SKKN Biện pháp rèn kỹ năng tự phục vụ cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường Mầm non Bình Yên

 2
một số công việc tự phục vụ bản thân chứ không nói đến một số công việc nhẹ 
nhàng vừa sức để giúp đỡ người lớn, trẻ tự động làm theo ý mình, trẻ chưa biết 
hợp tác chia sẻ đang diễn ra khá phổ biến trong xã hội hiện nay nói chung. Đặc 
biệt đối với trẻ Mầm non, mặc dù trẻ đã 5 tuổi nhưng khi cha mẹ đưa đến lớp, 
vẫn còn nhiều trẻ cha mẹ bế trên tay, chưa biết tự thay quần áo khi bẩn, xúc cơm 
thì còn rơi vãi, 
 Vì vậy để hình thành và rèn cho trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi có thói quen làm 
một số công việc tự phục vụ trước hết giáo viên phải phối hợp với cha mẹ trẻ 
cùng hướng dẫn, nhắc nhở trẻ làm những công việc tự phục vụ cho bản thân để 
phát huy khả năng tự phục vụ, làm cơ sở cho sự hình thành nhân cách cho trẻ 
sau này. Thói quen tự phục vụ chính là chiếc chìa khóa của sự sống còn, sự phát 
triển và sự thành công của mỗi con người.
 Với tầm quan trọng như vậy tôi đã lựa chọn “Biện pháp rèn kỹ năng tự 
phục vụ cho trẻ tại lớp mẫu giáo 5-6 tuổi A2 Trường Mầm non Bình Yên.”
 * Cơ sở thực tiễn
 Trong quá trình thực hiện biện pháp này tôi đã gặp phải những thuận lợi và 
khó khăn sau:
 -Thuận lợi
 + Về phía nhà trường
 Ban giám hiệu luôn chỉ đạo sát sao với công tác chuyên môn. Luôn có sự 
đầu tư và bồi dưỡng cho chuyên môn. Mở chuyên đề về giáo dục kĩ năng sống 
cho trẻ.
 Thường xuyên phát động phong trào thi đua khích lệ giáo viên trong trường 
năng động, sáng tạo tăng cường đưa kỹ năng sống, kỹ năng tự phục vụ bản thân 
vào các hoạt động trong ngày.
 +Về môi trường giáo dục
 Cơ bản đã có các góc cho trẻ thực hành kĩ năng như: Góc để giá dép; Góc 
kĩ năng; Khu vực tủ để đồ dùng cá nhân; Khu vực uống nước; Khu vực vệ sinh.
 + Về trẻ
 Các cháu học sinh đa số là ngoan ngoãn lễ phép. Các cháu đi học đều và 
hứng thú tham gia vào các hoạt động.
 Trẻ mạnh dạn ham học hỏi và thích khám phá tìm hiểu thế giới xung quanh.
 +Về phụ huynh:
 Đa số bậc phụ huynh rất quan tâm đến việc học của các con, nhiệt tình ủng 
hộ các hoạt động của nhà trường, lớp. 4
 Qua bảng khảo sát trên cho thấy trẻ lớp tôi kỹ năng tự phục vụ còn thấp so 
với yêu cầu. Tôi luôn băn khoăn làm thế nào để giúp trẻ có những kỹ năng tự 
phục vụ tốt hơn. Nên tôi nghiên cứu đưa ra một số biện thực hiện như sau:
 * Một số biện pháp thực hiện
 - Tạo môi trường giáo dục cho trẻ
 Như chúng ta đã biết môi trường lớp học có vị trí to lớn trong việc nhận 
thức của trẻ, là nơi để trẻ tiếp xúc hàng ngày để trẻ học tập và vui chơi. Vì hoạt 
động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo. Tôi đã chủ động xây dựng 
góc kỹ năng tự phục vụ phong phú như kỹ năng tết tóc, kỹ năng buộc dây giày, 
kỹ năng rót nước, kỹ năng xúc hạt, xúc cát, kỹ năng tự đánh răngTrẻ được vui 
chơi ở góc theo cách thức “ Học bằng chơi, chơi bằng học” Trẻ có nhiều cơ hội 
thực hành và học hỏi nhiều thứ. Trẻ có nhiều lựa chọn và thực hiện các hoạt 
động theo hứng thú của mình. Tất cả các trẻ trong lớp khi tham gia vào hoạt 
động góc không phải cùng làm một thứ trong cùng một thời điểm. Trẻ có cơ hội 
lựa chọn học liệu và hoạt động của trẻ chủ động hơn trong khi chơi. Đồng thời 
trẻ có thể cùng nhau hợp tác chia sẻ kinh nghiệm. Thông qua góc kỹ năng được 
thực hiện các trả nghiệm, trẻ sẽ rèn luyện được tính độc lập, biết tự phục vụ bản 
thân có thêm kỹ năng mới và trở lên ngăn nắp, nề nếp hơn.
