SKKN Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ 5-6 tuổi làm quen chữ cái tại Trường Mầm non Lam Sơn

 MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐẺ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHO TRẺ 5
 - 6 TUỔI "LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI"
 A/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Thế kỷ XXI là kỷ nguyên của Công nghệ thông tin và hội nhập Quốc tế. Trong 
thời đại tri thức này chủ yếu là cạnh tranh giữa các nền giáo dục và đào tạo. Để đưa Đất 
nước ta hội nhập thành công và cạnh tranh thắng lợi, sánh vai được với các cường quốc 
trên thế giới. Để nước Việt Nam trường tồn và có vị trí xứng đáng trên trường quốc tế, 
thì giáo dục và đào tạo nhất thiết phải đào tạo ra những con người có tư duy sáng tạo, 
có thói quen tìm tòi và phát huy cái mới, có khả năng hợp tác, chia sẻ... Nói tóm lại là 
đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế xã hội để tạo lập một xã hội Việt 
Nam văn minh hơn, sung túc hơn, an toàn hơn.
 Đứng trước xu thế đó, nghành học mầm non là một mắt xích đầu tiên cực kỳ 
quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân, là bậc học đặt nền móng cho sự hình 
thành và phát triển nhân cách con người. Trên cơ sở cung cấp những tri thức khoa học 
ban đầu về tự nhiên xã hội, phát triển các năng lực nhận thức, các thao tác tư duy và 
hoạt động thực tiễn. Đồng thời bồi dưỡng những tình cảm tốt đẹp, những đức tính cao 
quý để phát triển một con người toàn diện.
 Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí 
tuệ giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở tiểu học và các cấp học sau này. Hình 
thành và phát triển các kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là nền 
tảng để hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. Thông qua các hoạt 
động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo chơi...cần kích thích trẻ 
sử dụng tiếng việt một cách thành thạo mở rộng vốn từ về thế giới xung quanh, tập cho 
trẻ biết cách diễn đạt những gì muốn nói một cách rõ ràng, không nói ngọng, không nói 
lắp...
 Tuy nhiên để trẻ nhanh chóng tiếp cận và phát huy tốt các kỹ năng đó thì một 
điều cần thiết là cần phải đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức. Trong quá trình cho 
trẻ làm quen với 29 chữ cái và một trong những con đường hiệu quả nhất là phải theo 
hướng giáo dục mầm non mới. Điều đó đồng nghĩa với việc phải tổ chức nhiều hoạt 
động khác nhau. Đó là các hoạt động trẻ yêu thích, hứng thú đáp ứng với sự phát triển 
 2 và Ban giám hiệu nhà trường. Trường đã khắc phục được những khó khăn trên bằng 
cách tạo điều kiện cho chị em giáo viên học tập các chuyên đề do Sở giáo dục, Phòng 
giáo dục và đào tạo tổ chức khuyến khích động viên chị em học tập, học hỏi kinh nghiệm 
lẫn nhau, nhà trường tổ chức thăm lớp, dự giờ của các giáo viên trong trường để góp ý, 
đúc rút kinh nghiệm. Bên cạnh đó còn tổ chức cho chị em giáo viên chủ yếu là lớp 5 
tuổi được thăm lớp dự giờ các trường trọng điểm trong tỉnh về bộ môn và sưu tầm các 
nguồn phế liệu rẻ tiền, sẵn có ở địa phương để làm đồ chơi hấp dẫn và phù hợp với trẻ. 
Tham khảo thêm sách báo tạp chí có nội dung liên quan đến việc cho trẻ làm quen chữ 
cái. Chị em đã động viên lẫn nhau sáng tác thơ ca, hò, vè, ca dao, đồng dao, câu đố về 
chuyên đề do Ngành học và nhà trường tổ chức.
 - Lớp luôn luôn được sự quan tâm của Ban Giám hiệu nhà trường, các cấp uỷ 
Đảng và chính quyền địa phương luôn quan tâm chăm lo cho công tác giáo dục.
 - Hai giáo viên đứng lớp mẫu giáo lớn A1 đều đạt trình độ chuẩn trở lên, đều là 
giáo viên giỏi cấp huyện, luôn yêu nghề, mến trẻ, nhiệt tình, năng động.
 - Ban Giám hiệu đã có kế hoạch chỉ đạo chuyên đề làm quen với chữ cái, từ đó 
giáo viên đứng lớp rất thuận tiện cho việc thực hiện kế hoạch.
 - Lớp được trang bị bộ bàn ghế ngồi học đúng quy cách của Bộ Giáo dục và Đào 
tạo đề ra, được trang bị ti vi, đầu quay thuận lợi cho việc dạy và học.
