SKKN Một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5-6 tuổi

 Một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5 -6 tuổi
thức dạy linh hoạt, biết kết hợp các môn học khác để gây được sự hứng thú cho 
trẻ, tạo giờ học thoải mái, nhẹ nhàng đạt kết quả cao.
 Khi nghe đến từ “khoa học”, chúng ta thường có cảm giác căng thẳng vì 
trong chúng ta luôn sẵn có một suy nghĩ rằng khoa học là cái mà luôn cần đến 
nhiều tri thức và vắt óc suy nghĩ. Thế nhưng, nếu suy nghĩ theo hướng khoa học 
dành cho trẻ mầm non chỉ là tìm hiểu những kinh nghiệm trong cuộc sống hàng 
ngày thì chúng ta mới cảm thấy thoải mái hơn và biết được khoa học không phải 
là cái gì đó khó và rất khô khan. Ở trường mầm non, khám phá khoa học là một 
trong những hoạt động tạo ra nhiều cơ hội để trẻ rèn luyện và hình thành kỹ 
năng nhận thức. Thông qua các bài học đơn giản, giáo viên không những cung 
cấp cho trẻ một vốn tri thức nào đó mà còn giúp chúng hình thành những năng 
lực tư duy, khả năng phán đoán và giải quyết vấn đề.
 Việc vừa mang lại niềm vui và sự quan tâm về khoa học một cách tự 
nhiên, vừa chuẩn bị một nền tảng suy nghĩ khoa học đang trở thành mục tiêu lớn 
trong ngành giáo dục mầm non. Vì trẻ lấy mình làm trung tâm, nên trong quá 
trình hoạt động khoa học, tìm hiểu đặt câu hỏi... trẻ sẽ nhận ra sự vật hiện tượng 
và con người có mối quan hệ tác động, tương hỗ lẫn nhau từ đó suy nghĩ của trẻ 
trở nên khách quan. Trẻ thường hỏi. “Tại sao ban ngày trời lại sáng? Tại sao ban 
đêm trời lại tối?” Quá trình giải quyết những câu hỏi này giúp trẻ nhận ra những 
quy luật trong sinh hoạt hàng ngày của con người. Hơn nữa điều đó cũng giúp 
ích cho trẻ hình thành thái độ sống khoa học và tự mình tìm được phương pháp 
giải quyết vấn đề một cách sáng tạo.
 Hiểu được hoạt động khám phá khoa học đối với trẻ và cũng là để làm tốt 
yêu cầu của chương trình giáo dục mầm non nên tôi đã chọn đề tài “Một số biện 
pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5-6 tuổi”. 
II. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
1.Đối tượng nghiên cứu: Tổng số trẻ 28 trẻ lớp 5-6 tuổi A2
2.Phạm vi: Tại Trường mầm non Phong Vân 
3.Thời gian thực hiện: Thời gian thực hiện từ tháng 09 năm 2019 đến hết tháng 
06 năm 2020
III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
 Nhằm tìm ra biện pháp nâng cao hiệu quả trong hoạt động Khám phá 
khoa học giúp trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động. Trẻ tự tin hơn, hoạt bát hơn, 
thỏa mãn chí tò mò ham hiểu biết ở trẻ, giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách.
PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN 
ĐỀ
I. CƠ SỞ KHOA HỌC.
1. Cơ sở lí luận.
 2/ 19 Một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5 -6 tuổi
mức độ nào? Trẻ đã biết gì? Trẻ chưa biết gì? Nhu cầu của trẻ ở lứa tuổi này như 
thế nào? Vì môi trường xung quanh có liên quan đến tất cả các môn học khác 
nên đây sẽ là một phương tiện để trẻ nắm bắt kiến thứ đầy đủ và chính xác nhất, 
là cơ sở tốt cho những bước tiến tiếp theo của trẻ về sau.
2. Cơ sở thực tiễn. 
 - Là một giáo viên phụ trách lớp 5 tuổi, tôi luôn trăn trở tìm ra những biện 
pháp tốt nhất để không ngừng nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động giáo dục 
cho trẻ khám phá khoa học. Trong quá trình thực hiện tôi gặp những thuận lợi, 
khó khăn:
 * Thuận lợi:
 - Là một trường tiên tiến cấp huyện, có đội ngũ giáo viên với trình độ 
chuẩn và trên chuẩn, có chuyên môn vững chắc, chị em đều công tác lâu năm, có 
kinh nghiệm. 
