SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tăng cường khă năng khám phá khoa học

 nổi bật của cây cối, con vật và một vài mối liên hệ đơn giản giữa cây cối, con 
vật với môi trường sống và với con người
 Trải qua gần 10 năm hoạt động trong nghề tôi nhận thấy: Việc cho trẻ 
khám phá khoa học về thế giới xung quanh trong trường mầm non còn hạn chế, 
các tiết học vẫn mang tính dập khuôn, cô hỏi, trẻ trả lời một cách máy móc, chưa 
mang tính tư duy, chưa phát huy khả năng sáng tạo ở trẻ, mặt khác giáo viên khi 
tổ chức tiết học làm quen với môi trường xung quanh thường chỉ chú trọng cho 
trẻ tìm hiểu những đặc điểm bên ngoài đơn thuần như tên gọi, các bộ phận, hình 
dángcủa sự vật hiện tượng xung quanh mà xem nhẹ cho trẻ sử dụng các giác 
quan trong quá trình quan sát và tìm hiểu sự thay đổi của các sự vật, hiện tượng. 
Trẻ thường chỉ được nhìn, nghe và trả lời, ít được tri giác, các đồ vật và làm thử 
nghiệm. Từ đó dẫn tới chất lượng của hoạt động khám phá khoa học còn thấp, 
chưa mang lại kết quả như mục đích yêu cầu đề ra.
 Chính vì vậy để có thể tìm ra cách đưa trẻ đến với hoạt động khám phá 
khoa học một cách tự nhiên nhất, giúp các cháu tích cực tham gia vào các hoạt 
động trải nghiệm để khám phá, tìm tòi và lĩnh hội những kiến thức mới, đồng 
thời phát triển hoàn thiện hơn nữa những kỹ năng tư duy, phán đoán, tưởng 
tượng, sáng tạo và phát triển ngôn ngữ cho trẻ nên tôi đã chọn đề tài: "Một số 
biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi tăng cường khă năng khám phá khoa học” 
 Biện pháp 1: Xây dựng môi trường học tập cho trẻ.
 Một môi trường học tập tốt là yếu tố đầu tiên góp nên thành công cho các 
hoạt động khám phá của trẻ. Một môi trường thân thiện cùng với một môi 
trường vật chất được thiết kế tốt sẽ:
 Giúp trẻ tìm tòi, khám phá, phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong 
cuộc sống, các kiến thức, kỹ năng của trẻ được củng cố và bổ xung, trẻ được lựa 
chọn hoạt động cá nhân theo nhóm, trẻ tích cực, chủ động và độc lập hơn, tự bộc 
lộ khả năng của mình.
 2 khám phá trẻ sẽ rất hứng thú và tự bản thân trẻ sẽ giải đáp những câu hỏi của 
chính bản thân trẻ
 + Với môi trường ngoài lớp: Phối hợp cùng nhà trường xây dựng cho trẻ 
một khuôn viên xanh - sạch - đẹp, gần gũi và thân thiện với trẻ. 
 Tôi luôn chú ý trồng nhiều loại cây với nhiều chủng loại khác nhau ở góc 
thiên nhiên và sắp xếp bố trí khoa học để trẻ dễ quan sát, đặc biệt mỗi cây ở góc 
thiên nhiên đều có bảng gắn tên rõ ràng.
 Tôi chuẩn bị các hộp xốp đựng đất đã được tạo hình dáng ngộ nghĩnh và 
các loại hạt để cho trẻ được gieo hạt ngay tại góc thiên nhiên của lớp mình. 
 Hàng ngày trẻ được chăm sóc cây, tưới nước, nhặt cỏ, làm các thí 
nghiệmqua hoạt động với góc thiên nhiên tôi nhận trẻ thực sự rất thích thú vì 
các con trực tiếp được nhìn, được làm, được trải nghiệmtừ đó phát triển kỹ 
năng hoạt động, tư duy trực quan.
 Biện pháp 2: Thiết kế các hoạt động khám phá trải nghiệm cho trẻ.
