SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn làm quen văn học tại Lớp Lá 4 Trường Mầm non Cư Pang

 Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Qua mỗi lần lên lớp với môn làm quen văn học của 
trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số đặc điểm tâm lý mà tôi nhận thấy 
nổi bật nhất của trẻ đó là: trẻ rất thích những điều mới lạ, đẹp mắt, ngộ nghĩnh, 
hấp dẫn, và những trò chơi sinh động Là một người giáo viên mầm non, thông 
qua hoạt động làm quen với các tác phẩm văn học chúng ta đã mang đến cho trẻ 
những bài thơ, câu truyện có nội dung hay, đáng yêu, ngộ nghĩnh, thiết thực và 
bổ ích giúp cho trẻ hình thành và phát triển tình cảm trong con người trẻ, trẻ biết 
yêu cái đẹp, hướng về cái đẹp trong cuộc sống hàng ngày và đó cũng là cánh cửa 
mở ra chân trời mới, chân trời mơ ước, chân trời nhận thức cho trẻ. Và đặc biệt 
chuẩn bị hành trang cho trẻ về mọi mặt để trẻ có một tâm thế bước vào lớp một. 
 Năm học 2017-2018 nhận thấy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chăm 
sóc và giáo dục trẻ người đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn. 
Trẻ đến lớp nhút nhát, ngại giao tiếp, trẻ chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao 
tiếp, vốn từ tiếng việt của trẻ hạn chế. Riêng đối với trẻ 5 tuổi sẽ phải chuẩn bị 
kỹ hơn về mọi mặt để trẻ bước tiếp vào một môi trường hoàn toàn mới lạ đó là 
môi trường của trường tiểu học. Nhưng trẻ lại gặp khó khăn trong phát triển 
ngôn ngữ nói chung và quá trình làm quen với tác phẩm văn học nói riêng. 
Chính vì vậy cô giáo là người đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình giúp 
trẻ đồng bào dân tộc thiểu số phát triển ngôn ngữ tiếng Việt, và nghe, hiểu nội 
dung các tác phẩm văn học. 
 Năm học 2018-2019 nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng chăm sóc và giáo 
dục trẻ nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng. Người giáo viên lựa 
chọn nội dung, phương pháp và cách lồng ghép sao cho phù hợp, thích ứng với 
đặc điểm tâm sinh lý phát triển của trẻ. Do đặc điểm trường Mầm non Cư Pang 
đơn vị mà tôi công tác, nằm trong vùng đặc biệt khó khăn, học sinh là người dân 
tộc thiểu số chiếm hơn 90%. Để trẻ đồng bào dân tộc thiểu số 5-6 tuổi lớp lá 4 
trường mầm non Cư Pang được thuận lợi trong việc giao tiếp và tham gia vào 
các hoạt động ở trường lớp nói chung và hoạt động làm quen văn học nói riêng, 
ngoài kế thừa các các phương pháp cũ bản thân tôi đưa ra những giải pháp để 
 2 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
triển khai thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung 
tâm”. 
 Tiếp tục thực hiện Quyết định số 1008/QĐ-TTg ngày 2/6/2016 của Thủ 
tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, 
học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020, định hướng 2025 
với mục tiêu: Tập trung tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh 
tiểu học vùng dân tộc thiểu số đảm bảo các em có kỹ năng cơ bản trong việc sử 
dụng tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục mầm non và chương trình 
giáo dục tiểu học, tạo tiền đề để trẻ lĩnh hội tri thức của các cấp học tiếp theo, 
góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững các dân tộc 
thiểu số đóng góp vào sự tiến bộ, phát triển của đất nước”.
 Thực hiện có hiệu quả chương trình Giáo dục mầm non mới, chú trọng vào 
việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ trong công tác giáo dục nhằm nâng cao chất 
lượng chăm sóc, giáo dục trẻ, tạo chuyển biến mạnh mẽ về đổi mới phương 
pháp giáo dục; củng cố, phát triển số lượng và chất lượng ở trường mầm non. 
hoạt động làm quen văn học ở trường mầm non là một trong những hoạt động 
có vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non, là 
phương tiện giúp trẻ rèn luyện ngôn ngữ rõ ràng, mạch lạc, giúp tăng cường 
vốn tiếng Việt cho trẻ. Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là chúng ta đã 
góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm 
mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ kĩ năng đọc và kể truyệnnhững điều 
này có vai trò rất lớn trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ.
