SKKN Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi

 2
 Ở trẻ 5 - 6 tuổi tư duy trực quan hành động và tư duy trực quan trừu tượng 
được phát triển. Vì thế việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ ở giai đoạn này có tác 
dụng phát triển toàn diện cho trẻ về: Thể chất, nhận thức, tình cảm- xã hội, giao 
tiếp...Giáo dục kỹ năng sống còn giúp trẻ có khả năng thích nghi với sự thay đổi 
môi trường sống, khả năng hòa nhập nhanh, giúp trẻ tự tin bước vào lớp 1.
 Vì vậy, hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là phương tiện giáo dục 
toàn diện rất tích cực không thể thiếu được trong chương trình giáo dục trẻ.
 2. Cơ sở thực tiễn
 Ở trường mầm non trẻ không chỉ được chăm sóc mà trẻ còn được tham 
gia nhiều hoạt động khác nhau trong đó hoạt động giáo dục “Kỹ năng sống” có ý 
nghĩa quan trọng trong việc phát triển và hình thành nhân cách cho trẻ. Tổ chức 
cho trẻ hoạt động giáo dục kỹ năng sống từ lâu đã được đưa vào chương trình 
giáo dục mầm non. Thực tế các giáo viên mầm non đã rất quan tâm và tổ chức 
cho trẻ tham gia vào các hoạt động kỹ năng sống và đã đạt được một số hiệu quả 
nhất định. Đó là tạo cho trẻ năng lực tâm lý xã hội, nhằm ứng phó với những 
yêu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày đó là kỹ năng sống. Từ đó nhiều 
khả năng để thực hiện những nhiệm vụ giáo dục về: Nhận thức, ngôn ngữ, thẩm 
mỹ và tình cảm xã hội, thể lựcTừ đó hình thành nhân cách để giúp trẻ phát 
triển toàn diện.
 Trường mầm non nơi tôi làm việc là ngôi trường luôn quan tâm đến công 
tác thi đua dạy tốt, chăm sóc giáo dục trẻ tốt của huyện Ba Vì. Qua thực tế giảng 
dạy chương trình giáo dục MN đối với trẻ 5- 6 tuổi là chương trình được xây 
dựng lối mở đã giúp cho giáo viên rất dễ lựa chọn đề tài dạy để phù hợp với lớp 
mà mình phụ trách, song cũng rất khó nếu giáo viên không nắm vững nội dung 
chương trình, phương pháp giáo dục, hình thức tổ chức, đặc điểm tâm sinh lý và 
đặc điểm nhận thức của trẻ ở từng độ tuổi.
 Là giáo viên phụ trách lớp mẫu giáo lớn tôi nhận thấy rằng đối với trẻ 5- 6 
tuổi “ Giáo dục kỹ năng sống” không phải là nói cho trẻ biết thế nào là đúng, thế 
nào là sai như ta thường làm. Các phương pháp cổ điển như bài giảng đi theo 
những chuẩn mực, cô hỏi trẻ chủ động trả lời sẽ hoàn toàn thất bại vì chúng chỉ 
cung cấp thông tin, mà từ thông tin và nhận thức đến thay đổi hành vi thì khoảng 
cách còn rất lớn. 
 Tại lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi tôi được phân công phụ trách hầu như các cháu 
đều mạnh dạn, tự tin, thích đến trường lớp và thích tham gia vào các hoạt động. 
Song để trẻ có kỹ năng sống trong môi trường tập thể thì còn nhiều hạn chế như: 
Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc theo nhóm bạn trong lớp, kỹ năng thực 
hành còn nhiều bỡ ngỡ và quan trọng là kỹ năng tự giải quyết các vấn đề thực tế, 4
nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi” 
bản thân tôi gặp những thuận lợi và một số khó khăn như sau:
 b. Thuận lợi
 Ban giám hiệu luôn chỉ đạo sát sao giáo viên thực hiện tốt chuyên môn, 
thường xuyên tổ chức các buổi bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên. Phát tài 
liệu để giáo viên tham khảo.
 Nhà trường trang bị cho các lớp máy tính, tivi, loa đài
 Sân trường rộng, thoáng mát, sạch sẽ có khu vui chơi cho trẻ.
 Lớp học có góc kỹ năng sống để trẻ hoạt động.
 Bản thân tôi là một giáo viên trẻ, có tác phong nhanh nhẹn, có tinh thần 
trách nhiệm, luôn nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, ham học hỏi.
