy bay và cho trẻ giải câu đố. Khi trẻ trả 
lời đúng tôi sẽ cho xuất hiện hình ảnh máy bay trên máy tính và dưới hình ảnh 
có từ “máy bay”. Cô cho trẻ phát âm từ “máy bay” và đếm số lượng chữ cái có 
trong từ “máy bay”. Trẻ lên tìm những chữ cái đã học, cô đưa chữ “y” lên màn 
hình máy chiếu, cô phát âm chữ y 3 lần. Cho trẻ quan sát và nhận xét về chữ cái 
y. Cô nhắc lại: Chữ y gồm 2 nét: một nét xiên ngắn bên trái, một nét xiên dài 
bên phải. (Cho trẻ quan sát chữ cái trên màn hình và phân tích rõ từng nét). Cô 
giới thiệu 3 kiểu chữ cái y: Chữ y in thường, chữ y in hoa, chữ y viết thường và 
cho trẻ phát âm chữ cái y.
 Phần ôn luyện bằng hình thức tổ chức trò chơi.
 Trò chơi: “Chọn chữ theo yêu cầu”
 Ở trò chơi này cô sẽ nêu cấu tạo của chữ nào thì trẻ thật nhanh tay, nhanh 
mắt cho hcữ cái đó đưa lên và phát âm.
 Trò chơi: “Ai nhanh nhất”.
 Cô chuẩn bị nhiều hình ảnh phương tiện giao thông có chứa các chữ cái 
đã học, chia trẻ theo nhóm. Cô phân công nhiệm vụ cho mỗi nhóm, trong thời 
gian nhất định, nhóm nào tìm và dán đúng nhiều chữ cái nhất thì đội đó sẽ dành 
chiến thắng.
 Với những trò chơi này trẻ sẽ được ôn luyện lại các chữ cái vừa được học 
mà không bị gò bó, tạo không khí vui vẻ sôi nổi trẻ hứng khởi tham gia giờ hoạt 
động.
 Song song với việc làm quen với mặt chữ, tôi còn phải hướng trẻ cách 
cầm bút đúng, cách mở sách, cách tô sao cho đúng, tô trùng khít chữ như khi tô 
các con phải ngồi ngay ngắn lưng thẳng, đầu hơi cúi, cầm bút bằng tay phải cầm 
bằng ba ngón tay, mở sách từ từ nhẹ nhàng không làm rách, quăn mép sách. 
 Biện pháp 3: Dạy trẻ làm quen với chữ cái bằng các trò chơi:
 Muốn trẻ hiểu bài nhanh nhớ lâu, thì trẻ phải được trực tiếp tham gia vào 
các hoạt động. Tôi đã sưu tầm, sáng tác được một số trò chơi khi cho trẻ làm 
quen với chữ cái để trẻ tăng hứng thú, cũng cố kỹ năng cụ thể như sau:
 * Trò chơi: Gạch chân chữ cái đã học:
 Chuẩn bị: Các hình ảnh và bài thơ, từ dưới tranh.
 Cách chơi: Trong thời gian một bài hát đội nào gạch đúng chữ cái cô yêu 
cầu và gạch được nhiều chữ cái thì đội đó thắng cuộc.
 * Trò chơi: “Chọn chữ theo yêu cầu”.
 6 luyện phát âm qua đọc thơ, đọc đồng dao như luyện phát âm chữ g cho trẻ đọc 
bài đồng dao “ Gánh gánh gồng gồng”.
 Giờ hoạt động góc:
 Các góc chơi đều có môi trường chữ, cô cho trẻ tự tìm hiểu như làm các 
bài tập gắn,viết và gài chữ theo mẫu. Như góc học tập trẻ gắn những chữ cái đã 
học và cùng phát âm. 
 Giờ hoạt động ngoài trời: 
 Cô cho trẻ xếp các hột, hạt, hòn sỏi thành các chữ đã học, hay dùng phấn 
viết lên sân những chữ đã học rồi cùng phát âm.
 Giờ ăn:
 Khi đến giờ ăn, tôi giới thiệu các món ăn và giải thích các món ăn như: 
Món cá gồm có hai chữ cái ghép lại đó là: Chữ c và a và dấu sắc. Cho trẻ nhận 
bát, thìa ký hiệu bằng các chữ cái.
 Giờ ngủ: 
 Trước khi ngủ cô có thể ngâm thơ, kể chuyện cho trẻ nghe để trẻ có thể 
phát triển lời nói.
 Giờ hoạt động chiều:
 Cô cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in chữ rỗng và tìm cắt chữ trong hoạ báo dán 
thành sách làm bộ sưu tập.