 Ví dụ: Khu vực rửa tay tôi thiết kế một bảng gồm các bước theo quy trình 
có hình ảnh minh hoạ cụ thể, dễ hiểu dán trên tường gần vòi rửa tay để khi nào 
trẻ quên có thể nhìn lên và làm theo để trẻ đạt được 100% theo yêu cầu các bước 
rửa tay đúng cách.
 Hình ảnh: Khu vực rửa tay 6
 Qua việc xây dựng môi trường trong và ngoài lớp học như vậy, tôi thấy trẻ 
lớp tôi thực hiện đúng thao tác và có kỹ năng thực hiện rất tốt vì thông qua hình 
ảnh mà giúp trẻ dễ dàng thực hiện thường xuyên, nhờ đó tạo thành thói quen.
 - Dạy trẻ kĩ năng tự phục vụ trong hoạt động học
 Ngày nay nội dung giáo dục kỹ năng tự phục vụ đã được chú trọng. Tuy 
nhiên việc giáo dục tính tự lập chưa trở thành một môn học với một giáo trình 
chuẩn được áp dụng trong nhà trường. Trong khi đó hoạt động học là hoạt động 
được tổ chức có sự định hướng và hướng dẫn trực tiếp của cô giáo. Nội dung 
dạy được tổ chức có hệ thống theo sát mục đích, kế hoạch đã được xây dựng 
trong giáo án nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng cho trẻ giúp trẻ hiểu để trẻ cảm 
nhận đầy đủ và sâu sắc nội dung bài học liên quan đến giáo dục tính tự phục vụ. 
Do vậy tôi lồng ghép, tích hợp một cách nhẹ nhàng, tự nhiên về tính tự phục vụ 
trong các hoạt động học ví dụ như.
 Ở tháng 9 chủ đề “Trường mầm non”, nhánh “lớp học của bé” với hoạt 
động khám phá về “Nội quy lớp học”. Tôi cho các con tìm hiểu những nội quy 
của lớp: Nội quy cất đồ dùng, đồ chơi đúng nơi quy định, cất ba lô và cất dép, để 
rác đúng chỗ bắt đầu từ khi đến lớp. Tôi cùng các con thống nhất đưa ra các 
nội quy để thực hiện. 
 Ví dụ: Hoạt động LQVT “Đếm đến 8, nhận biết số 8”, cô cho trẻ tự lấy các 
nhóm đối tượng được sắp xếp quanh lớp có số lượng là 8, tự lấy bảng ra để 
xếp Hay giờ tạo hình, vẽ trẻ tự lấy đồ dùng, bút chì, màu, giấy. Sau giờ học, 
cô yêu cầu trẻ cất dọn đồ dùng đúng nơi quy định.
 - Đối với trẻ tiếp thu chậm, nhút nhát tôi luôn quan sát hướng dẫn trẻ kịp 
thời lấy đủ 8 đối tượng theo yêu cầu của cô và động viên khen trẻ để trẻ lấy ghế 
và cất đồ dùng đồ chơi.
 Hay ở tiết học kể truyện “cất đồ chơi gọn gàng” trước kia tôi thường sử 
dụng rối, tranh 3D để dạy trẻ. Vì phương pháp này được áp thương xuyên nên 
đã gây sự nhàm chán cho trẻ, chưa thực sự gây được hứng thú và thu hút trẻ 
tham gia vào hoạt động. Tôi đã hăng say tìm tòi để lựa chọn những nội dung phù 
hợp, tôi đã áp dụng buổi tập huấn hướng dẫn làm Video hoạt hình. Để đưa vào 
các hoạt động học của trẻ bằng những video hoạt hình được xây dựng qua phần 
Vyond. 
 Tôi đã chủ động áp dụng phương pháp mới này, tự xây dựng nội dung và 
hình ảnh nhân vật câu chuyện, nhằm thông qua nội dung câu chuyện, tôi giáo 
dục khắc sâu trẻ không để đồ chơi bừa bãi, trẻ biết cất đồ chơi ở các góc sau khi 8
 Tôi đã đến lại gần trẻ nhắc nhở: Con để chưa đẹp rồi, con để lại đi. Dép để 
đúng quy định là phải để như thế nào! Sau khi trẻ nói xong cô bổ sung và nhắc 
lại các bước để trẻ nhớ và cho trẻ làm lại. Cô giải thích cho trẻ việc trẻ cất không 
đúng sẽ làm cho lớp học không được đẹp.
