SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy hiểm thường gặp hằng ngày ở trường mầm non

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
 Giáo dục Mầm non là một khoa học và là một nghệ thuật. Khoa học 
này dạy trẻ không ngừng phát triển. Do vậy đòi hỏi làm công tác chăm sóc giáo 
dục trẻ phải có năng lực toàn diện, có những phẩm chất cần thiết mới hoàn 
thành được nhiệm vụ giao phó, nhiệm vụ đó là đào tạo cho thế hệ trẻ phát triển 
một cách toàn diện cả về thể chất và tinh thần.
 Trong những năm gần đây, nền kinh tế - xã hội của đất nước ta có sự tiến 
bộ không ngừng làm cho ngành giáo dục nói chung và ngành học mầm non nói 
riêng rất được chú trọng. Xã hội phát triển mang đến cho con người cuộc sống 
nhiều tiện ích, sự thoải mái nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm, đặc biệt 
là đối với con trẻ. Phần lớn những tai nạn xảy ra cho trẻ nhỏ thường do sự bất 
cẩn của người lớn, đặc biệt đối với trẻ lứa tuổi mầm non – lứa tuổi hiếu động, 
nghịch ngơm, thích tìm tòi, khám phá nhưng còn rất non nớt, yếu đuối, chưa có 
kinh nghiệm sống. Trong nhiều năm gần đây, tình trạng trẻ bị thương tật, tử 
vong do các nguy cơ không an toàn đang gia tăng. Trẻ có thể gặp nguy hiểm 
ngay tại gia đình trẻ như bỏng, điện giật, trơn trượt, bắt cóc. Đặc biệt vấn nạn 
xâm hại tình dục trẻ em hiện nay đang ngày càng trở nên nhức nhối hơn bao 
giờ hết bởi rất nhiều vụ việc vừa được phanh phui. Những câu chuyện đau lòng 
chính là hồi chuông báo động cho những ai làm cha mẹ cần quan tâm nhiều 
hơn nữa đến con em mình. Những nguy cơ không an toàn cho trẻ không chỉ có 
thể xảy ra ở nhà mà còn xảy ra trong trường mầm non, điểm trông giữ trẻ. 
Những trường hợp không may như điện giật, ngã trong nhà vệ sinh, bị tủ đựng 
đồ đè hay mới nhất là tai nạn trẻ bị kẹp trên đồ chơi ngoài trời khiến các cháu 
tử vong. Cho thấy mức độ phức tạp và khó khăn trước thực tế đang xảy ra 
khiến giáo viên mầm non không thể lường trước được. 
 Vì vậy giúp trẻ nhận biết các nguy cơ không an toàn và hướng dẫn trẻ 
cách phòng tránh là điều vô cùng cần thiết. Đòi hỏi mỗi trẻ đều phải có những 
kỹ năng để xử lý cũng như bảo vệ chính bản thân mình. Người lớn chúng ta sẽ 
trang bị cho trẻ những kiến thức, kỹ năng để trẻ luôn sẵn sàng ứng phó với 
những tình huống nguy hiểm. Giáo dục “kỹ năng cho trẻ nhận biết và phòng 
tránh nguy cơ không an toàn” ngay từ khi còn thơ bé, sẽ giúp trẻ tự biết chăm 
sóc và bảo vệ bản thân tránh khỏi những nguy hiểm. Trẻ có thể hòa nhập nhanh 
với cuộc sống xung quanh, biết cách phát triển các mối quan hệ với mọi người, 
với thiên nhiên. Giúp trẻ có cơ hội phát triển nhân cách đầy đủ và đúng hướng.
Nhưng trong thực tế hiện nay nhiều giáo viên chưa có kinh nghiệm về giảng 
dạy kỹ năng sống cho trẻ vì vậy kết quả của giáo dục kỹ năng sống, phẩm chất 
nhân cách, đạo đức cho trẻ em đạt hiệu quả chưa cao, sự phối hợp của gia đình, 
nhà trường và xã hội chưa chặt chẽ. 
Là một người giáo viên mầm non, tôi nhận thấy việc trang bị cho trẻ những kiến 
thức cơ bản về cách nhận biết và phòng tránh một số nguy cơ không an toàn cho 
trẻ là một điều rất cần thiết. Vì vậy ngay từ đầu năm tôi đã đề tài: “Một số biện 
pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy hiểm thường gặp hằng 
ngày ở trường mầm non”
 1 / 18 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
 Theo tiến sĩ Nguyễn Thu Cúc, chuyên gia tư vấn của ABS Training cho 
biết “Kỹ năng sống không phải là những gì quá cao siêu, phức tạp.Việc giáo 
dục kỹ năng sống cho trẻ bao gồm những nội dung hết sức đơn giản, gần gũi 
với trẻ em, là kiến thức để trẻ có khả năng tự lập được”.
