Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp trong giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi

 II/ Đề tài, sáng kiến kinh nghiệm cải tiến kỹ thuật:
 1. Tên đề tài: Một số biện pháp trong giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 – 6 
tuổi
 2. Thời gian thực hiện đề tài:
 - Từ năm: 
 3. Quá trình hoạt động để áp dụng đề tài: 
 Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai, vì thế chúng ta phải coi trọng công tác 
chăm sóc và giáo dục trẻ, tạo mọi điều kiện để trẻ có thể phát triển tốt nhất.
Bác Hồ kính yêu đã nói:
 “Vì lợi ích mười năm trồng cây 
 Vì lợi ích trăm năm trồng người”
 Kỹ năng sống là gì? Và tại sao phải giáo dục kỹ năng sống ? Như chúng ta 
đã biết, khoảng cách giữa nhận thức và hành động luôn khá lớn. Cha mẹ, thầy 
cô giáo biết là không nên đánh trẻ nhưng vẫn đánh. Trẻ nào cũng biết ma tuý là 
nguy hiểm nhưng không ít trẻ vẫn sa vào vì vấn đề nhân cách và vì sức ép của 
bạn bè. Ngày xưa trong giáo dục truyền thông, trẻ chỉ việc nghe lời cha mẹ. 
Những gì học ở gia đình và xã hội lại giống nhau. Một hành vi sai trái thường bị 
xã hội đồng loạt lên án, nên ít ai dám hành động tiêu cực. Ngày nay thì khác, 
những gì học trong gia đình và tác động của xã hội rất khác nhau qua bạn bè, 
tuyền thông đại chúng, phim ảnh ... trong nhiều trường hợp, trẻ phải tự ứng phó 
một mình. Có khi cha mẹ có đó, nhưng theo không kịp những biến động xã hội 
ngày càng dồn dập. Với sự bùng nổ thông tin, trẻ tiếp cận với đủ thứ loại tác 
động, tốt có, xấu có. Một số không nhỏ phải rời bỏ gia đình, hoặc phải bươn chải 
kiếm sống, thậm chí gánh vác trách nhiệm của người lớn. Do ngày càng có 
nhiều việc phải quyết định một mình nên trẻ không chỉ cần được biết thế nào là 
điều hay lẽ phải mà còn phải có khả năng hành động theo nhận thức.Trước tình 
hình này, vào đầu thập kỷ 90 các tổ chức của Liên Hiệp Quốc như WHO (tổ 
chức Y tế thế giới), UNICEF (Quỹ cứu trợ nhi đồng), UNESCO (tổ chức giáo 
dục văn hóa và khoa học) và các nhà giáo dục thế giới đã cùng tìm cách giáo 
dục đề tạo cho trẻ năng lực tâm lý xã hội, nhằm ứng phó với những yêu cầu và 
 2 dục theo kiểu nhục mạ, hạ thấp vv... Nền tảng của GDKNS là ý thức về giá trị 
bản thân nơi trẻ... mà đây là một điều mà xã hội ta chưa quen lắm.
 Trên thực tiễn hiện nay các tiết học lồng ghép các chuyên đề giáo dục kỹ 
năng sống cho trẻ , giáo viên ngại dậy trẻ chưa có hứng thú học tập vì vậy việc 
sử dụng những thủ thuật gây hứng thú cho trẻ nhằm nâng cao các kỹ năng sống 
cho trẻ là rất cần thiết, chính vì vậy mà tôi đã chọn đề tài này 
 - Tổng kết kinh nghiệm thực tiễn.
 . Cơ sở lý luận:
 Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả 
năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác 
của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề 
cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học 
tập của trẻ tại trường. Vì thế, ngày nay trên thế giới rất nhiều trường mầm non 
áp dụng phương pháp học trung tính là phương pháp học tập thông qua các giao 
tiếp tích cực với những người khác.
 . Cơ sở thực tiễn:
 Bộ Giáo dục- Đào tạo đã phát động phong trào “ Xây dựng trường học 
thân thiện- học sinh tích cực”, với yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách 
hứng thú của học sinh trong các hoạt động giáo dục trong nhà trường và tại 
cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý thức sáng tạo. Trong năm nội dung 
thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.Về phía các bậc cha 
mẹ trẻ em luôn quan tâm đến việc làm sao để kích thích tính tích cực học tập 
của trẻ, ai cũng muốn con mình được học đọc và học viết ngay trong những 
năm tháng học ở mẫu giáo, đặc biệt là các bậc cha mẹ có con chuẩn bị vào lớp 
một. Đối với giáo viên mầm non thường tập trung lo lắng cho những trẻ có 
những vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu tiên 
trẻ đến trường. Đơn giản là vì những trẻ này thường không có khả năng chờ đến 
lượt, không biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm cho trẻ 
không thể tập trung lĩnh hội những điều cô giáo dạy! Vì vậy, giáo viên phải tốn 
rất nhiều thời gian vào đầu năm học để giúp trẻ có được những kỹ năng sống cơ 
 4 mầm non: Phong trào“ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tập 
trung nhiều nội dung chung cho các bậc học, giáo viên chưa hiểu nhiều về nội 
dung phải dạy trẻ lứa tuổi mầm non những kỹ năng sống cơ bản nào, chưa biết 
vận dụng từ những kế hoạch định hướng chung để rèn luyện kỹ năng sống cho 
trẻ mầm non.
