SKKN Làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục Âm nhạc cho trẻ 5 tuổi

 Như chúng ta đã biết, ở lứa tuổi Mẫu giáo, âm nhạc là một trong những loại 
hình nghệ thuật phát triển năng lực cảm xúc, tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú 
ý, khả năng diễn tả hứng thú của trẻ. Khác với các loại hình nghệ thuật khác như hội 
họa, văn học, điện ảnh... thì âm nhạc không hoàn toàn xác định rõ những hình ảnh 
cụ thể. Âm nhạc bằng ngôn ngữ riêng là giai điệu, âm sắc, cường độ, nhịp độ, hoà 
âm, tiết tấu... cùng với thời gian đã thu hút, hấp dẫn làm thoả mãn nhu cầu của trẻ. 
 Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, giúp trẻ phát 
triển lời nói, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm. Những lời ca, giai điệu của bài hát, 
bản nhạc giúp trẻ tưởng tượng, học nói lên cảm xúc của mình, trẻ thấy được mình có 
thể diễn tả những ý nghĩ mơ ước, những cảm xúc mạnh mẽ. Các bài hát giản dị, phù 
hợp với lứa tuổi sẽ hình thành ở trẻ những tình cảm thẫm mỹ, đạo đức tốt đẹp.
 Trong bài hát "Đàn gà con" lời của nhạc sĩ Việt Anh có đoạn "Trong kia đàn 
gà con lông vàng, đi theo mẹ tìm ăn trong vườn, cùng tìm mồi ăn ngon ngon, đàn gà 
con đi lon lon..." Lời ca trong sáng, gần gũi như muốn nhắn gữi, nhắc nhở các em 
biết vâng lời mẹ, yêu thương mẹ, chăm chỉ làm việc.
 Nội dung lời ca phong phú trong các bài hát giúp trẻ phát hiện được những vẻ 
đẹp của thiên nhiên, sự ngộ nghĩnh đáng yêu của các con vật quen thuộc, những tình 
cảm yêu thương của gia đình, bạn bè, lòng yêu nước, yêu dân tộc sâu sắc. Từ đó, trẻ 
tự rèn luyện được đạo đức của mình.
 Ở trẻ Mẫu giáo các hình thức tư duy như trực quan hành động, trực quan hình 
tượng và tư duy trừu tượng được biểu hiện trong bất kỳ hoạt động nào, trong đó có 
âm nhạc. Trẻ dần có khả năng tổng hợp cùng với tư duy lô gíc, âm nhạc giúp trẻ 
phát triển về trí nhớ. Nhờ đó mà tính tích cực, sự chủ động trong giờ học âm nhạc 
giữ vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận, cũng cố, rèn luyện các tố chất âm nhạc 
bên trong trẻ. Giáo dục âm nhạc được thực hiện trong điều kiện có sự tiếp xúc trực 
tiếp của giáo viên đối với trẻ, sự giúp đỡ của giáo viên trong quá trình học tập tích 
cực và sự chủ động độc lập học tập của trẻ.
 Hiện nay, chương trình giáo dục Mầm non ở nước ta thực hiện chương trình 
giáo dục Mầm non mới. Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có thể hướng dẫn, tổ 
chức cho trẻ chơi ở mọi lúc mọi nơi và có thể tổ chức ở nhiều hình thức khác nhau 
tuỳ vào điều kiện, mức độ nhận thức của trẻ. Đáng nói là chương trình giáo dục 
Mầm non mới hiện nay được xây dựng theo nguyên tắc tiếp cận, tích hợp. Lấy hoạt 
động vui chơi làm trung tâm. Qua đó, trẻ cùng cô học, cùng cô chơi, cùng cô tham 
gia khám phá, giải quyết các vấn đề để đi đến những kết luận cụ thể.