 Hoạt động làm quen với chữ cái tương đối khô khan so với các hoạt động 
khác. Vì thế, để giúp trẻ hứng thú tham gia vào bài học với cô một cách tích cực, 
cô giáo là người xác định chủ đề, lên kế hoạch tổ chức lồng ghép tích hợp các 
môn học một cách hợp lý để trẻ phát huy hứng thú, khuyến khích trẻ tích cực 
chủ động say mê trong tiết học.
 Ngoài việc dẫn dắt bằng ngôn ngữ thì sự khéo léo, linh hoạt, sáng tạo, ứng 
xử sư phạm của cô giáo trong một tiết dạy phải nhanh nhạy để mang lại sự chú 
ý cao cho trẻ. Cô giáo phải kết hợp nhuần nhuyễn các bộ môn khác vào chi tiết 
học làm quen chữ cái sao cho phù hợp với chủ đề chủ điểm.
 * Tích hợp môn âm nhạc:
 Âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với trẻ, âm nhạc 
làm tâm hồn trẻ tươi vui, rộn ràng và hứng khởi .Vì vây tôi thường chọn những 
bài hát phù hợp với từng loại tiết và phù hợp từng chủ điểm. Ví dụ: Nhóm chữ 
o,ô,ơ chủ điểm trường mầm non, tôi cho trẻ hát và vận động bài “Vịt con học 
chữ ”hay “bài hát chữ o tròn”.
 8 * Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy trẻ làm quen với chữ cái:
 Mục đích: Trẻ được làm quen và nhận biết, phát âm các chữ cái, được 
tham gia vào các trò chơi trên máy tính như sử dụng chuột bấm chuột di chuột 
để chọn chữ. Kết hợp với những âm thanh sống động kích thích trẻ tham gia vào 
hoạt động tốt nhất .Vì vậy khi tiếp cận với máy tính trẻ rất thích. Vì thế ngoài 
tiết dạy theo kiểu truyền thống, tôi còn sử dụng máy tính để soạn giáo án điện tử 
dạy cho trẻ.Tùy từng bài, tôi có thể sử dụng phần mềm giáo án điện tử đã có sẵn, 
nhưng có bài tôi không thể dùng được phần mềm có sẵn, mà tôi soạn giáo án 
điện tử bằng các cách như sau:
 Dùng máy chụp hình hoặc Scan hình ảnh từ ngoài vào dùng phần mềm 
Photoshop để cắt xén, chỉnh sửa.
 Tạo hiệu ứng cho các nhân vật cử động, lấy những hình ảnh sống động 
đưa vào chương trình Powerpoint để trình chiếu.
 Ví dụ: Khi dạy trẻ tiết chữ cái u, ư trong chủ đề nghề nghiệp.
 Tôi lựa chọn nội dung và phương pháp, hình thức tổ chức sau đó kết hợp 
với phần mềm tin học đã được cài đặt sẵn trong máy cùng với khai thác tài liệu 
trên mạng Internet để lựa chọn hình ảnh, phong nền, kiểu chữ cho phù hợp với 
chủ đề và nội dung bài dạy.
 Xây dựng bài giảng điện tử bằng cách tạo ra các slie trình chiếu và kết 
hợp với hình ảnh, hiệu ứng âm thanh phù hợp với từng slie chiếu hình.
 Cho trẻ xem hình ảnh, chơi trò chơi tìm hình ảnh qua ô chữ để trẻ được ôn 
chữ cái đã học, sau khi mở hết ô chữ thì hình ảnh xuất hiện. 
 Trẻ nhận xét tranh sau đó đọc từ dưới tranh cùng cô. Trẻ được tri giác chữ 
cái mới bằng hiệu ứng cho chữ xuất hiện.
 Phần luyện tập: Trẻ được cô giáo hướng dẫn theo nhóm sử dụng máy tính 
qua trò chơi, ghép nét chữ, tạo ra chữ cái và tìm chữ còn thiếu trong từ dưới 
tranh. 
 Biện pháp 5: Giáo dục cá nhân trẻ và phối kết hợp với phụ huynh.
 Ở lứa tuổi mẫu giáo, việc giáo dục cá nhân là rất cần thiết, có tác dụng 
tích cực đến trẻ và đặc biệt là đối với tiết học làm quen với chữ cái, bởi vì trẻ có 
thuộc chữ cái trẻ mới có thể đọc và viết. Trong quá trình dạy trẻ làm quen với 
chữ cái tôi luôn tìm hiểu khả năng, đặc điểm tâm lý của từng trẻ. Từ đó xây 
dựng các biện pháp giáo dục cho phù hợp. Trong lớp tôi có một số trẻ chưa 
mạnh dạn, tự tin vào bản thân, ít giơ tay phát biểu, nói nhỏ, trẻ thường ít cơ hội 
trả lời các câu hỏi của cô. Chính vì vậy tôi đã tìm ra biện pháp sau:
 10