 Tìm hiểu về đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ tôi thấy: Trẻ mẫu giáo 
lớn 5-6 tuổi rất ham học hỏi, thích tìm tòi, khám phá và tìm hiểu về thế giới 
xung quanh. Được trực tiếp làm thí nghiệm, được trải nghiệm quả là một điều 
rất thú vị đối đối với trẻ, các con rất say mê làm các thí nghiệm và có thể tự 
mình tìm ra các phát hiện mới. 
 Để thiết kế được các hoạt động cho trẻ khám phá khoa học tôi luôn chú ý 
xây dựng môi trường phù hợp với mỗi hoạt động sau đó xác định mục tiêu của 
bài học phù hợp với đặc điểm nhận thức của trẻ lớp mình, nếu là hoạt động thí 
nghiệm tôi chú ý chuẩn bị các đồ dùng thí nghiệm gần gũi với cuộc sống hàng 
ngày của trẻ.
 Dưới đây là một số hoạt động hoạt động khám phá trải nghiệm mà tôi đã 
thực hiện tất thành công trên trẻ 5-6 tuổi trường mầm non Hoa Sen.
 * Hoạt động 1: “Cho trẻ tìm hiểu về nước”
 4 Biện pháp 3: Tổ chức các hoạt động khám phá khoa học cho trẻ bằng 
hình thức thăm quan.
 Dù khám phá môi trường tự nhiên hay môi trường xã hội giáo viên cũng 
cần tổ chức đàm thoại ngắn nhằm mục đích nhắc trẻ về mục đích tham quan, các 
quy tắc hành vi cần thực hiện trong quá trình tham quan.
 Tổ chức cho trẻ quan sát, có thể quan sát (Tập thể, nhóm, cá nhân) giáo 
viên giúp trẻ xác định được những dấu hiệu đặc trưng của sự vật hiện tượng 
bằng các biện pháp khác nhau: Như đặt ra các câu hỏi, câu đố, bài thơ hướng 
dẫn trẻ quan sát, khảo sát, sử dụng phương pháp trò chơi, sử dụng kể chuyện và 
giải thích để bổ sung cho sự quan sát của trẻ. Trong quá trình quan sát có thể sử 
dụng các tác phẩm văn học hoặc âm nhạc. 
 Ví dụ: Cho trẻ tìm hiểu về môi trường xã hội: Cho trẻ đi thăm quan nông 
trại Detrang farm Ba Vì (Nông trại Dê trắng Ba Vì).
 Trước khi đến với hoạt động thăm quan nông trại tôi cung cấp kiến thức 
về nông trại dê trắng Ba Vì bằng các hình thức như cho trẻ nghe bài hát “Quê tôi 
Ba vì” hay cùng trẻ đọc bài thơ “Lên núi Ba vì” và cho trẻ ngắm các hình ảnh 
mà các bạn nhỏ trên khắp đất nước về thăm nông trại qua hình ảnh mà tôi đã sưu 
tầm trên mạngnhằm gợi cảm xúc, xây dựng hình ảnh về các hoạt động mà trẻ 
sẽ được trải nghiệm khi đến thăm nông Trại Dê trắng ba vì như: Thăm trang trại 
Dê, Cho Dê ăn, vắt sữa dê; Thăm trang trại Lạc Đà, trang trại Ngựa, trẻ cưỡi 
ngựa, cưỡi Lạc ĐàKhi đưa trẻ đến với nông trại Ba Vì tôi cùng trẻ trò chuyện 
về các cảnh đẹp của nông trại, dẫn trẻ đi từng nơi của nông trại, trò chuyện với 
trẻ về công việc, trang phục, công việc của bác nông dân làm việc trong nông 
trại sau đó tôi cho trẻ đến với các hoạt động trải nghiệm như làm gốm, làm 
bánh trôi, nấu cơm bằng niêu đất, Bịt mắt bắt vịt vừa hoạt động cô vừa đặt ra 
các câu hỏi về công việc mà các con đang làm : “Các con sẽ làm gì để tạo ra 
một cái bát ?”, “ các con sẽ nặn bánh trôi như thế nào?” hay “Để nấu cơm bằng 
niêu đất con cần có những nguyên vật liệu gì?”.sau đó tôi cho trẻ tham gia các 
 6 Và cuối cùng trẻ được trải nghiệm bằng một trò chơi rất bổ ích đó là trò 
chơi : “Chọn hành vi đúng sai”. Các con sẽ được gắn những khuôn mặt cười vào 
bức tranh có hành vi đúng để bảo vệ nguồn nước và chọn khuôn mặt khóc vào 
bức tranh có hành vi sai gây nguy hại đến nguồn nước. Ở trò chơi này tôi cho trẻ 
chơi theo hình thức thi đua giữa các tổ các cháu rất hứng thú, phối hợp với nhau 
rất ăn ý và kết quả cả 3 đội đều dành chiến thắng với kết quả rất xuất sắc.
