SKKN Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường mầm non

 PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ
 Như chúng ta đã biết trẻ em là niềm tự hào lớn của mỗi gia đình, là chủ
nhân tương lai của đất nước, là nền tảng vững chắc cho xã hội Việt Nam “Trẻ
em hôm nay, thế giới ngày mai”. Để đạt được điều đó thì việc chăm sóc giáo 
dục trẻ phải có sự chung tay góp sức của nhà trường, gia đình và xã hội. Nhưng
trước sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của nền kinh tế hiện nay thì rất nhiều
các bậc phụ huynh có rất ít thời gian để quan tâm đến con cái, chính vì vậy trẻ
hay thu mình và rất ít khi giao tiếp với thế giới bên ngoài. Điều này làm ảnh
hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển nhận thức, tình cảm và sự phát triển toàn diện
của trẻ, đặc biệt là hầu hết trẻ không có vốn kỹ năng sống. Vì vậy việc giáo dục
kỹ năng sống cho trẻ là điều rất cần thiết để giúp trẻ khám phá thế giới tâm hồn
mình một cách có định hướng, khiến trẻ biết quý trọng bản thân, nuôi dưỡng
những giá trị sống nền tảng và hình thành những kỹ năng sống tích cực trong 
trẻ, giúp trẻ cân bằng cuộc sống trên bốn lĩnh vực: Thể trạng, tâm hồn, trí tuệ, 
tinh thần, từ đó xây dựng cho trẻ những kỹ năng sống hòa nhập với thế giới 
xung quanh. Ở mỗi lứa tuổi thì trẻ cần có những sự tác động khác nhau đến kỹ 
năng sống của trẻ. Chăm sóc và giáo dục trẻ từ lứa tuổi mầm non chính là cơ sở 
giúp trẻ phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần, là nền tảng giúp cho 
quá trình học tập lâu dài của trẻ sau này.
 Là giáo viên trực tiếp đứng lớp 5 tuổi tôi nhận thức đặc biệt rằng ở lứa tuổi 
tôi đang giảng dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuổi việc giáo dục kỹ năng sống là giúp trẻ 
nâng cao năng lực để tự lựa chọn những giải pháp khác nhau mà quyết định 
phải xuất phát từ trẻ, vì thế học phải hết sức gần gũi với cuộc sống, nội dung 
phải xuất phát từ chính nhu cầu và kinh nghiệm của trẻ, trẻ cần có điều kiện để 
cọ sát, các ý kiến khác nhau, trao đổi kinh nghiệm,tập tành, thực hành và áp 
dụng. Trẻ phải được thảo luận theo nhóm, theo cặp, phải được động não, sắm 
vai, tranh luận và phân tích tình huống, trẻ phải biếtthích nghi, thể hiện cảm 
xúc, có khả năng hòa nhập, tự giải quyết vấn đề mộtcách tự lập. Đó chính là tiền 
đề gieo mầm hạt giống nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ. Song tôi thấy 
thực tế tại trường tôi thì việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ chưa được chú trọng 
 2 - Về phía phụ huynh, khái niệm rèn kỹ năng sống cho trẻ có lẽ còn xa lạ 
và mới mẻ. Họ chưa hiểu mục đích và tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng sống 
cho trẻ. Một số phụ huynh chưa quan tâm đến trẻ.
 - Một số phụ huynh thờ ơ và bỏ qua những hành động sai của trẻ nên vô 
tình hình thành thói quen ở trẻ, khiến cho giáo viên rất khó khăn trong việc rèn 
kỹ năng sống cho trẻ.
 - Khả năng nhận thức của trẻ trong lớp không đồng đều, mỗi trẻ có một 
tính cách, một tâm lý khác nhau, đòi hỏi giáo viên phải áp dụng mỗi trẻ một 
hướng giáo dục khác nhau tuỳ theo tâm lý của từng đứa trẻ.
 - Một số trẻ còn vụng về, lại có cá tính bướng bỉnh, chưa có thói quen nề 
nếp tốt; rụt rè, thiếu mạnh dạn khi bày tỏ ý kiến; khi phát biểu nói không rỏ 
ràng, trả lời cộc lốc, không trọn câu; khi làm sai hoặc có lỗi với người khác ít 
nói lời xin lỗi, ai cho gì ít cảm ơn, ít thể hiện các kỹ năng của mình; vì thiếu 
kinh nghiệm nên khi làm việc gì trẻ có ý nghĩ sợ làm sai, sợ mình không làm 
được, vì thế trẻ không muốn làm cũng như tự tin thể hiện kỹ năng của mình đã 
có được
 - Lớp tôi có một trẻ chậm phát triển về mọi mặt.