 1.2. Khó khăn:
 Trong quá trình thực hiện chuyên đề bản thân tôi còn gặp nhiều khó khăn, một 
số cháu mới đi học năm đầu tiên nên chưa mạnh dạn, nhiều cháu còn n ói ngọng, nói 
lắp, nhận thức của trẻ chênh lệch nhau nên việc truyền thụ kiến thức gặp rất nhiều khó 
khăn. Mặc dù trường đã mua sắm đầy đủ về cơ sở vật chất cũng như đầu tư về chuyên 
môn nhưng cũng chưa thực sự đáp ứng đủ so với nhu cầu học tập của chuyên đề "Làm 
quen chữ cái". Bên cạnh đó phụ huynh ở trường tôi nghề nghiệp chính chủ yếu là làm 
nông nghiệp nên không ít phụ huynh chưa nhận
 4 một tiết dạy không có sáng tạo, dập khuôn chưa có hình thức đổi mới còn theo phương 
pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong tiết học phân tán tư tưởng, nhàm chán, tiếp thu bài hạn 
chế. Và tôi đã tìm ra một số giải pháp gây sự hứng thú cho trẻ đó là: Trước hết là chuẩn 
bị đầy đủ đồ dùng cho cô và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng 
hình thức tư duy hình tượng, tư duy gắn liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì gây ấn 
tượng mạnh, một câu chuyện hấp dẫn hay một bức tranh đẹp mới lạ .... Chính vì thế, 
khi dạy một tiết "Làm quen chữ cái" tôi cho rằng: Đồ dùng trực quan là yếu tố đầu tiên 
yêu cầu điểm đặc biệt phải bảo đảm an toàn.
 Bước đầu trẻ được làm quen với từng chữ cái có trong nhóm chữ và trẻ được lần 
lượt làm quen các chữ qua vật chất, tranh ảnh mà trong đó có chứa một chữ cái mà 
chúng ta định cho trẻ làm quen.
 Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ G, Y (chủ điểm phương tiện giao thông).
 Trước tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho cả lớp đọc thơ 
"Cô dạy con".
 "Mẹ, Mẹ ơi cô dạy
 Bài phương tiện giao thông
 Máy bay bay đường không
 Ôtô chạy đường bộ
 Tàu thuyền ca nô đó Là đường thuỷ mẹ ơi....
 Qua đó, trẻ tri giác và hiểu rõ hơn về phương tiện giao thông và đặc biệt là được 
đọc và làm quen từng chữ cái, tiếp đến tôi đưa bức tranh vẽ về nhà ga, hỏi bức tranh 
này vẽ về cái gì ? (Nhà ga). Trong nhà ga có những dòng người qua lại đón khách, trả 
khách .... Qua bức tranh trẻ hiểu rõ hơn và tăng thêm tính tò mò hấp dẫn. Sau đó cô giới 
thiệu dưới bức tranh có từ "Nhà ga" bạn nào hãy lên chỉ những chữ cái đã được học và 
cô cho trẻ làm quen với chữ "G".
 Tiếp đến chữ "Y" cô hỏi trẻ: Ngoài tầu hoả ra thì còn có phương tiện giao thông 
gì nữa ? Trả lời: "Máy bay .... ". Cô và trẻ cùng đàm thoại về máy bay dùng để làm gì 
? Bay ở đâu ? Cô đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát, đàm thoại và hỏi: Ai có thể lên 
rút cho cô 2 chữ cái giống nhau trong từ "Máy bay" và trẻ lên rút chữ "Y".
 Hoặc là để chuẩn bị cho trò chơi ở tiết 2 lúc ngoài trời tôi cùng trẻ trò chuyện về 
trò chơi "Các phương tiện giao thông vào bến". Tôi huy động trẻ sưu tầm bìa catton, 
 6 làm quen L, M, N thì cô tô với màu sắc khác nổi bật để trẻ dễ nhận thấy.
 Và những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ điểm. Không 
những ở góc bé cùng "Làm quen chữ cái" mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng và tư 
tương ứng, như hộp đựng hoa lá, rổ đựng hình, viết tên các đồ dùng vào nhãn và dán 
vào. Treo xung quanh lớp một cụm từ như bảng thời tiết, bé lên lớp, tên của trẻ, tất cả 
những cái đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ. Hoặc có những bức vẽ của trẻ được viết 
tên trẻ vào phía trái, làm như thế trẻ được sử dụng ngay trên hoạt động "Làm quen chữ 
cái", trẻ học đến nhóm chữ cái gì, tôi cho trẻ tìm xung quanh lớp nhóm chữ cái đó, phía 
dưới tôi đặt giá để dựng đồ dùng phục vụ môn chữ cái, đồ dùng của cô và trẻ như bút 
chì màu, vở tập tô .... ngoài ra còn có đồ dùng phục vụ cho buổi chơi như mũ có gắn 
chữ, hoa lá, hột hạt, chữ cái rời, các chấm tròn để trẻ ghép chữ lô tô. Kết quả các biện 
pháp này theo đánh giá đạt 90%.
 3. Biện pháp tổ chức trên tiết học:
 Hình thức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua hoạt động học tập là hình thức 
cơ bản và chủ yếu, vì nó thực hiện được mục đích yêu cầu của văn học. Kiến thức mà 
trẻ thu nhận được có hệ thống lôgíc.
