SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại Trường Mầm non Bình Minh

 Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
cái chứ không phải đưa chương trình tiếng việt lớp 1 xuống dạy trước ở mẫu giáo lớn, 
mà phương pháp dạy trẻ làm quen với chữ cái phải dựa trên cơ sở sử dụng các yếu tố 
vui chơi, các nhiệm vụ sáng tạo cũng như hoạt động học tập của trẻ. Dựa trên những 
kế hoạch, sự chỉ đạo của nhà trường là giáo viên mầm non trực tiếp giáo dục chăm sóc 
trẻ qua những năm thực hiện chuyên đề mầm non mới người giáo viên phải làm gì để 
đạt được các yêu cầu cao hơn nữa, nắm vững nội dung nâng cao kiến thức trong hoạt 
động cho trẻ làm quen với chữ cái một cách nhẹ nhàng thoải mái và có hiệu quả chuẩn 
bị cho trẻ tâm thế vững vàng để bước vào lớp một. Chính vì thế tôi mạnh dạn chọn đề 
tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường Mầm 
non Bình Minh”
 II. Mục đích ( mục tiêu ) nghiên cứu.
 Tìm ra một số phương pháp, biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen 
chữ cái, nhằm đưa ra một số phương pháp giúp việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm 
quen chữ cái ở trường mầm non thêm phong phú và hiệu quả.
 Khắc phục những hạn chế trong hoạt động tổ chức cho trẻ “làm quen với chữ 
cái” nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái được tốt hơn.
 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lý luận của vấn đề.
 Trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non, việc hình thành và 
phát triển ngôn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ hết sức quan trọng.
 Ở trường mầm non, trẻ được làm quen với 29 chữ cái của tiếng việt. Từ đó trẻ 
nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái, nghe phát âm tìm được chữ cái, nhìn vào 
chữ cái đọc được âm tương ứng. Ngoài ra, trẻ còn được đọc một số câu thơ, ca dao, 
đồng dao có chứa âm của chữ cái nhằm hoàn thiện bộ máy phát âm và khả năng ngôn 
ngữ mạch lạc, nói đúng ngữ âm tiếng việt.
 Ngoài ra hoạt động làm quen với chữ cái còn giúp trẻ biết cầm bút, ngồi đúng 
tư thế khi tô, viết. Do đó việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một hoạt động rất quan 
trọng trong chương trình giáo dục trẻ 5 – 6 tuổi. Hoạt động này không chỉ giúp hình 
thành những cơ sở ban đầu của kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ còn giúp trẻ có những hiểu 
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 2 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
trường, lớp.
 1.2. Khó khăn: 
 Số trẻ trong lớp 100% là con em dân tộc thiểu số, nề nếp học tập cũng như kiến 
thức của trẻ còn hạn chế, sử dụng tiếng mẹ đẻ là chủ yếu, vốn từ tiếng Việt còn nghèo 
nàn nên gặp nhiều khó khăn trong việc tổ chức trong hoạt động làm quen với chữ cái. 
Đa số trẻ còn nhút nhát, rụt rè chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động ở trường, 
lớp. Trẻ hạn chế về tiếng Việt, nói năng chưa lưu loát
 Phụ huynh phần lớn là lao động nghèo, chưa có ý thức cao trong việc đưa con 
em mình đến trường lớp học, ít quan tâm đến trẻ, phụ huynh chưa nhận thức hết tầm 
quan trọng của độ tuổi mẫu giáo còn xem nhẹ việc học ở độ tuổi này. Cho con nghỉ 
học đi theo bố mẹ lên rẫy, chưa chịu khó chỉ thêm cho ở nhà. Một số phụ huynh lại 
nôn nóng trong việc học chữ của trẻ nên đã bày dạy trước, tập viết trước nên dẫn đến 
việc tiếp thu bài của tiết học không đồng đều, trẻ tỏ ra kiêu căng vì mình đã biết rồi 
nên không chú ý đến tiết học, còn khi viết do phụ huynh bày trước ở nhà nên sai nét 
chữ cho trẻ, những thực trạng trên gây khó khăn trong việc truyền thụ kiến thức của cô 
và khả năng tiếp thu của trẻ đó là sự bất cập giữa gia đình và nhà trường.
 Giáo viên còn lúng túng, chưa phát huy hết khả năng sáng tạo trong việc tổ 
chức hoạt động như: nội dung tích hợp còn cứng nhắc, chưa chú trọng đến kỹ năng 
cầm bút, tư thế ngồi của trẻ. Vì vậy, trẻ chưa hoàn toàn chủ động và hứng thú lĩnh hội 
tri thức khi tham gia hoạt động.
 Từ những thực trạng đã nêu trên với kinh nghiệm thực tế và tâm huyết của một 
giáo viên mầm non, tôi mạnh dạn đưa ra “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt 
môn làm quen chữ cái tại trường mầm non Bình Minh”. 