 Để giải quyết những hạn chế nêu trên không những cần có sự nỗ lực của 
giáo viên mà còn cần sự giúp đỡ, phối kết hợp của gia đình và nhà trường. Và 
trước thực trạng đó, cũng như nhận thức được tình hình thực tế hiện nay tôi đã 
suy nghĩ làm thế nào để trẻ 5-6 tuổi có kỹ năng sống nhằm đáp ứng nhu cầu 
hiện nay , nên tôi đã tập trung vào một số biện pháp sau:
 2. Biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng 
sống cho trẻ.
 Biện pháp 1: Tìm tòi, bồi dưỡng bản thân, chia sẻ đồng nghiệp.
 Để có thể thực hiện tốt “ Một số biện pháp dạy kỹ năng sống cho trẻ 5-6
tuổi” trước hết giáo viên mầm non không chỉ nghiên cứu nắm vững mục đích
yêu cầu của hoạt động mà giáo viên còn cần phải nắm chắc được các phương
pháp và biện pháp thực hiện giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng,
không bị gò bó, áp đặt, giúp trẻ hiểu bài sâu và vận dụng những điều đã học vào
 4 chơi tự do ở các góc Qua đó nắm bắt tâm lý, đặc điểm tính cách của từng trẻ 
và tiếp tục ở những tuần học sau, chú ý quan sát những biểu hiện về thái độ học 
tập, những cử chỉ, hành vi tại chỗ ngồi hay góc chơi mà trẻ chọn để bắt đầu có 
điều chỉnh phù hợp. Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ có thể thực hiện ở mọi 
lúc mọi nơi, bất cứ hoạt động nào cũng có thể lồng ghép được.
 Biện pháp 3: Rèn kỹ năng sống qua tích hợp vào các hoạt động học và 
các hoạt động vui chơi khác.
 Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được thực hiện theo kế hoạch cụ thể, 
theo từng chủ đề để đưa ra những kỹ năng thích hợp giáo dục trẻ khiến cho trẻ 
không bị nhàm chán, tạo cho trẻ có cảm giác mới mẻ và hứng thú tìm hiểu. Giáo 
dục kỹ năng sống cho trẻ có thể tích hợp trong các mặt giáo dục, trong sinh hoạt 
hàng ngày của trẻ. Tùy vào những chủ đề theo tuần, tháng mà tôi chọn những 
kỹ năng sống phù hợp để hình thành cho trẻ. Cụ thể :
 Kỹ năng giao tiếp và kỹ năng thích nghi là hai kỹ năng mà tôi lựa chọn để 
tích hợp vào chủ đề trường mầm non. 
 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ là rất cần thiết, đòi hỏi cô giáo phải 
luôn gần gũi, hiểu trẻ và luôn tạo mọi cơ hội để trẻ được nói thật thoải mái ở 
mọi nơi để trẻ có cơ hội phát triển toàn diện. Trong tất cả mọi hoạt động của trẻ 
tôi luôn dùng nhiều trò chơi, câu đố để kích thích trẻ tham gia, qua đó giúp trẻ 
giao tiếp được tự nhiên hơn.
 Bên cạnh đó kỹ năng thích nghi cũng khá là quan trọng mà tôi muốn hình 
thành cho trẻ ngay từ đầu năm học để trẻ có thể hòa nhập và phản ứng lại với 
môi trường bên ngoài. Tôi còn dạy cho trẻ những hành vi văn hóa trong ăn uống 
như biết mời trước khi ăn, trong khi ăn không nói chuyện, ăn chậm, nhai kỹ, 
việc này tôi thường lồng ghép trong các giờ học, giờ sinh hoạt hằng ngày. Ngoài 
ra tôi còn dạy trẻ thói quen biết xếp hàng khi rửa tay, khi ăn cơm và xếp hàng 
tập thể dục, dạy trẻ thói quen biết bỏ rác đúng nơi quy định và thói quen biết xin 
lỗi và cảm ơn: để trẻ thực hiện tốt các thói quen này tôi thường làm gương cho 
trẻ noi theo.
 Biện pháp 4: Rèn kỹ năng sống cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi. 