 Kết thúc hoạt động tôi cho trẻ hát “Điều kì diệu quanh ta”, trẻ sẽ cùng cô 
đi khám phá những điều kì lạ trong môi trường tự nhiên.
 Hay với đề tài “Tìm hiểu về loài bướm”. Ở hoạt động khám phá này tôi 
chọn các hoạt động cho trẻ tìm hiểu khám phá về loài Bướm một cách tự nhiên 
nhất, giúp trẻ tích cực tham gia hoạt động, đồng thời phát triển cho trẻ kỹ năng 
tư duy tưởng tượng sáng tạo, và phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ. Trong tiết 
học trẻ được tìm hiểu về đặc điểm, các bộ phận, màu sắc sinh sản, vòng đời phát 
triển của loài bướm, 
 Trẻ được hát vận động bài hát nhộn nhịp theo nhạc bài hát “Kìa con bướm 
vàng”, trẻ được đến với làn điệu dân ca mượt mà qua bài hát dân ca “Hoa thơm 
bướm lượn”, trẻ được phát triển ngôn ngữ qua bài thơ “Ong và bướm”và đặc 
biệt trong tiết học trẻ được chơi những trò chơi vui nhộn và sáng tạo, trẻ được 
tạo hình các giai đoạn phát triển của loài bướm bằng những tờ giấy A4 nhiều 
màu sắc, hay trẻ được chơi trò chơi ghép hình những chú bướm ngộ nghĩnh 
đáng yêutất cả ngững hoạt động đó đã tạo nên một tiết học đầy bổ ích cho trẻ.
 * Họat động khám phá ngoài trời.
 Hoạt động “Cho trẻ khám phá quá trình phát triển của cây”. Ở hoạt động 
này tôi dẫn trẻ ra ngoài trời, vừa đi cô cùng trẻ vừa hát “Em yêu cây xanh” và 
đưa trẻ đến với các hoạt động phá “Quá trình phát triển của cây” qua trò chơi 
gieo hạt, nảy mầm rồi trò chuyện dẫn dắt trẻ vào hoạt động quan sát từng giai 
đoạn phát triển của cây mà cô đã chuẩn bị sẵn, sau đó trẻ sẽ được đến với trò 
chơi vui nhộn, trẻ được bật qua vật cản và lên sắp xếp đúng trình tự các giai 
đoạn phát triển của cây 
 8 Ví dụ: Với hoạt động “Tìm hiểu về mưa” tôi cho trẻ biết quá trình hình 
thành mưa bằng cách thiết kế các hình ảnh động: Ông mặt trời chiếu ánh nắng 
xuống mặt nước -> nước bốc hơi thành hơi nước -> hơi nước ngưng tụ thành 
những đám mây -> nước từ những đám mây rơi xuống tạo thành mưa sau đó cho 
trẻ xem vi deo câu chuyện “Giọt nước tí xíu” để khắc sâu kiến thức cho trẻ về 
mưa
 Qua đó giúp trẻ được mở rộng thêm vốn kiến thức về môi trường tự nhiên 
và xã hội.
 Biện pháp 6: Làm tốt công tác phối hợp với cha mẹ trẻ.
 Để tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ đạt kết quả tốt cần có sự 
thống nhất giữa gia đình và nhà trường trong việc dạy trẻ, giúp trẻ có khả năng 
tư duy, sáng tạo, tìm tòi, khám phá về thế giới xung quanh.
