SKKN Một số biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào Lớp 1 ở Trường Mầm non số 1 Trung Nam

 I.PHẦN MỞ ĐẦU
 1. Lý do chọn đề tài:
 Bác Hồ của chúng ta đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành. Biết ăn ngủ, 
biết học hành là ngoan” Quả đúng vậy trẻ em trông như một búp non nếu được 
chăm sóc chu đáo thì chắc chắn chồi non sẽ phát triển tốt. Cũng như con người 
nếu được chăm sóc có sự đầu tư ngay từ nhỏ thì trẻ sẽ dần dần lớn lên và phát 
triển toàn diện cả về “đức, trí, lao, thể, mỹ”. Với lứa tuổi mầm non, chúng ta cần 
quan tâm nhất là trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn vì trẻ lứa tuổi này chuẩn bị bước vào 
lớp 1, một bước ngoặt vô cùng quan trọng đối với trẻ.Trẻ mẫu giáo lớn chuyển 
lên lớp 1 rất non nớt, bởi vì trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm 
lo chu đáo của các cô giáo mầm non về cả dạy dỗ và nuôi dưỡng, được các cô 
chăm sóc chu đáo nhiệt tình như người mẹ thứ hai của mình. Cho nên trẻ ở trong 
một môi trường hoàn toàn mới lạ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được. 
Nhiệm vụ của cô giáo mầm non là phải tạo cho trẻ mẫu giáo lớn một tâm thế 
vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt 
nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất. 
 Vì vậy việc nghiên cứu một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở 
trường Mầm non số 1 Trung Nam, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị nhằm đề ra 
các biện pháp đồng bộ có tính khả thi, phù hợp với tình hình thực tế là cần thiết. 
Xuất phát những lý do trên, tôi nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp chăm sóc 
và giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1”.
 2. Tính cấp thiết của đề tài
 Trong mỗi giai đoạn phát triển trẻ đều mang những đặc điểm đặc trưng. Việc 
chuyển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác là một sự chuyển biến mang tính 
nhảy vọt có sự biến đổi cả về chất và lượng. Sự phát triển ở một giai đoạn nhất 
định vừa là kết quả của giai đoạn trước đó vừa là tiền đề cho bước phát triển của 
giai đoạn tiếp theo. Nếu trẻ được phát triển tốt ở giai đoạn này cũng chính là sự 
chuẩn bị tốt cho giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên không phải trẻ em nào cũng dễ 
dàng thích nghi được vào bước ngoặc này là một sự kiện quan trọng khiến các 
bậc cha mẹ và các nhà giáo dục cần phải quan tâm. Một mặt là để giúp trẻ hoàn 
 2 1.2. Khó khăn:
 - Lớp tôi dạy có rất nhiều cháu bị suy dinh dưỡng nên về mặt thể lực cháu sẽ 
còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc đến trường với sự tự lập là chủ yếu.
 - Nhận thức của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ trong lớp còn rụt rè, nhút 
nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp.
 - Phụ huynh đa số mong trẻ viết được, đọc được để phụ huynh an tâm vì 
luôn nghĩ đọc được, viết tốt thì mới vào lớp 1 học tốt được. 
- Một số cháu chưa được sự quan tâm của gia đình vì cho rằng bậc học mầm non 
là không quan trọng nên cho cháu nghĩ học rất tùy tiện mặc dù giáo viên chủ 
nhiệm và nhà trường đã có nhiều biện pháp để huy động trẻ đến trường.
 1.3. Khảo sát thực trạng
 Để biết được chính xác khả năng học tập của trẻ ngay từ đầu năm tôi đã 
làm khảo sát lớp tôi chủ nhiệm gồm 22 cháu như sau : 
 PT thể PT nhận PT ngôn PT PTTC-
 LV
 chất thức ngữ thẩm mỹ KNXH
 Đạt 20 = 90% 19= 85% 19=85% 20=90% 19 =85 %
 Chưa 
 2= 10% 3 = 15% 3 = 15% 2=10% 3 =15%
 đạt
2. Các biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi 
bước vào lớp 1 ở Trường Mầm non số 1 Trung Nam, huyện Vĩnh Linh, 
tỉnh Quảng Trị.
 Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 giúp trẻ có kiến thức phổ thông để 
vào lớp 1 không chỉ yêu cầu trẻ nhận biết thành thạo 29 chữ cái, đếm thành thạo 
trong phạm vi 10 mà quan trọng hơn cả là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình 
cảm, trí tuệ, thẩm mỹ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách. Chuẩn bị 
tâm thế cho trẻ vào lớp 1, cần hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng 
tâm sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần 
thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, 
 4 của trẻ ở lứa tuổi này. Điều này được thực hiện thông qua các hoạt động học và 
hoạt động chơi ở trẻ. Thông qua hoạt động khám phá khoa học dạy trẻ biết các 
bộ phận của cơ thể người, tìm hiểu về động vật thực vật, một số hiện tượng tự 
nhiên. Khám phá về xã hội: tìm hiểu về bản thân, gia đình, họ hàng cộng đồng, 
tìm hiểu về trường lớp mầm non, tiểu học, một số nghề phổ biến trong xã hội, 
các danh lam thắng cảnh và các ngày hội, ngày lễ. Các kiến thức đó được trải 
dài trong 10 chủ đề trong năm. Rèn luyện các thao tác trí tuệ, kích thích những 
hứng thú đối với hoạt động trí óc như ham hiểu biết, kích thích khám phá những 
điều mới lạ, gợi mở, khuyến khích trẻ quan sát sự vật, hiện tượng xung quanh. 
Rèn luyện sự tập trung chú ý, ghi nhớ có chủ định, linh hoạt trong việc sử dụng 
các thao tác trí tuệ, kích thích trẻ năng động, sáng tạo, ham tìm tòi khám phá. 
Khả năng định hướng trong không gian và thời gian cũng là một biểu hiện của 
sự phát triển trí tuệ. Việc xác định được vị trí không gian, thời gian của các sự 
vật hiện tượng: mình đang ở đâu, vật ở trên dưới, trước sau, phải trái, dạy trẻ 
nhận biết đếm thành thạo đến 10, biết so sánh, thêm bớt tạo nhóm có số lượng 
10, phân chia 10 đối tượng thành 2 nhóm và biết kết quả các nhóm. Nhận biết 
các chữ số 1-10 và các số liền trước, liền sau, cung cấp cho trẻ biết số chẵn, số 
lẻ được thể hiện trong hoạt động làm quen với toán. Nhận biết và phát âm 
thành thạo 29 chữ cái, nhận biết các chữ cái có trong từ, cụm từ, nhận biết các 
chữ cái thông qua trò chơi. ( Hình 2)
 Môi trường trang trí cũng rất quan trọng, góp phần giúp trẻ phát triển trí tuệ 
thông qua hoạt động chơi, học cùng cô, bạn. Ở lớp tôi có trang trí góc “Bé vui 
học toán” ở đó những đồ vật, con vật theo chủ đề, có số lượng thay đổi theo 
chương trình trẻ đang học. đặc biệt ở góc này tôi và trẻ cùng thực hiện, giống 
như trẻ đang chơi mà lại học. Hoạt động này trẻ vô cùng thích và đây là một góc 
mở của lớp tôi. Ví dụ: Tuần này trẻ học làm quen với toán đề tài: “Một tuần của 
bé” sau giờ học tôi cùng trẻ thực hiện góc này: cùng trẻ gắn thứ tự các ngày 
trong tuần. Hoặc tuần này cháu học “Bé đếm đến 9”, lớp đang thực hiện chủ đề 
“Động vật” tôi cùng các cháu thực hiện: Cùng gắn con vật có số lượng 8, 9 và 
cùng tìm chữ số tương ứng. Tôi luôn tổ chức chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ 
 6 góc lễ giáo, ở đó có những hình ảnh đẹp mang tính giáo dục cao như: Bé mời 
nước cho ông, bà, bé giúp đỡ ba mẹ, cụ già, biết vòng tay chào khách đến nhà, 
biết nhận quà bằng hai tay thông qua góc đó giáo dục trẻ biết kính trọng, lễ 
phép với người lớn, giúp đỡ cụ già, em nhỏ, mọi người xung quanh. Ví dụ: Vào 
buổi chiều tôi cùng trẻ về góc lễ giáo. Tôi hỏi trẻ qua hình ảnh: + Hình ảnh gì ? 
Con có nhận xét gì về hình ảnh này ? + Con đã làm được điều đó chưa?. + Con 
kể những việc tốt mà con đã làm ?. Những hình ảnh tôi luôn thay đổi thường 
xuyên, hình ảnh đẹp mắt có sức hấp dẫn, phù hợp độ tuổi đặc biệt phải có tính 
giáo dục cao. 