 Trẻ cùng một độ tuổi có nhận thức đồng đều. Trẻ đi học đều, tích cực 
tham gia các hoạt động.
 Phụ huynh luôn ủng hộ nhiệt tình mọi hoạt động của lớp.
 c. Khó khăn
 Đồ dùng trực quan phục vụ cho các hoạt động còn sơ sài, chưa sáng tạo 
dẫn tới giờ học còn dập khuôn, khô khan, cứng nhắc, không phát huy được tính 
tích cực của trẻ.
 Về phía giáo viên: Giáo viên chưa hiểu nhiều về nội dung phải dạy trẻ 
lứa tuổi mầm non những kỹ năng sống cơ bản nào? Nhận thức chưa sâu sắc về 
tầm quan trọng của việc rèn kỹ năng sống cho trẻ, chưa biết vận dụng các tình 
huống trong ngày để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ. Lựa chọn nội dung để dạy 
trẻ chưa đúng hướng, hình thức tổ chức chưa linh hoạt sáng tạo, chưa có nhiều 
kinh nghiệm đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm giúp trẻ có kỹ năng giao tiếp 
và hoạt động theo nhóm, chưa biết xử lý các tình huống xảy ra trong cuộc 
sống
 Về phía trẻ: Trẻ bị ảnh hưởng bởi cuộc sống phát triển hiện đại như: 
Internet, tivi, các trò chơi điện tử Trẻ phải đối mặt với các tệ nạn xã hội như: 
Mua chuộc, dụ dỗ trẻ đi theo kẻ xấu, xâm hại thân thể, xâm hại tình dục Một 
số trẻ được sống trong môi trường quá bao bọc, khiến trẻ quen dựa dẫm, không 
có tính tự lập, lãnh cảm với môi trường xung quanh.
 Về phía phụ huynh: Một số gia đình còn nuông chiều con, luôn sẵn sàng 
phục vụ trẻ. 
 2. Thực trạng:
 Ở trường mầm non nơi tôi công tác giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở mọi 
lúc mọi nơi, đặc biệt qua các hoạt động học và hoạt động góc. 6
kiến thức và thực tế trẻ sẽ học tốt nhất khi có được cách tiếp cận một cách cân 
bằng, biết cách phát triển các kỹ năng nhận thức, cảm xúc và xã hội của trẻ. Trẻ 
sẽ tiếp thu được những kỹ năng giao tiếp xã hội và các hành vi ứng xử cơ bản 
trong nhóm bạn, thì trẻ sẽ có khả năng tập trung vào việc học một cách tốt nhất. 
 Tôi mạnh dạn tham gia các tiết dạy mẫu về giáo dục kỹ năng sống phòng 
tránh tai nạn khi có dấu hiệu bị xâm hại bằng các tình huống như:
 Tình huống: Con sẽ làm gì nếu có người lạ kéo tay con đi?
 VD: Nam đang đi trên đường bỗng nhiên có một người phụ nữ cầm lấy 
tay Nam và kéo đi. Theo các con bạn Nam phải làm gì bây giờ?
 Trong trường hợp các con bị người lạ lôi đi, và tấn công từ các phía, các 
con cần kêu khóc thật to để được giúp đỡ. Các con hãy hét thật to với những câu 
như “ Cứu cháu với, bỏ cháu ra”, “Cháu không biết cô là ai!”, “Cô buông cháu 
ra ngay” cùng với la hét, các con có thể giãy giụa để bảo vệ bản thân. Khi đó 
mọi người xung quanh sẽ biết người đó đang cố gắng làm điều xấu với các con.
 Chỉ cần với một tình huống đơn giản như vậy cũng đủ để khơi dậy ở trẻ 
những bản năng ứng phó với tình huống nguy hiểm.
Minh chứng 1: Ảnh tình huống khi bị người lạ kéo tay và cách xử lý.
 Sau khi áp dụng biện pháp, này tôi thấy mình hiểu hơn và nắm vững hơn 
phương pháp cũng như cách truyền đạt kỹ năng sống tới trẻ.
 5.2. Biện pháp 2: Xác định, xây dựng nội dung kỹ năng sống cơ bản 
cần dạy trẻ lứa tuổi mẫu giáo 5-6 tuổi.
*Xây dựng kế hoạch nội dung kỹ năng sống cho trẻ .