 Năm 2017- 2018 và năm học 2018 -2019 khảo sát thực trạng về hoạt động cho 
trẻ làm quen với chữ cái của trẻ 5- 6 tuổi vào cuối năm học 2017- 2018, và kết quả 
khảo sát đầu năm học 2018- 2019. Kết quả đạt như sau: 
 Nội dung Kết quả kiểm tra cuối năm học Kết quả khảo sát đầu năm học 
 khảo sát 2017- 2018 2018- 2019
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 4 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
lớp một tiết dạy làm quen với chữ cái tôi phải chuẩn bị đồ dùng chu đáo, nghiên cứu 
bài soạn kỹ lưỡng. 
 Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen chữ cái “e” tôi tiến hành các bước như cho trẻ xem 
đoạn clip mẹ và bé đi chơi công viên và dẫn dắt giới thiệu từ “Mẹ và bé” cho trẻ đọc 
từ “Mẹ và bé” dưới hình ảnh, cho trẻ tìm chữ cái đã học trong từ “Mẹ và bé” đồng 
thời cho trẻ tìm 2 chữ cái giống nhau cuối cùng là tôi giới thiệu chữ cái mới “e”
 Trong quá trình tổ chức hoạt động, tôi vận dụng linh hoạt các phương pháp giáo 
dục sao cho phù hợp với thực tế khả năng trẻ.
 Ví dụ: Sau khi cho trẻ làm quen chữ “e” như ví dụ trên, nhưng khi hướng dẫn 
chữ cái “ê” tôi không lập lại phương pháp trên mà tôi cho trẻ đoán, sau đó mới giới 
thiệu chữ cái mới là “ê”. Qua việc thực hiện này tôi thấy trẻ tích cực hoạt động hơn, 
không cảm thấy nhàm chán.
 Ngoài ra, khi cho trẻ làm quen với chữ cái gần giống nhau, để giúp trẻ dễ ghi 
nhớ mặt chữ, tôi dùng hình ảnh gần gũi trong thực tế để gắn với chữ cái.
 Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen chữ cái “o, ô, ơ ” tôi gắn câu thơ “o tròn như quả 
trứng gà, ô thì đội mũ, ơ già mang râu...”
 Song song với việc làm quen với mặt chữ tôi còn phải hướng trẻ cách cầm bút 
đúng, cách mở sách, cách tô sao cho đúng, tô trùng khít chữ như khi tô các con phải 
ngồi ngay ngắn lưng thẳng, đầu hơi cúi, cầm bút bằng tay phải bằng ba đầu ngón tay, 
mở sách từ từ nhẹ nhàng không làm rách, quăn mép sách. Ví dụ: tô chữ o các con đặt 
bút chì từ đỉnh giữa chữ o tô từ trái qua phải theo dấu chấm mờ thành một vòng tròn 
khép kín...
 Thực hiện việc này tuy đơn giản nhưng phải có nghệ thuật. Nét mặt, cử chỉ của 
cô khi hướng dẫn trẻ phải linh hoạt tạo sự gần gũi với trẻ, giải thích rõ ràng, không ê a 
kéo dài, cô ý thức tư thế và giọng nói, phát âm của cô luôn chuẩn để trẻ làm đúng.
 Muốn cho tiết học được thành công, trẻ hứng thú thì việc chú ý đến giáo dục cá 
nhân cũng rất cần thiết, đặc biệt trong lĩnh vực cho trẻ làm quen với chữ cái. Giáo dục 
cá nhân sẽ giúp cô giáo củng cố, bổ sung các kiến thức, kỹ năng, cách phát âm, nhận 
mặt chữ, cách tô theo đúng quy trình của trẻ. Trong quá trình dạy trẻ làm quen chữ 
cái tôi luôn tìm hiểu khả năng và đặc điểm tâm lý của từng trẻ. Từ đó xây dựng các 
biện pháp giáo dục cho phù hợp .
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 6 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
 + Chuẩn bị: Thẻ chữ cái, cánh cửa thần. Chọn hai trẻ nhanh nhẹn đứng khép “2 
cánh cửa thần” 
 + Cách chơi: Trẻ cầm trên tay một thẻ chữ cái đi đến gần cửa và gọi: “Cửa thần 
ơi, hãy mở ra” trẻ khép cửa hỏi: “Chữ gì? Chữ gì” Nếu trả lời nói đúng tên chữ cái 
cầm trên tay thì cửa sẽ mở ra và trẻ đó được đi vào. Và yêu cầu trẻ chỉ được qua cửa 
khi nói đúng tên chữ cái cầm trên tay.
 - Trò chơi: Côn trùng hái lá
 + Luật chơi: Trẻ hái đúng trong vòng 3 phút, đội nào hái được nhiều chiếc lá có 
chữ cái là đội thắng cuộc.
 + Cách chơi trẻ đóng vai một số côn trùng chạy đến cây dùng miệng hái những 
chiếc lá có chữ cái theo yêu cầu của cô mang về đổ vào rổ của đội mình, đội nào hái 
được nhiều hơn thì đội đó thắng cuộc.