Giáo dục kỹ năng nhận biết và phòng tránh nguy cơ không an toàn là giáo dục 
trẻ nhận thức những việc nên làm và không nên làm trước những nguy cơ có 
thể gây nguy hiểm, xây dựng những hành vi lành mạnh và thay đổi những hành 
vi, thói quen tiêu cực giúp trẻ có được những nhận thức, kiến thức, hành vi, thái 
độ, kỹ năng thích hợp. Những gì mà trẻ lĩnh hội được trong những năm tháng 
đầu đời sẽ theo trẻ suốt cuộc đời, vì thế nên xây dựng thói quen tốt, kỹ năng cơ 
bản cho trẻ từ sớm.
 Chính vì vậy Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động rất nhiều phong trào, 
trong đó phải kể đến một phong trào tiêu biểu, đem lại hiệu quả thiết thực phù 
hợp với đặc thù của ngành. Đó là phong trào: “Xây dựng trường học an toàn 
phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ” đối với các bậc học từ mầm non đến 
phổ thông. Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động, với những kế hoạch nhằm phát 
triển toàn diện cho trẻ mầm non, Phòng Giáo dục - Đào tạo cũng đã có kế hoạch 
từng năm học với những biện pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho trẻ mầm non 
một cách chung nhất cho các bậc học, đây chính là những định hướng giúp giáo 
viên thực hiện như: Rèn luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong 
cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức 
khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe, kỹ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối 
nước và các tai nạn thương tích khác; rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung 
sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội.
2. Cơ sở thực tiễn:
 Mặc dù được bồi dưỡng về phương pháp dạy kĩ năng cho trẻ nhưng giáo 
viên còn chưa chú ý nhiều đến việc những kỹ năng cho trẻ và chưa thường 
xuyên trò chuyện với từng trẻ để phát triển các kỹ năng sống trong thực tế. Do 
chương trình dạy trẻ kỹ năng sống lồng ghép trong các hoạt động khác nên trẻ 
chưa có nhiều cơ hội để thực hành tình huống còn chưa có kỹ năng nhận biết và 
phòng tránh nguy cơ không an toàn. Khả năng phòng tránh những nguy hiểm 
với xung quanh còn hạn chế. Trẻ còn thiếu kỹ năng vẫn còn thụ động, không 
biết ứng phó trong những hoàn cảnh nguy cấp, không biết cách bảo vệ cũng 
như tìm kiếm sự giúp đỡ. Trong quá trình thực hiện đề tài tôi gặp một số thuận 
lợi và khó khăn sau:
 3 / 18 Từ kết quả khảo sát và thực trạng của nhóm lớp mình, tôi thấy số lượng 
trẻ nhận biết và phòng tránh nguy hiểm còn thấp, đa số trẻ chưa biết về những 
nguy hiểm ở xung quanh trẻ. Vì vậy mà tôi mạnh dạn lựa chọn “Một số biện 
pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết và phòng tránh nguy hiểm thường gặp hằng 
ngày ở trường mầm non”.
4. Các biện pháp đã tiến hành 
 Để tháo gỡ những băn khoăn ấy và nhằm giúp cho bản thân có thêm tư 
liệu trong việc giáo dục trẻ, đồng thời giúp cha mẹ biết cách giáo dục trẻ một 
cách đúng phương pháp, theo khả năng của trẻ cũng như sự phát triển toàn diện 
cho trẻ sau này, tôi đã mạnh dạn áp dụng một số biện pháp sau:
 Biện pháp 1: Lựa chọn nội dung giáo dục phòng tránh nguy hiểm cho 
trẻ phù hợp với độ tuổi.
 Việc lựa chọn nội dung dạy trẻ kỹ năng để nhận biết và phòng tránh nguy 
hiểm phù hợp với độ tuổi là một điều quan trọng trong quá trình thực hiện 
chương trình giáo dục trẻ. Bởi vì khi lựa chọn được nội dung phù hợp thì trẻ sẽ 
dễ tiếp thu kiến thức với nội dung làm trẻ hứng thú hơn trong hoạt động. Giáo 
viên thiết kế các hoạt động dễ dàng hơn. Bản thân tôi trong quá trình nghiên cứu 
chương trình giáo dục mầm non, đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi 4-5 tuổi và cùng 
đồng nghiệp xây dựng phiên chế thì tôi thấy việc đưa các nội dung giáo dục về 
an toàn cần phù hợp với độ tuổi. Thời gian tổ chức của nội dung phù hợp với độ 
tuổi không quá dài, không quá ngắn, nó đảm bảo các yêu cầu và mức độ nhận 
thức của trẻ. Qua đó, trẻ biết những nguy hiểm tới tính mạng và cách phòng 
tránh. Căn cứ vào đặc điểm lứa tuổi, phiên chế chương trình, tôi đã lựa chọn 
những nội dung giáo dục để xây dựng kế hoạch dạy theo các tháng như sau: 
 Kế hoạch 
 Nội dung giáo dục Mục đích
 giáo dục
 - Trẻ nhận biết được những loại đồ 
 Không sử dụng các dùng an toàn và những loại đồ dùng 
 đồ dùng, vật dụng không an toàn với bản thân, không chèo 
 Tháng 9 sắc nhọn. lên bàn, ghế, lan can.