 Trong thực tế có rất nhiều kỹ năng sống khác nhau khó có thể liệt kê một 
cách đầy đủ những kỹ năng con người cần có trong cuộc sống. Chính vì vậy vào 
đầu năm học tôi cùng các đồng chí giáo viên trong tổ lên kế hoạch lựa chọn các 
kỹ năng sống phù hợp với lứa tuổi mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi để đưa vào dạy trẻ 
nhằm đạt hiệu quả cao. Xác định được những kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục 
trẻ, tôi tiến hành xây dựng kế hoạch giáo dục và rèn luyện kỹ năng sống theo 
tháng phù hợp với sự kiện trong năm học và với khả năng của trẻ. (Nội dung 
không cố định và được điều chỉnh sao cho phù hợp với sự thay đổi có thể xảy ra 
trong năm học). 
 VD: Tháng 9 tôi dạy trẻ kỹ năng chào hỏi, lễ phép với người lớn ở hoạt 
động đón trả trẻ. Mục đích giáo dục trẻ biết khoanh tay lễ phép chào cô, chào bố 
mẹ, chào người lớn. Kỹ năng tự phục vụ: Trẻ rửa mặt, rửa tay sau khi tham gia 
các hoạt động tập thể như hoạt động ngoài trời. Mục đích giáo dục trẻ biết tự rửa 
mặt, tay sau khi tham gia các hoạt động trên lớp, ở nhà. 8
trẻ khác trong tất cả các hoạt động tôi đã tổ chức 1 số hoạt động phát triển kỹ 
năng hợp tác như: Thảo luận về sự hợp tác; Tổ chức các trò chơi cần sự hợp tác.
 VD: Khi tổ chức hoạt động âm nhạc thông qua trò chơi âm nhạc “Hát theo 
tranh” tôi yêu cầu trẻ chơi theo 3 đội tôi đưa ra bức tranh trẻ sẽ phải cùng nhau 
thảo luận để tìm ra bài hát phù hợp với nội dung trong bức tranh và cả đội sẽ 
cùng hát bài hát đó. Như vậy qua hoạt động này ta thấy trẻ vừa được hoạt động 
nhóm, vừa có được sự mạnh dạn tự tin biểu diễn hát cùng nhau.
Minh chứng 4: Ảnh trẻ chơi trò chơi âm nhạc theo nhóm và tự tin biểu diễn.
 Giáo dục cho trẻ kỹ năng tự phục vụ:
 Kỹ năng tự phục vụ là một yếu tố quan trọng có thể giúp tăng cường tính 
độc lập và cảm giác về sự thành công. Trong những kỹ năng về tự phục vụ tôi 
lựa chọn một số những kỹ năng cơ bản sau để dạy trẻ:
 Kỹ năng tự mặc áo, cởi áo, gấp quần áo tôi dạy hoạt động chiều và ở góc 
kỹ năng tôi làm một số bộ sách về kỹ năng cho trẻ được tập luyện: Tập cài cúc 
áo, mặc áo, gấp áo, kéo khóa, đan tếtđể từ đó trẻ có thể ứng dụng vào thực tế.
Minh chứng 5: Ảnh trẻ chơi ở góc kỹ năng sống.
 Kỹ năng tự xúc ăn ở độ tuổi này có khả năng tự xúc ăn, tuy nhiên có 
nhiều trẻ khi ăn xúc cơm còn rơi vãi có những trẻ không tự xúc mà chỉ đợi cô 
xúc cho thì mới ăn. Chính vì vậy trước khi vào giờ ăn tôi thường kể cho trẻ nghe 
một số câu chuyện do tôi sưu tầm có nội dung liên quan đến việc tự xúc cơm ăn 
và giữ gìn vệ sinh trong ăn uống như: Miu Miu tự xúc cơm, Thỏ bông bị ốm  
sau đó hỏi trẻ lại nội dung và giáo dục vào để trẻ hiểu được ý nghĩa của việc trẻ 
tự xúc.
Minh chứng 6: Cô kể truyện cho trẻ nghe trước giờ ăn.
 Kỹ năng vệ sinh cá nhân là một việc làm không thể thiếu trong cuộc sống 
hàng ngày của trẻ. Vệ sinh cá nhân gồm: Rửa tay, rửa mặt, chải đầu...Với những 
kỹ năng này trẻ sẽ dần có thói quen về vệ sinh cá nhân sạch sẽ, gọn gàng, biết tự 
lựa chọn những trang phục phù hợp với thời tiết để bảo vệ sức khỏe cho chính 
mình. 