 Dưới sự hướng dẫn thường xuyên như vậy trẻ cá biệt lớp tôi đã biết để đồ 
dùng cá nhân đúng nơi quy định.
 Hình ảnh: Trẻ cất ba lô
 Trả trẻ: Cô cho trẻ thực hiện các kỹ năng rửa mặt, rửa tay, sửa lại quần áo, 
đầu tóc cho gọn gàng, sạch sẽ trong thời gian chờ đợi bố mẹ đến đón. Đặc biệt 
cô phải rèn cho trẻ kĩ năng nhận biết đồ dùng cá nhân và lấy đúng đồ dùng của 
mình.
 + Thông qua hoạt động góc
 Ở hoạt động góc trẻ được vui chơi nhất là trò chơi phân vai chính là một 
hoạt động phản ánh thực cuộc sống xã hội thu nhỏ. Khi tham gia chơi thì trẻ 
được đứng ở vị trí chủ thể của hành động chơi, trẻ có thể được tự mình quyết 
định làm lấy những gì mà mình thích chứ không phải là những gì người khác ép 
buộc. Vì vậy, trong khi chơi xuất hiện ở trẻ sự tích cực và tự nguyện. Hoạt động 
vui chơi đối với trẻ là hoạt động để rèn luyện các chức năng tâm lý, sinh lý. 
Chơi là để phát triển các mặt thể chất và tinh thần. Chơi là để học hỏi làm người 
là để phát triển nhân cách một cách toàn diện. Chơi cũng là cách để rèn luyện 10
những kỹ năng tự phục vụ. Trong quá trình khi trẻ tham gia hoạt động có chủ 
đích cùng cô giáo viên có thể dễ dàng lồng ghép giáo dục và củng cố các kỹ 
năng tự phục vụ vào quá trình hoạt động của trẻ như nhặt lá, tưới cây, hái rau 
trong vườn trường... Từ đó tôi đánh giá được việc ứng dụng kỹ năng mà cô dạy 
vào trong thực tế của trẻ đến đâu. Trong quá trình chơi và hoạt động tự chọn, 
nhắc nhở trẻ biết bảo quản, giữ gìn đồ chơi, tự rửa đồ chơi sau khi chơi xong, 
thu dọn cất đồ dùng, đồ chơi vào đúng nơi quy định. 
 Ví dụ: Khi trẻ chơi trong khu nhà bóng sau khi chơi xong, trẻ biết nhặt 
những quả bóng bị rơi ra ngoài vào trong nhà bóng. 
 Khi trẻ vào lớp, yêu cầu trẻ tự cất giày dép đúng nơi quy định, tự rửa tay, 
lau mặt, nghỉ vài phút để chuẩn bị cho hoạt động tiếp theo.
 + Hoạt động vệ sinh ăn trưa
 Việc rèn các kỹ năng tự phục vụ được thể hiện rõ nhất khi cô tổ chức hoạt 
động ăn và ngủ cho trẻ. Tôi hướng dẫn cho trẻ kỹ năng rửa mặt, rửa tay trước 
khi ăn. Vì năm học này cũng là một năm học đặc biệt do tình hình bệnh dịch 
Covitd-19 diễn ra rất phức tạp trên địa bàn huyện. Do vậy việc rèn luyện cho trẻ 
những thói quen vệ sinh như tự rửa mặt, rửa tay trước khi ăn, khi tay bẩn là rất 
quan trọng tôi nhắc nhở trẻ thường xuyên để trẻ hiểu được tầm quan trọng của 
việc rửa tay bằng xà phòng. Lớp tôi thực hiện thường xuyên như vậy trẻ đã có kĩ 
năng rửa tay, rửa mặt một cách thuần thục. Từ đó hình thành cho trẻ thói quen 
khi ra những nơi công cộng trẻ biết tự rửa tay sát khuẩn để phòng tránh được 
dịch bệnh Covitd-19.
 Hình ảnh: Trẻ xếp hàng rửa tay 12
 Trong tổ chức hoạt động ngủ trưa, rèn cho trẻ một số kỹ năng tự phục vụ 
như: Tự lắp xốp, chải chiếu, đệm, chuẩn bị gối, chăn  ngủ dậy tự biết cất đồ 
dùng như cất gối ngay ngắn, biết phối hợp cùng bạn gập chăn.