 Không leo trèo bàn, - Trẻ biết không được cười đùa nói 
 ghế, lan can. chuyện trong khi ăn, uống, hoặc khi ăn 
 các loại quả có hạt...
 Không đến gần các 
 đồ dùng có nguy cơ 
 gây bỏng: phích - Trẻ nhận biết các vật gây bỏng như 
 nước, bếp đang bếp đang đun, phích nước...
 đun
 Tháng 10
 Chạm tay vào các ổ 
 điện, nguồn điện.
 Không tự ý lấy thuốc - Trẻ biết không tự ý lấy thuốc uống. 
 Tháng 11
 uống. Trẻ biết hỏi ý kiến người lớn trong việc 
 5 / 18 - Nếu là con con sẽ làm gì?
 - Vì sao con làm như vậy?
 H1.Bài tập nguy hiểm
 Qua việc lựa chọn nội dung giáo dục và các bài tập thực hành tôi thấy 
được hiệu quả rõ rệt. Trẻ lớp tôi rất thích được chơi qua các bài thực hành ở các 
giờ hoạt động chiều. Qua đó trẻ sẽ được giáo dục kỹ năng nhận biết và phòng 
tranh nguy cơ không an toàn một cách liền mạch, cụ thể từng nội dung giáo dục 
sẽ nâng cao mức độ lên dần nhưng vẫn phù hợp với trẻ một cách hợp lí nhất. 
 Biện pháp 2:Sưu tầm và áp dụng trò chơi, bài thơ, câu chuyện, bài hát 
có nội dung giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy hiểm.
 Từ thực tiễn tôi nhận thấy nếu dạy trẻ nhận biết và phòng tránh về các 
nguy cơ không an toàn chỉ bằng “thực hành miệng” thì nhiều khi trẻ sẽ không 
hình dung ra được. Và tôi nhận thấy các trò chơi, câu chuyện đem lại hiệu quả 
rất tốt trong việc giáo dục trẻ, giúp trẻ nhận biết một cách dễ dàng nhất, dễ hiểu 
nhất, giáo viên sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn khi truyền đạt kiến thức. Từ đó tôi đã 
sưu tầm các trò chơi, bài thơ, câu chuyện có nội dung giáo dục trẻ nhận biết và 
phòng tránh các nguy hiểm để tổ chức giáo dục kỹ năng cho trẻ.Tôi tổ chức các 
trò chơi, bài thơ, câu chuyện này trong phần trò chơi ôn luyện các giờ học khám 
phá, giờ hoạt động chiều để góp phần giáo dục trẻ một cách hiệu quả nhất.
 Xuất phát từ đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là rất thích nghe kể 
chuyện. Nội dung các câu chuyện thường để lại ấn tượng cho trẻ khó phai mờ. 
Chính vì vậy tôi đã sáng tác một số câu chuyện lồng vào đó các tình huống để 
giáo dục trẻ. Giúp trẻ tiếp nhận một cách hứng thú, tự nguyện.
 Ví dụ:
 Tháng 9: Qua bài thơ: “Bé ơi” của nhà thơ Phong Thu
 Bé này, bé ơi! Đừng cho chân chạy
 Đừng chơi đất cát Buổi sáng ngủ dậy
 Hãy vào bóng mát Rửa mặt đánh răng
 Khi trời nắng to Sắp đến bữa ăn
 Sau lúc ăn no Rửa tay đã nhé
 Bé ơi, bé này
 Tôi sẽ giáo dục trẻ một số cách tự bảo vệ mình như rửa tay trước khi ăn, 
không chêu đùa trong và sau khi ăn, biết đi vào trong nhà khi trời mưa và tránh 
xa đất cát.
 Tháng 10: Với đề tài gia đình: Qua trò chơi: “Tôi hỏi bạn trả lời” là trò 
chơi mà trẻ lớp tôi rất hứng thú.
 Cách chơi: Cô sẽ đưa ra 1 số tình huống và hỏi trẻ ví dụ:
 - Khi gặp ấm nước đang sôi con sẽ làm gì?
 - Khi gắp bếp ga đang đun con sẽ làm gì?
 7 / 18