 Ngay từ đầu năm học trong buổi họp phụ huynh đầu năm tôi đã chủ động 
trao đổi với phụ huynh về kế hoạch tổ chức các hoạt động khám phá cho trẻ. Lên 
kế hoạch phối hợp với phụ huynh phù hợp với điều kiện của lớp theo đúng các 
chủ đề. Vận động phụ huynh sưu tầm nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương, hỗ 
trợ về kinh phí để làm đồ dùng phục vụ cho hoạt động khám phá khoa học tại 
lớp. Trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng cho trẻ khám phá thế giới xung 
quanh thông qua các hoạt động thực tiễn từ đó yêu cầu phụ huynh tạo mọi điều 
kiện để cho trẻ được tiếp xúc với thiên nhiên, quan sát thực tế môi trường xã hội 
nhay trong cuộc sống hàng ngày ví dụ như: Đi thăm quan, cho trẻ tham gia các 
lễ hội ở địa phương.để giáo dục trẻ đạt hiệu quả cao nhất, mời phụ huynh 
tham gia dự các hoạt động trải nghiệm của lớp để phụ huynh hiểu sâu sắc hơn về 
các hoạt động trải nghiệm của trẻ .
 - Về khả năng áp dụng của sáng kiến: Sáng kiến được áp dụng không 
chỉ trong lớp tôi mà còn được áp dụng trong nhà trường và có thể phổ biến rộng 
rãi tại các trường mầm non trên địa bàn đạt hiệu quả cao. Giáo viên có thể tìm ra 
cách đưa trẻ đến với hoạt động khám phá khoa học một cách tự nhiên nhất, giúp 
các cháu tích cực tham gia vào các hoạt động trải nghiệm. Đồng thời phát triển 
 10 Chịu khó tìm tòi, học hỏi, tiếp cận những điều mới lạ nhằm gây hứng thú 
cho trẻ.
 Có nhiều hình thức mới, sinh động gây hấp dẫn cho trẻ.
 Dựa vào đặc điểm của trẻ ở lớp để nghiên cứu đưa ra những hình thức, 
phương pháp dạy phù hợp và gây hứng thú với trẻ ở lớp mình đảm bảo tính khoa 
học - sư phạm.
 Với một số kinh nghiệm trên, tôi đó phổ biến cho các giáo viên trong khối 
Mẫu giáo 5-6 tuổi của trường mình và trường bạn trên địa bàn để chị em vận 
dụng vào lớp mình và đều đạt kết quả cao.
 Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng 
sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
` Tôi đã vận dụng các biện pháp mới hướng dẫn trẻ khám phá khoa học 
trong năm và kết quả đạt đạt được rất tốt.
 + Môi trường lớp học đẹp, hấp đẫn trẻ hứng thú hơn khi tham gia vào các 
hoạt động trải nghiệm, phụ huynh ủng hộ rất nhiều đồ dùng như tranh ảnh, đồ 
dùng đồ chơi, chậu hoa,cây cảnh để trang trí môi trường lớp học.
 + Trẻ được tham ra rất nhiều trải nghiệm nên trẻ có kỹ năng quan sát tốt, 
kỹ năng so sánh , phân loại các đối tượng, tìm ra đặc điểm nổi bật và phát hiện 
mới của trẻ về các đối tượng khám phá, trẻ tự giác, tích cực trong hoạt động nên 
trẻ có khả năng lĩnh hội kiến, tiếp thu kiến thức thức nhanh hơn, trẻ có kỹ năng 
sống và kỹ năng giao tiếp tốt.
 + Trẻ được đi thăm quan, quan sát trực tiếp nên trẻ rất hứng thú và rất tích 
cực tham gia vào các hoạt động trải nghiệm,trẻ tự tay tạo ra được rất nhiều sản 
phẩm như cái bát,cái đĩa, nồi cơm, những chiếc vòng trong đợt thăm quan trải 
nghiệm tại nông trại Ba Vì Hà Nội. Trong năm học vừa qua tôi đã vận động phụ 
huynh hỗ trợ kinh phí tổ chức cho trẻ đi thăm quan tại Ba Vì, phụ huynh rất 
nhiệt tình ủng hộ và mỗi trẻ đi thăm quan đều có phụ huynh đi cùng và phụ 
huynh tiếp tục đề nghị cho trẻ đi thăm quan một đợt nữa vào dịp 19 tháng 5.
 12