 - Được sự quan tâm của Phòng giáo dục và đào tạo, Uỷ ban nhân dân xã, 
Hội cha mẹ học sinh Trường mầm non đã hỗ trợ nhà trường cơ sở vật chất và 
chăm sóc giáo dục trẻ.
 - Ban Giám hiệu có năng lực lãnh đạo, chỉ đạo chuyên môn, luôn quan 
tâm và giúp đỡ, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ và tạo điều kiện thuận lợi 
về cơ sở vật chất để phục vụ cho công tác giáo dục, tạo điều kiện cho giáo viên 
yên tâm dạy dỗ và nâng cao tay trình độ chuyên môn.
 - Được sự quan tâm và sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ huynh nên 
việc chăm sóc giáo dục trẻ gặp nhiều thuận lợi.
 - Lớp có 3 cô có trình độ chuyên mô trên chuẩn, yêu nghề mến trẻ, nhiệt 
huyết với nghề.
 - Đa số trẻ trong lớp đều ngoan, mạnh dạn, đồng đều, nhanh nhẹn, hoạt 
bát. Trẻ đi học đầy đủ, chuyên cần, có nề nếp, có thể lực tốt. Trong lớp được 
trang trí và trang bị đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho giờ học, giờ chơi tương đối 
đầy đủ. Trẻ thích được tham gia tìm hiểu một vấn đề, một sự việc mà cô đưa ra. 
 * Khó khăn:
 - Phụ huynh đều làm nông nghiệp, cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi của 
lớp tương đối đầy đủ xong vẫn chưa đáp ứng được với yêu cầu chăm sóc và giáo 
dục hiện nay.
 - Khả năng khám phá khoa học của trẻ còn rất hạn chế do môi trường mà 
trẻ được tiếp xúc quá hẹp. 
 - Bài soạn chưa khoa học, thiếu sáng tạo, còn dập khuôn, máy móc không 
thu hút trẻ.
 - Áp dụng phương pháp, biện pháp, hình thức tổ chức trong tiết dạy chưa 
thực sự sáng tạo.
 4/ 19 Một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5 -6 tuổi
Sau đây là một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá 
khoa học cho trẻ mẫu giáo.
1. Biện pháp 1: Lập kế hoạch, tạo môi trường cho hoạt động Khám phá khoa 
học.
 - Lập kế hoạch hoạt động khám phá khoa học.
 Trẻ mầm non ngay từ lứa tuổi nhà trẻ đã rất thích phám phá mọi thứ xung 
quanh mình nhưng do khả năng chú ý, nhận thức của trẻ chưa phát triển, trẻ 
chưa chú ý đến những chi tiết của đối tượng. Một số trẻ lại không gọi tên được 
những sự vật mà mình nhìn thấy. Các hoạt động được lựa chọn phải đảm bảo 
cho tất cả trẻ đều được tham gia và kết hợp ở ba hình thức: cả lớp, theo nhóm và 
cá nhân. Đối với những trẻ còn yếu thì giáo viên đưa ra những câu hỏi và bài tập 
đơn giản, đối với những trẻ có nhận thức sẽ được trả lời hoặc thực hiện những 
bài tập phức tạp hơn, còn có những trẻ cần được bổ sung kịp thời, tập luyện kỹ 
năng làm như vậy trẻ nào cũng được tham gia vào hoạt động, không còn trẻ 
thụ động, kích thích sự hứng thú cũng như huy động tối đa các giác quan của trẻ 
tham gia. Kế hoạch tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ cần có tính hệ 
thống từ đơn giản đến phức tạp đồng thời mở ra một hướng khám phá mới cho 
hoạt động tiếp theo.
 Với mong muốn trẻ sẽ được mở rộng và trau dồi các kỹ năng quan sát, so 
sánh, phân loại, dự đoán...... và được nâng cao hiếu biết của mình về thế giới tự 
nhiên. 
 - Nghiên cứu bài soạn, xây dựng hoạt động cho trẻ khám phá khoa học.
 Việc đầu tiên tôi cho trẻ làm quen với những đối tượng có liên quan đến bài 
học, sau đó tôi nghiên cứu kỹ bài soạn và đưa ra phương pháp, thủ thuật và tiến 
hành cho trẻ làm quen đối tượng ở mọi lúc, mọi nơi.