 - Trò chơi: Vòng quay kỳ diệu
 + Cách chơi: Cô gắn thẻ chữ vào vòng quay như hình minh hoạ, cho trẻ lên 
quay khi kim chỉ vào chữ nào trẻ phát âm nói cấu tạo chữ đó.Việc tổ chức trò chơi làm 
quen với chữ cái phải theo một “chương trình” xuyên suốt, cô giáo là người dẫn 
chương trình kết hợp khéo léo các trò chơi, có khoảng thời gian cho trẻ thư giãn bằng 
các trò chơi linh động xen kẽ, để trẻ cảm thấy thoải mái, và tích cực tham gia. Bằng 
các trò chơi mới trẻ sẽ hứng thú khám phá những điểm mới của bài học, tạo được sức 
hút mạnh mẽ của trẻ vào bài học và giúp trẻ khắc sâu trí nhớ về cấu tạo chữ được làm 
quen. Cho nên với mỗi tiết dạy tôi luôn tìm tòi, sáng tạo những trò chơi mới, cách 
chơi mới ứng dụng với các hình thức khác nhau, thường xuyên thay đổi trò chơi để 
tạo sự mới lạ hứng thú với trẻ.
 Biện pháp 3: Dạy trẻ làm quen với chữ cái thông qua hoạt động trải nghiệm
 Ở trẻ mầm non hoạt động trải nghiệm có nhiều thế mạnh để trẻ nhận biết và 
phát âm đúng chữ cái. Vì trong hoạt động này, trẻ được tiếp xúc trực tiếp với các sự 
vật hiện tượng, được hành động với đối tượng hoặc được làm trực tiếpnhờ đó mà 
tích lũy được vốn từ phong phú, đa dạng và tích cực.
 Trong các hoạt động trải nghiệm, giáo viên mầm non có vai trò định hướng, hỗ 
trợ, đánh giá, uốn nắn, sửa sai cho trẻ. Tùy thuộc vào từng hoạt động trải nghiệm, giáo 
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 8 - Trường MN Bình Minh Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại trường MN Bình Minh
luyện phát âm qua đọc thơ, đọc đồng dao như luyện phát âm chữ g cho trẻ đọc bài 
đồng dao “Nu na nu nống”
 + Giờ hoạt động góc:Các góc chơi đều có môi trường chữ, cô cho trẻ tự tìm 
hiểu như làm các bài tập gắn, viết và gài chữ theo mẫu. Như góc thư viện trẻ gắn 
những chữ cái đã học và cùng phát âm. 
 + Giờ hoạt động ngoài trời:Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có 
đọc đồng dao như trò chơi “Rồng rắn lên mây” trong lúc đọc các từ ”Rồng, rắn, lúc 
lắc ” các cháu phải cong lưỡi vì có chữ: l và r qua đó trẻ sẽ phát âm chuẩn hơn. 
Hoặc chơi trò chơi “Bật qua rãnh”, nhảy lò cò  bật vào ô nào thì đọc to chữ cái 
trong ô đó. 
 Cô cho trẻ xếp các hột, hạt, hòn sỏi thành các chữ đã học, hay dùng phấn viết 
lên sân những chữ đã học rồi cùng phát âm.
 + Giờ ăn: Khi đến giờ ăn tôi giới thiệu các món ăn và giải thích các món ăn như 
món cá gồm có hai chữ cái ghép lại đó là chữ c và a và dấu sắc. Cho trẻ nhận bát, thìa 
ký hiệu bằng các chữ cái.
 + Giờ ngủ: Trước khi ngủ cô có thể ngâm thơ, kể chuyện cho trẻ nghe để trẻ có 
thể phát triển lời nói .
 + Giờ hoạt động chiều: Cô cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in chữ rỗng và tìm cắt chữ 
trong hoạ báo dán thành sách làm bộ sưu tập .
 Biện pháp 5: Lấy trẻ làm trung tâm vào việc dạy trẻ làm quen với chữ cái: 
 Để phát huy tính tích cực của trẻ ở môi trường trong lớp học giáo viên thường 
xuyên cho trẻ hoạt động trong các góc chơi, đặc biệt là góc thư viện. Đây là nơi trẻ 
được tiếp xúc nhiều với chữ cái, và rèn luyện kỹ năng tiền biết đọc, biết viết của trẻ 
như: cách lật giở sách, cách đưa mắt từ trái sang phải khi đọc, hoặc các từ mới như: 
tên truyện, tên các trang bìa, tên các album tự tạo.với các mẫu chữ khác nhau.
 VD 1: Cô tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động với truyện thơ tranh chữ to có sẵn, 
tự tạo... trẻ được xem tranh, tập kể chuyện, tập "đọc" chữ to trong truyện...và như vậy 
một lần nữa trẻ mở rộng vốn từ, phát triển ngôn ngữ, trẻ như được hoà nhập với thế 
giới của người lớn. Khi trẻ tiếp xúc với các loại sách, báo, tạp chí...có nhiều kiểu chữ
 Người thực hiện: H’ Mít Êban - 10 - Trường MN Bình Minh