 Trong những năm qua, hoạt động giáo dục Âm nhạc đã được Bộ GD, Sở GD - 
ĐT Quảng Bình, Phòng GD - ĐT Lệ Thủy triển khai rộng rãi về các trường học, đến 
tận từng giáo viên với nhiều giải pháp tích cực và thực hiện có hiệu quả. Trong quá Trường Mầm non Sơn Thủy là một trường nằm ở vùng nông thôn, phần lớn 
trẻ là con em của gia đình nông nghiệp, cuộc sống còn nhiều khó khăn vất vả, lam 
lũ. Việc chăm sóc giáo dục trẻ chưa được coi trọng, còn ỉ lại. Nhất là việc giáo dục 
trẻ còn theo lối cứng nhắc, gò bó khô khan tạo cho trẻ sự nhàm chán, ủê oải, khó 
tiếp thu điều đó đã làm ảnh hưởng không nhỏ trong việc giáo dục cho trẻ sau này. 
Chính vì vậy mà trẻ chưa thực sự tham gia hoạt động, chưa tích cực chủ động để 
thực hiện công việc, trẻ chưa cố gắng để hoàn thành các nhiệm vụ của mình để tìm 
ra kết quả. Trẻ còn phụ thuộc nhiều vào cô giáo. Với những trẻ khá hơn một chút, 
thì chưa thể hiện hết mình, chưa phát huy hết năng lực mình có. Đặc biệt, còn có 
nhiều gia đình chưa biết cách giáo dục cho trẻ theo khoa học, chưa chú ý đến việc 
lựa chọn nội dung, giai điệu bài hát. Cứ cho trẻ hát mà không để ý đến trẻ hát bài gì, 
bài hát đó lời ca, nội dung như thế nào, có phù hợp hay không.
 Qua khảo sát tình hình đầu năm để nắm bắt được mức độ, khả năng của 
trẻ khi tham gia vào hoạt động giáo dục âm nhạc như sau:
 * Tình hình hoàn cảnh của lớp:
 - Sĩ số lớp có 33 cháu, nhưng có 28 cháu là con trong gia đình làm nông 
 nghiệp.
 - Tỷ lệ trẻ có năng khiếu âm nhạc thấp. Trẻ có năng khiếu âm nhạc:10 trẻ.
 - Đa số gia đình các cháu đều có tivi, có đài, một số gia đình có máy vi tính 
 * Trình độ nhận thức của trẻ:
 - Tỷ lệ khá giỏi chiếm 50 - 60%, Tỷ lệ từ trung bình trở lên đạt 84%
 - Tỷ lệ trẻ hát đúng giai điệu bài hát quen thuộc: 40%
 - Trẻ biết thể hiện cảm xúc và vận động phù hợp (vỗ tay, lắc lư, nhún nhảy) với 
nhịp điệu bài hát: 60%. 
 - Một khó khăn nữa là tuy cùng một độ tuổi nhưng có cháu sinh đầu năm có 
cháu sinh cuối năm nên trình độ nhận thức của các cháu không đồng đều. Hoạt động 
của nhiều trẻ còn rất chậm, nhiều trẻ còn nhút nhát, chưa tự tin. Chưa mạnh dạn giao 
tiếp với bạn bè và cô giáo, sợ đông người.
 Với tình hình thực tế của lớp Tôi phụ trách như vậy nên Tôi rất băn khoăn lo 
lắng suy nghĩ, tìm tòi biện pháp “Làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục âm 
nhạc cho trẻ 5 tuổi”
 2.2. Các giải pháp
 a. Nắm vững khả năng nhận thức của trẻ và lựa chọn ca khúc phù hợp.
 Để nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ, thì trước hết giáo viên phải 
nắm đựơc đặc điểm tâm sinh lý và khả năng nhận thức của trẻ. Vào đầu năm học 
Tôi đã tổ chức nhiều hoạt động âm nhạc để khảo sát kết quả trên trẻ bằng nhiều cách 
như: Theo dõi quá trình hoạt động và khả năng tham gia hoạt động biễu diễn của trẻ, dàng, hấp dẫn. Việc luyện kỹ năng ca hát được tiến hành không chỉ trong hoạt động 
25- 30 phút mà phải thường xuyên được củng cố ôn luyện mọi lúc mọi nơi. 
 c. Tạo môi trường âm nhạc trong đời sống hằng ngày của trẻ.
