SKKN Giải pháp giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ khuyết tật tại Lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi E, Trường Mầm non Hoa Hồng, huyện Cam Lâm

 2
trẻ khuyết tật trong trường Mầm non là việc làm hết sức quan trọng và cần được 
quan tâm. Giáo dục hòa nhập sẽ giúp trẻ bị khuyết tật được can thiệp sớm, được 
giáo dục trong môi trường giáo dục bình thường khắc phục khả năng phát triển 
kém, giúp trẻ có cơ hội hòa nhập với xã hội, với cộng đồng. Do vậy trường mầm 
non là chiếc nôi giúp trẻ khuyết tật phát triển tiến bộ hàng ngày, tạo cho trẻ có sự 
tự tin hòa nhập với cộng đồng, với toàn xã hội.
 Năm nay tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi E, hiện lớp tôi 
có 1 cháu tên Nguyễn Ngọc Bảo Nghi bị khuyết tật về ngôn ngữ, cháu sinh năm 
2016, vấn đề đặt ra với tôi lúc này là cần phải tìm hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý của 
trẻ để tìm ra những giải pháp chăm sóc giáo dục trẻ giúp trẻ tham gia vào các hoạt 
động tốt hơn và hoà đồng với các bạn. Vậy làm thế nào để trẻ thể hiện ngôn ngữ 
nói khi muốn làm một việc gì đó, hiểu được ngôn ngữ của người khác. Nhận thức 
được tầm quan trọng của việc giáo dục ngôn ngữ cho trẻ khuyết tật nên tôi đã 
quyết định chọn đề tài “ Giải pháp giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ khuyết 
tật tại lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi E, trường Mầm non Hoa Hồng, Huyện Cam Lâm” 
để nghiên cứu trong năm học 2021- 2022 này với mong muốn can thiệp sớm góp 
phần khắc phục những khó khăn về ngôn ngữ cho trẻ. 
 2. Thực trạng vấn đề giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ khuyết tật tại 
lớp 5- 6 tuổi E tại trường Mầm non Hoa Hồng
 “ Mỗi đưa trẻ sinh ra đều có quyền: quyền được nghỉ ngơi và vui chơi, 
quyền tự do ngôn luận, quyền được an toàn khỏi bạo hành và quyền được giáo 
dục.” (Trích từ “ Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em”). 
 Tất cả chúng ta là những con người bình thường nhưng đâu đó vẫn còn có 
những nổi đau tinh thần lẫn thể chất không hề nhỏ, đó là một cuộc sống thật sự khó 
khăn đối với trẻ em khuyết tật. Vì vậy, giáo dục hòa nhập là nhiệm vụ quan trọng 
và đầy tính nhân văn của ngành giáo dục, tạo cơ hội cho trẻ tiếp cận bình đẳng, 
giúp trẻ khuyết tật được hòa nhập với các bạn cùng trang lứa, không có sự tách biệt 
trong cuộc sống. Thực tế ở trường mầm non Hoa Hồng, huyện Cam Lâm cũng có 1 
cháu bị khuyết tật về ngôn ngữ, đó là cháu: Nguyễn Ngọc Bảo Nghi, hiện đang học 
lớp mẫu giáo lớn 5- 6 tuổi E mà tôi phụ trách, cháu không được như các bạn khác 
trong lớp, cháu đang ở tình trạng ngôn ngữ rất kém, khả năng nghe hiểu, đối thoại 
và làm theo đề nghị với mọi người xung quanh còn rất nhiều hạn chế, hay ú ớ, 
hoặc hay nhắc một cách khó khăn câu nói của người khác. Cháu thường không 
nhìn người khác, tránh giao tiếp, nói không rõ ràng, có khi thường hay ôm bạn nói 
vu vơ, và không hiểu bạn nói gì, phát âm chưa đúng. Ngoài ra cháu hay ngồi một 
mình không chơi đùa cùng các bạn, không tham gia vào các hoạt động của lớp. 