Giáo dục cho trẻ kỹ năng tự bảo vệ:
 Kỹ năng bảo vệ bản thân là những hiểu biết của một người về những sự 
việc xung quanh mình cũng như cách để hành động đúng, an toàn đối với sự vật 
đó. Trẻ có kỹ năng bảo vệ bản thân sẽ biết cách làm thế nào để tránh xa những 
mối nguy hiểm hoặc khám phá thế giới trong phạm vi an toàn. Tôi đã lựa chọn 
ra những mối nguy hiểm thường xảy ra trong cuốc sống hàng ngày đối với trẻ để 
lồng ghép vào các thời điểm trong ngày cho thích hợp. 10
văn nghệ hoặc mạnh dạn hơn khi đưa ra các ý kiến cá nhân của mình. Có thể nói 
việc rèn kỹ năng sống giúp trẻ luôn vui vẻ, linh hoạt, tạo nền tảng vững vàng 
cho cuộc sống của trẻ sau này.
 5.3. Biện pháp 3: Lồng ghép, tích hợp giáo dục kỹ năng sống vào các 
hoạt động khác trong ngày của trẻ.
* Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động học.
 Ở lứa tuổi này trẻ dễ nhớ nhưng cũng rất nhanh quên nên việc lồng nội 
dung giáo dục kỹ năng sống vào hoạt động học có nhiều ưu thế nhằm hình thành 
cho trẻ những thói quen, hành vi có văn hoá. Thông qua hoạt động học, trẻ có cơ 
hội chia sẻ với các bạn. Mặt khác, trẻ cũng tự tin, mạnh dạn khi thể hiện khả 
năng của mình trước cô giáo và các bạn trong lớp.
 VD: Hoạt động học làm quen với văn học. Truyện “Cáo, thỏ và gà trống” 
thể loại trẻ đã biết. Tôi dạy trẻ học tập bạn gà trống tính mạnh dạn, tự tin đã biết 
dùng trí thông minh của mình để đuổi cáo ra khỏi nhà. Ngoài việc giáo dục đạo 
đức tôi còn cho trẻ nhập vai vào nhân vật qua việc đóng hoạt cảnh. Tôi cho trẻ 
tự thảo luận và phân vai từ đó trẻ sẽ được hoạt động nhóm và phát huy tinh thần 
đoàn kết, tính kỷ luật và tinh thần hợp tác. Đồng thời phát huy sự tự tin khi thể 
hiện trước đám đông.
 Minh chứng 10: Ảnh trẻ tự tin đóng kịch “Cáo, thỏ và gà trống”.
 VD: Hoạt động khám phá: Tìm hiểu các giác quan của bé tôi yêu cầu từng 
trẻ tự lên giới thiệu những hiểu biết của mình về các giác quan trên cơ thể, tên 
gọi giác quan, đặc điểm, vai trò của từng giác quan, cũng như cách chăm sóc và 
bảo vệ các giác quan trên cơ thể trẻ.
Minh chứng 11: Ảnh trẻ tự tin lên trình bày trước các bạn trong lớp.
*Giáo dục kỹ năng sống trong hoạt động vui chơi.
 Trẻ mầm non học mà chơi - chơi mà học đối với trẻ mầm non hoạt động 
vui chơi chiếm vai trò chủ đạo. Thông qua hoạt động chơi trẻ được đóng các vai 
khác nhau trong xã hội khi đóng vai được tái hiện lại những gì trẻ nhìn thấy 
trong cuộc sống. Cô giáo luôn là người bạn chơi cùng trẻ hướng dẫn trẻ giao lưu 
với nhau, gợi ý cách chơi, cách xưng hô khi chơi. Cô chơi với trẻ như người bạn 
thật sự của trẻ.
 VD: Hoạt động góc ở góc chơi “Bán hàng”. Giai đoạn đầu, trẻ còn chưa 
mạnh dạn trong khi chơi, tôi nhập vai làm người bán hàng khi cháu mua hàng, 
tôi chủ động hỏi trẻ : Bác ơi! Bác mua thứ gì? Trẻ nói mua cà rốt trả tiền này. 
Tôi phải sửa ngay cho trẻ. Khi mua hàng con phải hỏi:“Bác ơi bao nhiêu tiền 
một củ cà rốt?”, “ Bác bán cho tôi một củ cà rốt ạ!” Nếu trẻ đã biết thưa gửi lễ