 Âm nhạc là thế giới cảm xúc diệu kỳ trong tâm hồn trẻ. Âm nhạc và vận động 
để sáng tạo ra âm nhạc khi được giáo viên sử dụng có mục đích sẽ hỗ trợ tích cực để 
trẻ thu nhận kinh nghiệm và tạo cảm giác hưng phấn trong khi hoạt động. Ca hát và 
nghe nhạc sẽ giúp trẻ duy trì tập trung, phấn khởi. Trẻ mẫu giáo thích nghe hát, hay 
đung đưa người theo giai điệu bài hát. Ý thức rõ tầm quan trọng đó, nên bản thân 
Tôi đã mạnh dạn xây dựng môi trường âm nhạc trong đời sống hằng ngày của trẻ. 
 + Gìơ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ nhất để lôi cuốn trẻ đến trường vì 
đa số các cháu chưa tự giác. Trẻ còn quyến luyến với những tình cảm âu yếm của bố 
mẹ. Lúc này, âm nhạc góp phần tác động rất lớn đến tâm lý và suy nghĩ của trẻ. Trẻ 
sẵn sàng, mạnh dạn bước vào lớp để được hòa vào những giai điệu rộn ràng, những 
lời ca trong trẻo ấy. Biết rằng biện pháp này đã có rất nhiều giáo viên thực hiện, 
nhưng để đạt được kết quả cao hơn, theo Tôi là khi thực hiện cần phải lựa chọn 
những ca khúc hay, mang tính nghệ thuật, có nội dung phù hợp. Ví dụ: Tôi chọn ca 
khúc "Em đi Mẫu giáo" Sáng tác của Dương Minh Viên. Lý do Tôi chọn bài hát này 
vì bái hát có nhịp điệu vừa phải, sắc thái vui vẻ phù hợp với lứa tuổi của trẻ "Nắng 
vừa lên em đi Mẫu giáo, chim chuyền cành hót chào chúng em... mừng vui đón em 
vào trường..." Rồi những bài "Cháu đi Mẫu giáo" của Phạm Thanh Hưng, bài 
"Trường chúng cháu đây là trường Mầm non" của chú Phạm Tuyên, "Con chim hót 
trên cành cây", "Vui đến trường", "Đi đường em nhớ"...
 Những ca khúc chọn cho trẻ nghe phải chú ý đến nội dung của bài và mục đích 
giáo dục của giáo viên. Ví dụ: Để dạy trẻ biết nề nếp, biết lễ phép như chào cô, chào 
mẹ trước khi vào lớp Tôi chọn bài hát "Lời chào buổi sáng", "Con chim vành 
khuyên"... Trẻ tiếp nhận âm nhạc dễ dàng và thuận lợi hơn khi điều kiện xung quanh 
trẻ là một môi trường âm nhạc. Môi trường đó gắn liền với chế độ sinh hoạt cả ngày 
của trẻ. Trẻ ở trường được ăn, được chơi, học, nghỉ, ngủ... Vì vậy, âm nhạc có ý 
nghĩa rất lớn là làm cho trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên. Việc cho trẻ nghe những bài hát 
như ở trên thì ngoài tác động âm nhạc ra, nó còn có thể giúp trẻ làm quen, củng cố 
các bài hát trong chương trình trẻ phải học hát.
 d. Tích cực lồng ghép tích hợp âm nhạc vào các giờ học khác.
 Khi tham gia hoạt động, sử dụng âm nhạc sẽ làm cho trẻ hứng thú hơn, trẻ thực 
hiện các nhiệm vụ của mình có hiệu quả hơn. Trong giờ làm quen với văn học, cô 
giáo dạy trẻ cảm thụ thơ truyện thông qua cách đọc diễn cảm, giải thích nội dung. 