 * Biện pháp 4: Chuẩn bị về ngôn ngữ
 Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ 
và giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở trường phổ thông. Hình thành 
và phát triển những kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là 
nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. thông 
qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo 
chơi cần khuyến khích trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách thành thạo, mở rộng 
vốn từ về thế giới xung quanh. Tập cho trẻ biết diễn đạt những gì mình muốn 
nói một cách rõ ràng, mạch lạc, không nói ngọng, nói lắp. Trẻ có ngôn ngữ 
mạch lạc phát triển tốt thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng 
tượng, trí nhớ, tri giác của trẻ cũng phát triển tốt. 
 Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc, viết: như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết 
trong môi trường xung quanh. ( Hình 5)
 Nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại 
sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc, hướng đọc, từ phải sang trái, từ dòng trên 
xuống dòng dưới, đọc truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ 
phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng. Dạy trẻ làm quen chữ cái thông qua giờ học: 
Làm quen chữ cái, tôi tổ chức giờ học không những đúng phương pháp mà còn 
phải phong phú qua các giờ học làm quen, trò chơi với chữ cái giúp trẻ nhận biết 
được 29 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng việt, nhận biết các chữ cái có trong từ, 
cụm từ.
 8 cho trẻ biết cách cầm bút, cách đặt vở trong giờ học vẽ, mở sách, vở trong các 
lần học tập tô, làm quen với toán, tạo hình, tư thế ngồi đúng trong khi ngồi học, 
chơi.
 Giúp trẻ thích nghi với hoạt động học tập mới, tránh được những bỡ ngỡ ban 
đầu dễ gây cho trẻ những cảm giác sợ sệt, thiếu tự tin. Để đạt được những hiệu 
quả cần tạo điều kiện cho trẻ làm quen dần với môi trường học tập như: bố trí 
bàn ghế cho trẻ ngồi học cung cấp và cho trẻ tiếp xúc thường xuyên với sách, 
truyện, bút, thước hướng dẫn trẻ cách sử dụng các dụng cụ học tập đó như thế 
nào cho đúng thông qua việc làm mẫu, quan sát và uốn nắn trực tiếp cho trẻ. Ví 
dụ: Trong giờ học vẽ một số cháu hay nhìn gần, ngồi sai tư thế. Tôi luôn chú ý 
và nhắc nhở thường xuyên, sửa ngay tư thế cho trẻ. Được chuẩn bị tốt về mặt 
tinh thần đối với trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ có một tinh thần tốt, luôn luôn vui 
vẻ, thích thú trong mọi công việc, và đặc biệt là luôn vươn tới, luôn mong mỏi 
mình sẽ được đi học lớp 1 đó là một điều rất tốt. Vì vậy, tôi luôn động viên, 
khích lệ trẻ ngoan, biết vâng lời người lớn, hoàn thành các nhiệm vụ được người 
lớn giao cho. Chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo trước khi vào lớp 1 được tiến hành 
thường xuyên, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp thông qua các trò chơi 
hay các hoạt động hấp dẫn mà trẻ yêu thích. Cần tránh nôn nóng, áp đặt ép buộc 
trẻ học trước những gì trẻ em được tiếp thu một cách bài bản ở trường phổ thông 
sau này. Bởi dễ gây ra cho trẻ những chán nản, chủ quan, chểnh mảng dần đến 
tiêu diệt hứng thú học tập ngay từ những buổi học ban đầu và gây ra không ít 
những khó khăn cho giáo viên tiểu học trong việc khắc phục, uốn nắn những hậu 
quả sai lầm mà trẻ đã mắc phải. Trong giờ ăn, giờ chơi giáo viên tập cho trẻ biết 
sử dụng những đồ dùng một cách gọn gàng, khéo léo. Các nhà khoa học đã từng 
khẳng định: “Những vận động bằng tay của trẻ càng khéo léo, càng phong phú 
bao nhiêu càng dễ hình thành các thao tác trí tuệ bấy nhiêu.”
 * Biện pháp 6: Thực hiện tốt các chỉ số trong bộ chuẩn phát triển trẻ 
em 5 tuổi
 Như chúng ta đã biết: Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi nhằm hỗ trợ thực hiện 
chương trình giáo dục mầm non, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục, 
 10