 Hình ảnh trẻ tự gập chăn
 Ban đầu đa số trẻ lớp tôi chưa biết gập chăn, trẻ chỉ biết túm tròn chăn vào 
nhau. Tôi đã thường xuyên quan sát hướng dẫn trẻ cách gập chăn ngăn nắp gọn 
gàng. Cho hai trẻ phối hợp với nhau gập một chiếc chăn. Qua một tháng hướng 
dẫn thường xuyên thì trẻ tiến bộ lên rất nhiều. trẻ đã tự biết gập chăn gọn gàng 
ngăn nắp.
 + Dạy kỹ năng tự phục thông qua hoạt động chơi theo ý thích
 Tôi cho trẻ xem băng hình giáo dục các kỹ năng tự phục như cài và cởi cúc 
áo, kéo khóa, buộc dây, đan tết tóc hoặc trẻ làm trực tiếp trên quần áo, đầu tóc 
của bạn. Tôi dạy trẻ tự buộc tóc của mình và buộc tóc giúp bạn. Từ đó trẻ biết 
áp dụng vào thực tế, biết thay quần áo khi bị bẩn, ướt; hay biết chải đầu, buộc 
tóc sau khi ngủ dậy
 Ví dụ: Sau khi ngủ dậy trẻ biết tựu buộc tóc cho mình và buộc tóc cho bạn.
Việc rèn trẻ các kỹ năng tự phục vụ trong ngày như vậy, tôi thấy trẻ lớp tôi đã có 
thói quen, nề nếp trong việc tự phục vụ của bản thân, trẻ có ý thức tự lập hơn 
trong những công việc đơn giản, phù hợp với khả năng của trẻ. 14
 Tôi hỏi cả lớp vậy bây giờ các con sẽ làm gì để giúp bạn Hồng Anh không 
bị đau răng nữa? Sau khi trẻ đưa ra các cách giải quyết của mình tôi sẽ đưa ra 
cách giải quyết cụ thể để giúp bạn Hồng Anh: “Bạn Hồng Anh phải đánh răng 
sau khi ăn xong và trước khi đi ngủ, thì những con sâu răng mới không đục 
khoét lấy thức ăn bám vào kẽ răng như vậy sẽ bị đau nhức và sâu răng đấy”. 
 Như vậy dù là một tình huống nhỏ nhưng mỗi trẻ đã đưa ra những cách giải 
quyết của riêng mình. Giáo viên phải có nhiệm vụ đưa ra những cách xử lý tốt 
nhất cho tình huống để trẻ có thể xử lý khi gặp phải tình huống tương tự. Chính 
nhờ có việc đưa ra các tình huống thực tế như thế để trẻ tìm cách xử lý, giáo 
viên sẽ nắm bắt được các kỹ năng của trẻ từ đó đưa ra những biện pháp tiếp tục 
rèn trẻ.
 Ngoài ra, bản thân tôi cũng xây dựng trò chơi “Ai thông minh hơn” để trẻ 
tìm tranh điền số theo đúng thứ tự các bước theo kỹ năng tự phục vụ trẻ.
 Như vậy thông qua hình thức xây dựng tình huống cho trẻ không những 
củng cố được kỹ năng tự phục vụ đã học, bên cạnh đó còn giúp trẻ phản xạ 
nhanh, vận dụng linh hoạt các kỹ năng tự phục vụ bản thân đã học vào thực tế 
cuộc sống.
 -Phối hợp với phụ huynh học sinh
 Trên thực tế nhiều phụ huynh chưa chú ý đến việc rèn luyện các kỹ năng tự 
phục vụ cho trẻ. 
 Thông qua giờ đón, trả trẻ, nhóm Zalo của lớp, tôi tuyên truyền đến các bậc 
phụ huynh để họ hiểu tầm quan trọng của việc giáo dục, rèn luyện các kỹ năng 
tự phục vụ bản thân cho trẻ, phương pháp dạy trẻ như thế nào để trẻ tiếp thu một 
cách thoải mái, tự nhiên.
 Tuyên truyền cho phụ huynh hiểu nên dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ bản thân 
như: Để trẻ tự mặc quần áo, đi dép, giầy, tất càng sớm càng tốt để trang bị cho 
trẻ có những kỹ năng cần thiết khi ra ngoài xã hội.
 Thống nhất với phụ huynh thường xuyên phối hợp cùng cô giáo trong 
phương pháp giáo dục trẻ.
 Tuyên truyền các bậc cha mẹ phối hợp trong công tác chăm sóc giáo dục 
trẻ là nhiệm vụ rất quan trọng ở trường mầm non nhằm thực hiện có hiệu quả 
các mục tiêu giáo dục.
 5. Những thông tin cần được bảo mật: Không có
 6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
 - Thời gian từ đầu năm học 2021-2022 đến cuối năm học 2021-2022.