Cháu còn hay đi ngoài ra quần mà không biết và việc tự phục vụ bản thân còn hạn 4
khăn nên ít có thời gian quan tâm đến trẻ. 
 - Cha mẹ của trẻ khuyết tật còn có tâm lý e ngại, giấu diếm bệnh tật của con 
em mình, chưa phối hợp với giáo viên để thống nhất giải pháp chăm sóc, giáo dục 
trẻ. Nhiều khi cha mẹ không nghĩ đến việc chạy chữa hay khắc phục hậu quả 
khuyết tật cho con mình. 
 - Do là trẻ khuyết tật về ngôn ngữ nên trẻ gặp nhiều khó khăn khi tham gia 
vào các hoạt động như: Đọc thơ, múa hát, vẽ, tô màu và khó giao tiếp để hòa nhập 
với các bạn cùng lứa với mình.
 - Trẻ chưa hoà nhập được với các bạn trong lớp, chưa biết tham gia vào các 
hoạt động trên lớp của cô, chưa biết tự phục vụ bản thân.
 - Việc có thêm một trẻ khuyết tật trong lớp tạo cho lớp một sự chú ý đặc 
biệt, có những trẻ bình thường tỏ ra sợ, không dám ngồi gần trẻ khuyết tật hoặc 
không nói chuyện, gần gũi cùng bạn...
 Đó chính là những khó khăn mà tôi gặp phải khi lần đầu tiên có trẻ khuyết 
tật trong lớp. Để khắc phục những khó khăn nêu trên, bản thân tôi vẫn phải luôn 
luôn cố gắng, nỗ lực tiến hành các hoạt động tương tác với trẻ đặc biệt là trẻ 
khuyết tật về ngôn ngữ tạo cho trẻ những hứng thú vui thích và mong muốn được 
đến trường học nhằm thực hiện tốt việc phát triển vốn từ cho trẻ chậm phát triển 
ngôn ngữ, qua đó giúp trẻ có thể hòa nhập với các bạn trong lớp và hứng thú khi 
tham gia các hoạt động với các bạn và cô giáo. 
 III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP 
 1. Mục tiêu của giải pháp 
 Thông qua đề tài:“ Giải pháp giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ khuyết 
tật tại lớp mẫu giáo 5- 6 tuổi E, trường Mầm non Hoa Hồng, Cam Lâm”: 
 - Về phía bản thân: Có thêm tài liệu chuyên môn trẻ khuyết tật về ngôn ngữ, 
bản thân có nhiều kinh nghiệm hơn, tạo niềm tin với lãnh đạo nhà trường và các 
chị em đồng nghiệp.
 - Về phía trẻ : Tạo ra môi trường sống, học tập hòa nhập tốt nhất cho trẻ 
khuyết tật, trẻ gần gũi, thân thiện, hòa đồng với cô và các bạn trong lớp hơn. Vốn 
từ tăng lên, trẻ nói rõ ràng, phát âm tốt hơn, mạnh dạn hơn. Có sự tiến bộ đặc biệt 
trong giao tiếp, biết bày tỏ mong muốn của mình với cô, với bạn, trả lời được các 
câu hỏi đủ ý.
 - Cháu biết bày tỏ mong muốn bằng lời nói, nhận biết các chữ cái, chữ số và 
biết tự phục vụ bản thân.