Nhưng để đạt kết quả cao hơn Tôi thường kết hợp với âm nhạc. Điều đó làm cho trẻ Trẻ ở lứa tuổi Mầm non học tập thông qua hoạt động vui chơi. Nhờ vui chơi 
mà trẻ được tiếp thu những kiến thức kinh nghiệm. Giáo viên cần phải tạo hứng thú 
cho trẻ nhận thức một cách linh hoạt sáng tạo mà không gò bó, khô khan, cứng 
nhắc, áp đặt trẻ. Thông qua các hoạt động vui chơi, trẻ tiếp thu các kinh nghiệm dễ 
dàng nhất. Vì vậy, các hoạt động âm nhạc như ca hát, vận động theo nhạc, nghe 
nhạc, nghe hát... được Tôi tổ chức dưới dạng một chương trình vui chơi đã gây được 
hứng thú tích cực của trẻ. Trẻ thích bắt chước các chương trình trên ti vi, trên các 
phương tiện thông tin đại chúng, trẻ muốn mình là một trong những nhân vật đó và 
cố gắng để được thể hiện và thể hiện tài năng hết khả năng. 
 Ví dụ: Khi dạy tiết biểu diễn âm nhạc chào mừng ngày 22/12, Tôi đã tổ chức ở 
lớp một chương trình với tên gọi "Chiến sĩ và những người bạn". Một số trẻ Tôi 
chọn trong vai những chú bộ đội, còn một số trẻ là bạn của những chú bộ đội và 
chương trình diễn ra với nhiều tiết mục văn nghệ hấp dẫn mà các bé chính là những 
diễn viên thể hiện và cô giáo là người dẫn chương trình. Hay tiết dạy trẻ vận động 
múa bài "Vui đến trường" Tôi cũng tổ chức theo dạng trò chơi "Múa vui cùng Thỏ 
Hồng Ngọc" ở đó bạn Hồng Ngọc sẽ hướng dẫn tập cho trẻ múa...
 Trong khi tổ chức hoạt động, bản thân Tôi đã sử dụng các loại trò chơi âm 
nhạc, có nhiều trò chơi hấp dẫn nhằm giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, tai nghe như trò 
chơi "Đoán đúng hát tài", "Khiêu vũ cùng bóng", "Tai ai tinh"... Nhưng dù ở bất kỳ 
hình thức chơi như thế nào thì Tôi luôn chú ý đến mục đích của trò chơi là phát triển 
kỹ năng nghe, kỹ năng hát, kỹ năng biễu diễn. Qua những sân chơi bổ ích đó trẻ 
được tự do thể hiện nhân vật mình lựa chọn, tự do thể hiện bản thân. Trẻ hoạt động 
một cách tích cực, sáng tạo hơn. Khi cho trẻ chơi Tôi luôn khuyến khích động viên 
mọi trẻ tham gia, cỗ vũ và chú ý nâng cao dần yêu cầu chơi. 
 Ví dụ: Trò chơi "Nghe bạn hát" lần đầu Tôi cho một trẻ đội mũ chóp kín và 
nghe một trẻ khác hát, khi trẻ bỏ mũ ra thì hỏi trẻ bạn nào đã hát và bạn ấy hát bài 
gì? Lần 2 cho trẻ hát kết hợp với phách gõ, rồi hỏi trẻ bạn nào hát? Bạn ấy đã sử 
dụng nhạc cụ gi?
 Trò chơi giúp trẻ mạnh dạn, tự tin khi biễu diễn hoặc thể hiện ca khúc. Ví dụ: 
trò chơi "Bé làm ca sĩ" ở đó các diễn viên nhí sẽ biễu diễn các ca khúc do mình lựa 
chọn, sẽ có những vận động sáng tạo phù hợp hơn... Hay trò chơi "Ô cửa bí mật" trẻ 
sẽ được quyền chọn một ô cửa, trong ô cửa đó có hình một con vật bất kỳ, nếu mở 
ra con vật gì thì bé hãy hát bài hát nói về con vật ấy...
 Việc tăng cường cho trẻ chơi với nhiều trò chơi âm nhạc với các hình thức chơi 
khác nhau nhằm thực hiện một số mục tiêu giáo dục nhất định như: củng cố kiến 
thức, phát triển tính độc lập và kỹ năng âm nhạc. Có kỹ năng chơi trẻ mới có thể tự