 6 nhà. Phụ huynh phải luôn mẫu mực trong giao tiếp ở nhà để trẻ noi theo. Đồng 
 thời nhắc nhở cháu trong giao tiếp với bạn bè, người lớn.
 Tôi luôn trao đổi với phụ huynh hàng tháng qua sổ liên lạc vê sự tiến bộ 
 của các cháu để phụ huyn kịp thời nắm bắc. Qua thời gian sau trẻ tiếp bọ trong 
 giao tiếp nhờ sự giáo dục bằng phương châm “Xây dựng trường học thân 
 thiện, học sinh tích cực.
 3. Thực nghiệm sư phạm.
 a. Mô tả cách thực hiện: 
 Biện pháp 1: Tìm tòi, bồi dưỡng bản thân, chia sẻ đồng nghiệp.
 Để có thể thực hiện tốt “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 
5-6 tuổi”, trước hết giáo viên mầm non không chỉ nghiên cứu nắm vững mục 
đích yêu cầu của hoạt động mà giáo viên còn cần phải nắm chắc các phương 
pháp và biện pháp thực hiện giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách nhẹ nhàng, 
không bị gò bó, áp đặt, giúp trẻ hiểu bài sâu và vận dụng những điều đã học vào 
thực tế hàng ngày của trẻ. Vì vậy, để giúp trẻ lớp tôi có được những kỹ năng 
sống cơ bản thì sự nhiệt tình, sáng tạo và yêu nghề đòi hỏi tôi phải không ngừng 
đọc và nghiên cứu kỹ chương trình giáo dục trẻ mầm non 5-6 tuổi.
 - Tham gia các đợt kiến tập và các chương trình chuyên đề do phòng tổ 
chức.
 - Tìm đọc tham khảo biện pháp dạy kỹ năng sống cho trẻ trên sách báo, 
tạp chí mầm non:
 + Sách giáo dục giá trị sống và kỹ năng sống cho trẻ mầm non (nhà xuất 
bản đại học quốc gia) 
 + Sách các hoạt động phát triển kỹ năng xã hội dành cho trẻ mẫu giáo, 
sách phương pháp giáo dục giá trị kỹ năng sống. 
 + Xem các chương trình truyền hình như quà tặng cuộc sống, cuộc sống 
quanh ta trên các kênh truyền hình như VTV3 vào tôi chủ nhật hàng tuần
 Ví dụ: Khi cô nhìn thấy bé này đẩy bé khác cô hãy nói với bé bị đẩy, nói 
một cách cương quyết: “ Mình không thích bạn xô đẩy mình như vậy, cánh tay 
là để ôm chứ không phải là để đẩy nhau”. 
 8 “hoa trái bốn mùa”; thiết kế phân chia nhiều ngăn để sách, truyện nhiều kích cỡ, 
vừa tầm với của trẻ. Vận động cha mẹ thừơng xuyên tặng sách cho góc thư viện 
của trẻ tại trường, tại lớp và ngay ở gia đình. Ngoài ra lớp học là nơi mà trẻ 
được tiếp xúc hàng ngày để có tác động tích cực kỹ năng sống của trẻ, nên tôi 
sắp xép trang trí lớp học sao cho phù hợp, đẹp mắt, hấp dẫn trẻ, làm những đồ 
dùng, đồ chơi gần gũi quen thuộc với trẻ sắp xếp gọn gàng trên giá vừa tầm tay 
với của trẻ. Thông qua việc sắp xếp tạo môi trường trong lớp góp phần rèn cho 
trẻ kỹ năng gọn gàng ngăn nắp.
 Tham mưu với ban giám hiệu trang trí sân trường bằng các khẩu hiệu nhắc 
nhở giáo viên, người lớn phải gương mẫu như: “Yêu thương, tôn trọng trẻ, giữ 
lời hứa với trẻ”; “Mỗi cô giáo là tấm gương sáng về đạo đức, tự học, sáng tạo” 
bằng chính hình ảnh giáo viên và học sinh của trường, đặc biệt chú ý đưa hình 
ảnh đẹp của các trẻ hiếu động, cá biệt để từ đó giúp trẻ tự điều chỉnh hành vi, 
giúp trẻ thể hiện bản thân và luôn biết giữ gìn, là điều kiện để khen ngợi sự cố 
gắng của trẻ.
 Biện pháp thứ 3: Rèn kỹ năng sống qua tích hợp vào các hoạt động 
học và các hoạt động vui chơi khác. 