 Để tiết học đi vào tâm hồn trẻ một cách sống động, không khô khan, cứng nhắc 
thì điều điều đầu tiên là cô giáo thực sự phải có một tài nghệ dẫn dắt. Hoạt động học 
làm quen với chữ cái đưa thế giới chữ viết đến với trẻ bằng nhiều phương pháp, hình 
thức khác nhau. Các phương pháp, hình thức đó gắn liền với nhau một cách chặt chẽ. 
Mỗi phương pháp, hình thức đều có ưu thế và hạn chế nhất định. Vì vậy khi dạy trẻ làm 
quen với chữ cái cô giáo cần lựa chọn các phương pháp, hình thức phù hợp với yêu cầu 
của tứng tiết dạy, để thu hút sự tập trung chú ý tạo hứng thú của trẻ trong tiết học, giúp 
cho giờ học đạt hiệu quả cao.
 Muốn vậy cô giáo phải: - Lấy trẻ làm trung tâm.
 - Phát huy tính tích cực của trẻ.
 - Dạy trẻ theo hướng lồng ghép tích hợp.
 Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ "Làm quen chữ cái" là các kiến 
thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn, tuyệt đối tránh hình thức, dập khuôn, 
luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên lớp một tiết dạy "Làm quen chữ cái" tôi phải 
chuẩn bị đồ dùng, soạn bài và nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu cầu của bài dạy chọn 
 8 có các chữ B, D, Đ khi nghe hiệu lệnh 2 đội lên gạch chân những chữ cái cô vừa nêu, 
thời gian quy định là một bài hát mùa xuân lúc nào hát xong và kết thúc trò chơi. Sau 
đó cô cho nhiều chữ cái và đúng với yêu cầu. Khi chuyển tiếp sang trò chơi thứ hai đó 
là trò chơi "Đi chợ tết" (Tất cả các trẻ đều được chơi). Trước ngày tết bố mẹ các con 
thường làm gì ? (Trẻ nghĩ ngay đến trang hoàng nhà cửa và đi sắm tết) cô chuẩn bị các 
gói có các loại hoa quả bánh kẹo ở trên, mỗi thứ đều gắn các chữ cái B, D, Đ. Cô phát 
cho trẻ mỗi cái giỏ nói nào chúng mình cùng đi chợ tết. Tổ 1 hãy mua những món hàng 
có chữ B, đó là những thứ gì ? Trẻ nói bánh quy, bánh chưng, bánh bèo .... tổ thứ 2 mua 
những món hàng có chữ cái D, đó là những thứ gì ? quả dừa, quả dứa.... tổ thứ 3 mua 
những món hàng chứa chữ cái Đ.... khi mua hàng xong trẻ phải nói được đó là loại gì ? 
và có chữ cái gì ? các tổ kiểm tra lẫn nhau và đọc to chữ cái.
 Đến trò chơi tìm tên các loại hoa có chữa chữ cái B, D, Đ "Mùa xuân đến cho 
chúng mình được đi chơi ở những đâu ?" (Được đi xem pháo hoa, đi công viên) trong 
công viên có rất nhiều loại hoa bây giờ cô cho các con đọc bài "Rềnh rềnh ràng ràng" 
đến các loại hoa nào các con đoán hoa đó và giơ tranh lô tô đọc to chữ cái chúng mình 
vừa học.
 Ví dụ: Rềnh rềnh ràng ràng
 Tìm các loài hoa
 Hoa gì ngoài Bắc Cánh nhỏ màu hồng Cùng vui đón 
 tết.
 Trẻ giơ lô tô hoa đào và nói hoa đào có chữ Đ. Cứ như thế cô đọc cho trẻ đoán 
chữ B, D sau đó cho trẻ đọc và từng nhóm bạn đối nhau.
 Hay với chủ điểm "Trường mầm non" với nhóm chữ cái O, Ô, Ơ vào bài tôi kể 
cho trẻ nghe câu chuyện "Vịt con trong ngày khai trường" sau đó hỏi trẻ, ngày đầu tiên 
đến lớp Vịt con chuẩn bị trong cặp được những gì ? Trẻ nói bảng con, vở, hộp màu .... 
tôi cho trẻ làm quen chữ O qua từ "bảng con" khi Vịt con viết trên bảng đã thành thạo 
cô giáo Ngan bảo Vịt con lấy gì ? (Hộp màu) và cô cho trẻ làm quen chữ Ô trong từ 
"hộp màu" cô giáo Ngan ra bài tập về nhà vào đâu "Quyển vở". Cũng như ở phần trên 
tôi cho trẻ chơi trò chơi tạo dáng thành chữ cái. Bạn nào có thể tạo dáng chữ O trên cơ 
thể nào ? Cô cho trẻ được tạo như cong ngón tay lại, cháu thì há miệng, cháu thì dùng 
hai cánh tay....
 10