 Nhận thấy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ 
người đồng bào dân tộc thiểu số còn gặp nhiều khó khăn. Trẻ đến lớp nhút 
nhác, ngại giao tiếp, trẻ chủ yếu sử dụng tiếng mẹ đẻ để giao tiếp, vốn từ tiếng 
Việt của trẻ hạn chế. Đặc biệt trong hoạt động làm quen văn học trẻ hầu như 
chưa hiểu được nội dung của bài thơ, câu truyện, chưa hứng thú trong hoạt 
động Vì vậy tôi đã tìm và đưa ra những giải pháp, biện pháp để khắc phục 
những tồn tại và phát huy những tính mới trong đề tài.
 4 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
 Thuận lơi:
 - Nhà trường có sân chơi sạch sẽ, an toàn, phòng học rộng rãi, thoáng mát, 
đồ dùng đồ chơi cho trẻ học tập và vui chơi tương đối đầy đủ, đồ dùng , đồ chơi 
tự tạo từ những nguyên vật liệu mở: Như lốp xe, vỏ chai, thùng sơn, tre, nứa 
sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia tích cực các hoạt động trong ngày, có 
khu vui chơi phát triển vận động và môi trường trong và ngoài lớp học, trang trí 
tăng cường tiếng việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số.
 - Tổ chuyên môn luôn tạo mọi điều kiện cho giáo viên tham gia chuyên đề, 
tập huấndo phòng, cụm chuyên môn, tổ chức các tiết dạy mẫu, chuyên đề cấp 
trường phổ biến những phương pháp hình thức đổi mới trong chương trình mầm 
non lấy trẻ làm trung tâm.
 - Toàn thể giáo viên có chuyên môn về công tác giảng dạy, luôn học hỏi, 
trao dồi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Giáo viên luôn nhiệt tình, đổi 
mới trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, đã tuyên truyền có hiệu quả của việc 
đưa trẻ đến trường.
 Khó khăn:
 - 100% trẻ là con em dân tộc thiểu số, phần lớn các cháu chưa qua lớp 4 
tuổi nên việc tiếp xúc với ngôn ngữ tiếng Việt còn gặp nhiều khó khăn, đa số 
trẻ còn sử dụng ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ trong giao tiếp và trong các hoạt động ở 
trường.
 - Đồ dùng đồ chơi tuy đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đáp ứng cho một số 
hoạt động, đặc biệt là hoạt động làm quen văn học.
 - Đời sống kinh tế của một số phụ huynh còn gặp nhiều khó khăn phần lớn 
là làm nông trên 40% là hộ nghèo nên sự quan tâm về chăm sóc giáo dục trẻ 
chưa cao.
 - Việc cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học hiện nay chưa mang lại kết 
quả như mong muốn, những biện pháp đã sử dụng trước đây như dạy trẻ làm 
 6 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
nhỏ nhưng đã phải tham gia vào các hoạt động tại gia đình như cõng em, chăn 
gia súc, nấu cơmvì vậy cô giáo phải gần gũi với trẻ, tìm hiểu hoàn cảnh gia 
đình của trẻ luôn lắng nghe tâm tư nguyện vọng của trẻ, luôn bên cạnh trẻ động 
viên hỗ trợ, cảm hóa trẻ bằng sự tận tình chăm sóc của mình. Cô luôn tạo cho trẻ 
một niềm tin để từ đó trẻ luôn có lòng tin yêu vào cô từ đó giúp cô giáo phát huy 
được tác dụng trong nhiệm vụ chăm sóc và giáo dục trẻ.
 - Quan sát trẻ là phương pháp không thể thiếu trong quá trình tìm hiểu tâm 
sinh lý của trẻ, giúp cô giáo nhận biết được qua nét mặt, lời nói, cử chỉcủa trẻ. 
Trong quá trình quan sát trẻ cô cần xác định rõ mục đích, nội dung, kế hoach 
quan sát, cô tiến hành quan sát trẻ một cách có hệ thống, có sự ghi chép cụ thể rõ 
ràng và rút ra được những nhận định của bản thân đối với trẻ sau khi quan sát 
trẻ.
 - Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ hoàn toàn khác nhau, mỗi trẻ có những đặc 
điểm riêng, bên cạnh những trẻ nhút nhát có những trẻ mạnh dạn, bên cạnh 
những trẻ nhanh có những trẻ chậm, Vì vậy để hiểu trẻ hơn cô giáo thường 
xuyên trò chuyện với trẻ, sử dụng các câu hỏi dễ hiểu để trẻ trả lời, các bài tập 
để kiểm tra tâm lý của trẻ dưới hình thức trò chơi. Sau khi nắm rõ đặc điểm tâm 
sinh lý của từng trẻ cô giáo có kế hoạch cũng như phương pháp giáo dục cụ thể 
phù hợp với đặc điểm phát triển của mỗi trẻ.
 - Trao đổi với cha mẹ của trẻ về tính cách của mỗi trẻ, có sự ghi chép cụ thể 
rõ ràng vào nhật ký giáo viên để cô giáo tiện theo dõi các đặc điểm tâm sinh lý 
của mỗi trẻ nhằm phát huy những mặt mạnh và khắc phục những hạn chế yếu 
kém của trẻ.
 Song song với việc tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cô giáo cần chú ý 
đến đặc điểm ngôn ngữ của trẻ. 
 - Thời gian mới bước vào đầu năm học cô giáo lên kế hoạch cho việc tìm 
hiểu đặc điểm của trẻ trong lớp thông qua hoạt động trò chuyện giữa cô và trẻ, 
giữa trẻ với trẻ, bên cạnh đó cô giáo gặp cha mẹ trẻ để tìm hiểu thêm về tính cách, 
khả năng nhận thức cũng như tình hình sức khỏe của trẻ ở nhà, sau khi nắm bắt 
 8 Người thực hiện: Võ Thị Hiền Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi người đồng bào dân tộc thiểu số học tốt môn Làm quen văn học 
 tại lớp lá 4 trường Mầm non Cư Pang
vào chương trình giáo dục mầm non theo thông tư 17 và tình hình thực tế của 
lớp tôi đưa ra kết quả mong đợi trên trẻ.
 Căn cứ vào mục tiêu, nội dung, kết quả mong đợi của trẻ 5-6 tuổi trong lĩnh 
vực phát triển ngôn ngữ tôi chủ động xây dựng kế hoạch tuần và đưa ra đề tài 
phù hợp với tình hình, điều kiện của lớp và đúng với chương trình giáo dục mầm 
non, dựa vào hướng giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cô giáo là người gợi mở trẻ là 
hoạt động, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của trẻ. Và đánh giá 
trẻ hằng ngày và cuối chủ đề.
 Ví dụ: Ở chủ đề đầu tiên của năm học tôi thực hiện chủ đề “Trường mầm 
non” với 4 chủ đề nhánh “Ngày hội bé đến trường” “Lớp bé yêu thương” “tết 
Trung thu”. “Những hoạt động thú vị” Từ chủ đề nhánh này tôi chọn những đề 
tài phù hợp với tình hình của trẻ đầu năm học như: bài thơ “Cô giáo của con” 
“thỏ trắng đi học”...Vì mới bước vào năm học nên tôi chọn những bài thơ câu 
truyện với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ để tạo hứng thú cho trẻ. Và cuối 
chủ đề tổng hợp xem đã đạt được mục tiêu đưa ra chưa so với kết quả đã đưa ra 
ở đầu chủ đề hay chưa và tìm ra nguyên nhân để có biện pháp thay đổi phù hợp 
với chủ đề sau.
 Việc lựa chọn bài thơ, câu truyện phù hợp với trẻ rất quan trọng, nó giúp trẻ, 
hứng thú hơn khi tham gia hoạt động và mang lại kết quả cao hơn.
 Qua các biện pháp trên đã góp phần không nhỏ vào quá trình tìm hiểu đặc 
điểm tâm sinh lý và ngôn ngữ của trẻ, giúp cô giáo nắm được các đặc điểm của 
trẻ để đưa ra những phương pháp giáo dục phù hợp với trẻ góp phần nâng cao 
hơn nữa chất lượng chăm sóc và giáo dục trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. 
 Giải pháp 2: Xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu 
số. 
 Đối với nhà giáo dục, việc xây dựng môi trường giáo dục phù hợp sẽ là 
phương tiện, là điều kiện để phát triển phù hợp với từng trẻ và từng lứa tuổi.
 10 Người thực hiện: Võ Thị Hiền