 Trao đổi phương pháp với đồng nghiệp, tham khảo ý kiến đóng góp, rút 
kinh nghiệm. Khi giáo án đã hoàn chỉnh tôi cần phải thuộc giáo án từ đó giúp tôi 
chủ động, tự tin vào khả năng tổ chức của mình trong quá trình thực hiện, hướng 
dẫn trẻ hoạt động một cách có hiệu quả (Hình ảnh 1: trẻ đi siêu thị và mua một 
số loài hoa)
 Tôi lần lượt cho trẻ quan sát và đàm thoại, nhận xét từ tổng thể đến chi tiết 
về đặc điểm của các loài hoa, các màu hoa khác nhau, cùng trẻ theo một hệ 
thống câu hỏi (Hình ảnh 2a, 2b: Các màu hoa hồng, hoa cúc khác nhau)
 Cho trẻ được tham gia trả lời, cô gợi ý cho trẻ nếu trẻ chưa biết. Quan tâm 
đến những trẻ yếu, khuyến khích trẻ tham gia trả lời theo gợi ý của cô. Phân biệt 
các loài hoa với nhau. Giáo dục trẻ biết giữ gìn vệ sinh, bỏ rác đúng nơi qui 
định, có ý thức bảo vệ môi trường trong sạch. Giáo dục trẻ biết chăm sóc và bảo 
vệ hoa.
 6/ 19 Một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5 -6 tuổi
 Đồ dùng trực quan, hình ảnh được sử dụng phải đẹp, gần gũi, chính xác, 
phù hợp, đảm bảo tính thẩm mỹ, nhằm mục đích giáo dục đạo đức cho trẻ là 
phần quan trọng nhất trong việc dạy bộ môn này. Trẻ tham gia hoạt động phải 
được tiếp xúc với những đối tượng, phải được nhìn, ngửi, sờ, nếm... từ đó giúp 
cho trẻ phát triển một cách toàn diện. Trong đó việc sử dụng đồ dùng, cô phải là 
người trực tiếp sử dụng đúng lúc, phù hợp và mang tính khoa học, sáng tạo, linh 
hoạt khi sử dụng đồ dùng dạy học mới mang lại hiệu quả cao. Sự tiếp nhận tri 
thức của trẻ thông qua hình tượng, vì vậy đồ dùng dạy học là rất quan trọng đối 
với lứa tuổi Mầm non và cô giáo.
 Hệ thống các câu hỏi đặt ra dưới dạng mở mang tính gợi ý, kích thích sự tư 
duy của trẻ. Để khích lệ trẻ tập trung cao trong khi tham gia tìm hiểu phám phá 
khoa học theo hướng đổi mới hoạt động học. Giáo viên là người thiết kế đồ 
dùng, đồ chơi đẹp, lạ, hấp dẫn và phù hợp với từng chủ đề, sự kiện.
 Khi chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi cho hoạt động khám phá khoa học tôi đã 
chuẩn bị một số đồ dùng như sau:
 - Mô hình vật thật thể hiện đối tượng dẫn dắt vào bài.
 - Đồ dùng, hình ảnh phù hợp với nội dung, đối tượng của nội dung bài học.
 - Tranh vẽ, lô tô, bút sáp.
 Với những hình ảnh, đồ dùng, đồ chơi đặc trưng cho từng đề tài của bài học, 
tôi luôn chú trọng đến việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đưa chữ viết vào dưới 
các biểu tượng. Từ đó trẻ tập trung cao khi tìm hiểu khám phá khoa học, đồng 
thời giúp trẻ ghi nhớ có chủ đích, ghi nhớ sâu đối tượng.
 - Ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng giáo án điện tử trong giờ dạy 
 Một cách giúp trẻ chú tâm và hứng thú trong hoạt động khám phá khoa 
học đó là việc tôi sử dụng giáo án điện tử vào hoạt động học cho trẻ. Ngày nay 
lĩnh vực công nghệ thông tin phát triển với tốc độ nhanh chóng, tôi cũng cập 
nhật thông tin từ internet để download hình ảnh, video clip ứng dụng vào dạy 
trẻ. Trẻ được chính xác hoá các biểu tượng, hấp dẫn, cuốn hút trẻ vào giờ hoạt 
động hơn. Tôi đã nối tivi, máy chiếu với máy vi tính để đưa giáo án điện tử vào 
hoạt động học. Qua việc đưa giáo án điện tử vào giảng dạy tôi nhận thấy trẻ rất 
hứng thú học, việc nâng cao chất lượng khám phá khoa học cho trẻ được cải 
thiện rõ rệt.