 - Về phía cha mẹ trẻ: Hiểu hơn về cách chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục 6
giáo dục cá nhân riêng cho trẻ một cách kỹ càng để đánh giá năm mặt phát triển 
của trẻ: Thể chất vận động - khả năng ngôn ngữ và giao tiếp - khả năng nhận thức - 
khả năng tự phục vụ - khả năng tình cảm xã hội và thẩm mỹ. Trong quá trình tổ 
chức hoạt động, tôi luôn theo dõi quan sát từng biểu hiện để điều chỉnh mục đích, 
yêu cầu cho phù hợp với khả năng của trẻ, một hoạt động luôn có những mục tiêu, 
câu hỏi riêng cho cháu Bảo Nghi. Đặc biêt, dựa vào những đặc điểm riêng của trẻ 
nên tôi xây dựng hoạt động can thiệp sớm, theo dõi trẻ hằng ngày, ghi vào sổ nhật 
ký, lập kế hoạch cá nhân riêng theo từng tuần vào buổi chiều để hướng dẫn trẻ thực 
hiện tạo cơ hội, động viên, khuyến khích trẻ tham gia hoạt động đạt hiệu quả cao 
nhất. Sau mỗi chủ đề đều có đánh giá kết quả thực hiện của trẻ thông qua các biểu 
đánh giá với các mức độ (Nói độc lập, nói dưới sự giúp đỡ của cô, hay chưa nói 
được) từ đó tôi đưa ra mục tiêu và các hoạt động hỗ trợ trẻ trong các chủ đề tiếp 
theo. Ngoài ra, để trẻ có thể hoà nhập với các bạn trong lớp và tham gia vào các 
hoạt động hứng thú hơn tôi lựa chọn những nội dung thực sự phù hợp với hoạt 
động ngôn ngữ cho trẻ và phải thiết kế linh động, sáng tạo các hoạt động giúp trẻ 
lĩnh hội, khám phá kiến thức mới một cách tốt nhất. 
 Ví dụ: Kế hoạch chăm sóc- giáo dục trẻ trong 1 tháng như sau:
 Can thiệp vào dạng khuyết tật ngôn ngữ của trẻ
 TT NỘI BIỆN PHÁP GIÁO DỤC KẾT GHI 
 DUNG GD QUẢ CHÚ
 - Các bài - Khởi động miệng bằng - Trẻ - Luyện 
 Tuần 1 tập khởi cách: Thổi bong bóng, thổi bong thực hiện tập cho 
 động miệng bóng nước bằng ống hút,liếm được bài trẻ 
 chung và mật ,kẹo quanh miệng, hát theo khởi thường 
 luyện hơi cô, kiểm tra tầng sóng âm thanh động xuyên, 
 * Hoạt động chính: miệng khuyến 
 chung khích trẻ 
 - Luyện hơi; theo cô chủ động 
 - Cô tập trung trẻ bằng thực hiện
 cách chơi trò chơi “Hơi ai dài 
 hơn”
 + Cô làm mẫu AAAA,yêu 
 cầu trẻ làm theo,khuyến khích trẻ 
 đẩy hơi càng dài càng tốt
 + Khen khi trẻ thực hiện 
 tốt 8
 + Sửa sai khi trẻ phất âm 
 sai,chưa biết lấy hơi từ bụng và 
 đẩy hơi mạnh ra bên ngoài
 - Tập cách mở khẩu hình 
 miệng,phát âm tròn vành rõ 
 chữ:tập cho trẻ cách mở khẩu 
 hình miệng to,điều khiển 
 lưỡi,hàm 
 Tuần 4 - Cháu biết - Mỗi ngày cô gọi tên cháu - Cháu Trẻ cần 
 tên và đồ nhiều lần và cho trẻ tiếp xúc với biết quay được tập 
 dùng cá nhiều đồ dùng vệ sinh cá nhân đầu lại luyện 
 nhân của của cháu, cô chỉ cháu cách nhận khi cô thêm 
 mình. biết. gọi tên, nhiều 
 - Cháu thực - Cô quan sát, nhắc nhở nhận biết hơn ở 
 hiện được cháu thường xuyên và hướng dẫn được các các hoạt 
 một số yêu cháu thực hiện. Cô làm mẫu cho đồ dùng động sau
 cầu đơn trẻ xem. cá nhân 
 giản cô của trẻ.
 giao: Cất -Biết gọi 
 dép lên giá, cô, bạn 
 cất đồ chơi bằng 
 đúng nơi những từ 
 quy định. ngắn, 
 ngọng 
 khi có 
 nhu cầu.