 Ví dụ: trong lớp tôi có cháu Dương ít nói, tôi thường cho cháu chơi cùng 
một nhóm gồm những trẻ mạnh dạn hơn. Trong giờ chơi, tôi cho trẻ chơi trò 
chơi đoán tên bạn, tôi hỏi trẻ: “Cô đang nghĩ về một bạn gái có mái tóc dài, 
khuôn mặt tròn và mũm mĩm, Dương đoán xem cô đang nghĩ về bạn nào? Tại 
sao con biết ?’’. Trẻ sẽ nói ngay tên bạn đó và vì sao trẻ lại đoán được. 
 Để trẻ có cảm giác gần gũi và thân thiện tôi không dùng từ ngữ mang tính 
chất ra lệnh hay sai khiến sẽ làm cho trẻ có cảm giác bị bắt buộc, miễn cưỡng 
phải làm việc đó, mà tôi chỉ nói nhẹ nhàng, vỗ về trẻ . Ví dụ : Tôi nói “ Cô 
muốn các con hãy cất hết ghế đúng nơi quy định để ra sân tập thể dục nào’’, 
Không nên dùng câu : “Cất hết ghế đi”. 
 Một kỹ năng nhỏ trong giao tiếp mà lớp tôi dang chủ nhiệm trẻ thể hiện 
hạn chế đó là kỹ năng văn hóa chào hỏi. Thế nên, ngay từ đầu trẻ đến lớp tôi đã 
chú ý nhắc trẻ chào mẹ, chào cô, chào các bạn. Ví dụ : Nếu trẻ đến lớp quên 
 10 nhiều là không sạch và biết cùng nhau nhặt bỏ vào thùng. Tiếp theo tôi kể cho 
trẻ nghe những hành vi , hành động liên quan đến bảo vệ môi trường mà độ tuổi 
trẻ có thể làm được như: không ngắt hoa, bẻ cành, không vứt rác bừa bãi Cho 
trẻ tham gia hoạt động thực hành chăm sóc cây, tưới nước, nhổ cỏHay buổi 
sáng hoạt động phân biệt các loại rau, củ, quả ,buổi chiều tôi cho trẻ dùng đất 
nặn có những gam màu cơ bản cho trẻ tạo hình các loại rau quả. Từ đó dần phát 
triển kỹ năng quan sát, ghi nhớ về các sự vật, đồ vật và những gì trong cuộc 
sống xung quanh trẻ.
 Có thể nói rằng các hoạt động, hành động của trẻ ở mọi lúc, mọi nơi có 
được nề nếp, thói quen tốt, biết thể hiện đúng các hành vi theo chuẩn mực có tác 
động và ảnh hưởng rất lớn đến mỗi cá nhân trẻ, góp phần hình thành nhân của 
trẻ và sẽ giúp trẻ có kỹ năng sống tốt sau này.
 Biện pháp thứ 5: Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục kỹ 
năng sống cho trẻ.
 Để việc giáo dục kỹ năng sống gây hứng thú và đạt hiệu quả hơn cho trẻ, 
tôi đã tìm và sử dụng các hình ảnh trong quá trình giáo dục trẻ cho trẻ quan sát 
 Ví dụ : Hình ảnh một bạn cõng một bạn bị khuyết tật đi học để trê biết 
giúp đỡ người khác, câu chuyện về chú ếch bị điếc nhằm giáo dục trẻ biết thể 
hiện tình yêu thương qua cử chỉ, lời nói.
 Sử dụng những bài học có hình ảnh ngộ nghĩnh về các hành vi, các kỹ 
năng cơ bản cần dạy trẻ, các câu chuyện, đoạn phim có nội dung giáo dục các 
kỹ năng sống cho trẻ xem và trò chuyện với trẻ về nội dung các câu chuyện đó.
 Biện pháp 6: Phối hợp với phụ huynh trong việc hình thành kỹ năng 
sống cho trẻ.
 Phụ huynh là cầu nối giũa nhà trường, gia đình và xã hội bởi trẻ sống và 
giao tiếp với các thành viên trong gia đình nhiều hơn cô giáo và bạn bè ở trường 
mầm non .
 Ví dụ: Vào buổi họp phụ huynh đàu năm tôi mạnh dạn đánh giá tình hình 
của lớp, trong đó tôi luôn chú trọng đến các kỹ năng sống của trẻ: sự mạnh dạn 
trong giao tiếp, thái độ, cử chỉ, lời nói để phổ biến cho các bậc phụ huynh 
 12