 Tôi còn thiết kế các bài giảng điện tử trên chương trình powerpoint như: ở 
bài dạy “Một số loại quả” tôi đã thiết kế trò chơi củng cố trên chương trình 
powerpoint, hoặc bài “Tìm hiểu về bác nông dân” tôi cho trẻ xem hình ảnh công 
việc của bác có lồng nhạc. ở giờ họat động “Trò chuyện về ngày 30 tết” tôi cho 
trẻ xem hình ảnh bắn pháo hoa trên máy tính, trẻ rất thích.
4. Biện pháp 4: Sử dụng trò chơi trong hoạt động khám phá
 8/ 19 Một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả hoạt động khám phá cho trẻ 5 -6 tuổi
5. Biện pháp 5: Cho trẻ làm thí nghiệm đơn giản
 * Cách tiến hành một thí nghiệm: 
 - Cô giáo dùng những thủ thuật khác nhau để gây sự chú ý và khêu gợi 
hứng thú
của trẻ như đặt câu hỏi, hát, xem video... đưa ra các tình huống có ý nghĩa đối 
với trẻ để kích thích trẻ suy nghĩ về hiện tượng sẽ tiến hành thí nghiệm.
 - Cho trẻ quan sát, ngắm ngía và cùng trẻ trò chuyện về hiện trạng ban 
đầu của vật làm thí nghiệm
 - Cho trẻ phán đoán kết quả thí nghiệm, cô ghi lại phán đoán của trẻ hoặc 
cho trẻ ghi chép lại phán đoán của mình dưới dạng hình ảnh.
 - Trẻ cùng cô chuẩn bị các vật dụng để làm thí nghiệm.
 - Tiến hành thí nghiệm: Tùy thuộc vào mức độ dơn giản hay phức tạp của 
thí nghiệm mà cô quyết định cùng thực hiện thí nghiệm với trẻ hoặc cho trẻ tự 
thực hành thí nghiệm.
Thí nghiệm 1: Vật chìm, vật nổi 
 * Mục đích: 
 - Giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu tìm tòi và khám phá
 - Giúp trẻ phát triển khả năng tìm tòi, sáng tạo nghiên cứu tìm ra cái mới 
tích lũy các kiến thức 
 - Rèn luyện khả năng phân tích, tổng hợp và đánh giá các sự vật, hiện tượng.
 * Chuẩn bị: 
 - Các mẫu vật thí nghiệm như xốp bitis, sỏi, miếng nhựa hình con vịt, 
miếng sắt, miếng gỗ, bông hoá học, bông y tế, lá cây khô, xốp bọt biển 
 - Bảng thí nghiệm
 - Chậu nước
 * Cách chơi: Cho trẻ chơi theo nhóm hoặc cá nhân, trẻ cho lần lượt từng 
đồ vật vào chậu nước và quan sát xem vật nào nổi, vật nào chìm sau đó ghi lại 
kết quả vào bảng. (Hình ảnh 6a: Thí nghiệm vật chìm vật nổi)
Thí nghiệm 2: Quả trứng thần kì.
 * Mục đích: - Trau dồi góc quan sát, khả năng phán đoán.
 - Kích thích tính tìm tòi, ham hiểu biết.
 * Chuẩn bị: - 2 quả trứng sống, 2 cốc thủy tinh, nước lọc.
 * Cách tiến hành. - Trẻ đánh dấu thứ tự 2 cốc nước (Cốc 1 và 2), sau đó 
thả 1 quả trứng vào 1 cốc nước lọc số 1, trẻ nhận xét khi thả trứng vào thì trứng 
sẽ nổi lên trên mặt nước, và cho trẻ nhận xét.
- Cô mời trẻ cho muối vào cốc nước thứ 2, khuấy đều, sau đó thả quả trứng vào. 
Quả trứng sẽ từ từ nổi lên trên mặt nước và cho trẻ nhận xét.
- Cô cho trẻ quan sát và rút ra kết luận: Quả trứng trong cốc nước muối sẽ nổi 
 10/ 19