 * 2.1.2 Cô giáo hãy là 1 người bạn hiểu mong muốn nhu cầu của trẻ, tạo 
sự tin yêu cho trẻ khuyết tật nhằm hỗ trợ và khuyến khích trẻ sử dụng ngôn 
ngữ tiếp nhận để phát triển ngôn ngữ của bản thân thông qua các hoạt động 
trong ngày.
 Trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ khuyết tật về ngôn ngữ rất cần những lời động viên 
quan tâm, chăm sóc. Khi được cô quan tâm, yêu quí, gần gũi vỗ về sẽ kích thích trẻ 
tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp hơn, hiểu được điều đó tôi đã làm một người bạn 
của trẻ hơn là một cô giáo, nhẹ nhàng thăm hỏi, quan tâm trò chuyện với trẻ bằng 
những câu chuyện gần gũi, thân mật với trẻ, luôn an ủi mỗi lúc trẻ buồn, khi trẻ 
ngồi 1 mình, luôn nở nụ cười những lúc trẻ nhìn cô. Hãy giúp trẻ có đa dạng cách 10
 Cứ như thế vào những ngày đầu năm học tôi thường tiếp xúc với trẻ bằng 
những câu chuyện nhẹ nhàng và đơn giản, nhằm mục đích tạo cho trẻ thế an tâm và 
thấy thân mật khi ở bên cô và các bạn giúp trẻ mạnh dạn nói lên những gì trẻ muốn 
bằng những từ ngắn hoặc cũng có khi chỉ là 1 từ đơn lẽ. Điều này không phải có 
kết quả ngay ở buổi nói chuỵện đầu tiên mà nó kéo dài trong một thời gian nhất 
định, trong quá trình này tôi cũng thay đổi hình thức trò chuyện bằng nhiều hình 
thức khác như trò chơi, những buổi thảo luận hay những buổi dạo chơi cùng trẻ, 
những hoạt động trên lớp... Để đạt kết quả cao nhất tôi đã thực hiện mọi lúc mọi 
nơi khi thấy thích hợp nhằm tạo hứng thú cho trẻ để trẻ giao tiếp bằng ngôn ngữ 
cùng cô và các bạn.
 * Đối với trẻ khuyết tật về ngôn ngữ, đặc điểm của cháu là rất ít nói, không 
mở miệng để phát âm. Vì thế, mỗi ngày vào buổi chiều tôi dành ít nhất 15 phút cho 
cháu để dạy trẻ đọc thơ, kể chuyện và đàm thoại với trẻ. 
 Ví dụ: Hoạt động LQVH: Dạy thơ: “ Đi nắng”.
 Khi dạy trẻ làm quen với bài thơ, tôi thường cho trẻ đọc thường xuyên vào 
hoạt động chung, lúc đón trẻ, trả trẻ, lúc trẻ chuẩn bị đi ngủ. Trong quá trình truyền 
thụ kiến thức, tôi thường dạy rất chậm và giảng giải từng câu ngắn trong bài thơ để 
trẻ hiểu. Nếu trong bài thơ đó có những từ khó tôi giảng giải cho trẻ khắc sâu hơn 
và đọc lại nhiều lần, nhấn mạnh để trẻ đọc theo cô, tuy cháu chưa đọc được tròn 
câu, trẻ chỉ đọc vuốt đuôi nhưng tôi thấy trẻ rất vui, có hứng thú khi đọc. Trung 
bình, mỗi câu thơ cháu chỉ đọc được 1- 2 từ ngắn gọn, vì thế việc dành thời gian 
cho cháu đọc thơ nhiều là rất cần thiết nhằm giúp trẻ đọc thơ tốt hơn. 
 Cháu tham gia hoạt động đọc thơ nhằm phát triển ngôn ngữ