 Từ cơ sở lý luận và thực tiển, từ những thuận lợi và khó khăn trong quá 
trình thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện-học sinh tích cực”, 
tôi đã suy nghĩ, nghiên cứu tài liệu để tạo điều kiện thuận lợi giúp giáo viên, các 
bậc cha mẹ dạy trẻ mầm non các kỹ năng sống qua đề tài: “Một số biện pháp 
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 tuổi”
 Trong quá trình nghiên cứu đề tài và qua thực tế quản lý nhà trừơng, tôi 
đã thực hiện các biện pháp chung để giải quyết vấn đề như sau:
 Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề:
Biện pháp 1: Giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về việc dạy trẻ kỹ năng sống 
 Đầu năm học, tôi tổ chức hội thảo về thực trạng và giải pháp ở đơn vị 
trong việc hưởng ứng phong trào“ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích 
cực” do Bộ Giáo dục - Đào tạo phát động; qua đó giúp giáo viên hiểu được rằng 
chương trình học chính khoá thường cho trẻ tiếp xúc từ từ với các kiến thức văn 
hoá trong suốt năm học, còn thực tế trẻ sẽ học tốt nhất khi có được cách tiếp cận 
một cách cân bằng, biết cách phát triển các kỹ năng nhận thức, cảm xúc và xã 
hội. Vì thế, khi trẻ tiếp thu được những kỹ năng giao tiếp xã hội và các hành vi 
ứng xử cơ bản trong nhóm bạn, thì trẻ sẽ nhanh chóng sẵn sàng và có khả năng 
tập trung vào việc học văn hoá một cách tốt nhất.
Biện pháp 2: Biện pháp kết hợp lồng ghép trong chăm sóc giáo dục kỹ năng 
sống cơ bản cần dạy trẻ ở lứa tuổi mầm non:
 Đối với tâm sinh lý trẻ em dưới sáu tuổi thì có nhiều kỹ năng quan trọng 
mà trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá. Thực tế kết quả của 
nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kỹ năng quan trọng nhất trẻ phải học vào thời 
gian đầu của năm học là chính là những kỹ năng sống như: Sự hợp tác, tự kiểm 
soát, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao tiếp. Việc xác định 
 6 được hình thành 1 cách thú vị: Có thủ lĩnh, có nhóm, có sự hợp tác giúp đỡ 
nhau, có những cơ hội để phát triển trí tưởng tượng của trẻ. 
 GD kỹ năng sống được thông qua các hình thức
 *.Trong các nghi thức văn hoá:
 - Ví dụ: Văn hoá trong ăn uống. Sử dụng những đồ dùng, vật dụng ăn 
uống. Những hành vi trong ăn uống (văn hoá ăn chuối) giáo dục kỹ năng sống 
được thông qua các hình thức
 Ví dụ: văn hoá chào hỏi
 * .Dạy cho trẻ: - Chào bạn- chào như thế nào?- Chào ba mẹ – chào ra sao? 
Hoặc kỹ năng giao tiếp: Trẻ chưa biết xưng hô như thế nào đối với người mới 
gặp chẳng qua là chào hỏi qua lệnh của người lớn giáo dục kỹ năng sống được 
thông qua các hình thức.
 *. Trong quá trình “sai vặt” trẻ nên giao việc vặt cho trẻ từ khi trẻ bước 
sang tuổi thứ 2.
Biện pháp 3: Biệp pháp cụ thể hóa nội dung của những kỹ năng cơ bản mà 
giáo viên cần dạy trẻ:
 + Kỹ năng sống tự tin: Một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo viên 
cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm 
nhận được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những 
người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình 
huống ở mọi nơi.
 + Kỹ năng sống hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên 
giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với 
trẻ lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc 
với các bạn.
 + Kỹ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây làmột trong 
những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao 
được học. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi 
tính tò mò tự nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện 
 8 - Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến 
khích sự chuyên cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy 
năng khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc 
biệt, phải giáo dục trẻ như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình 
huống của cuộc sống.
 - Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc 
giáo dục trẻ một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển 
đồng đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm - xã hội và thẩm 
mỹ. Phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tìm tòi, 
biết vận dụng vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác 
nhau.
 - Giáo viên cần giúp trẻ có được những mối liên kết mật thiết với những 
bạn khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, 
biết lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm trẻ 
khác nhau, giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. Điều 
này liên quan tới việc đứa trẻ có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với 
mọi người xung quanh, cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa trẻ 
đó như thếnào? Cần chuẩn bị cho trẻ sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp 
nhất là trong việc ăn uống để chúng ta không phải xấu hổ vì những hành vi 
không đẹp của trẻ.
 - Thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của trẻ, 
trao đổi với phụ huyng những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ 
tại nhàbàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải.
Biện pháp 5: Biện pháp tuyên truyền các bậc cha mẹ cách dạy trẻ kỹ năng 
sống trong gia đình 
 - Có thể thấy, trẻ thường dễ dàng kết bạn khi chơi theo đôi bạn trong môi 
trường của riêng chúng hơn là chơi trong một nhóm bạn tại trường. Nhiều giáo 
viên thấy rằng, một số trẻ có khó khăn trong việc kết bạn hoặc chia sẻ với bạn 
theo nhóm lớn, lại có thể hình thành mối liên kết thân thiết với bạn mới trong 
môi trường gia đình của trẻ. Cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc 
 10 một vai trò rất quan trọng trong việc rèn kỷ năng sống cho trẻ. Trẻ lớn lên, học 
hành và khám phá thông qua trò chơi. Các hành động chơi đòi hỏi trẻ phải suy 
nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý tưởng.Ví dụ: Giáo viên có thể giới 
thiệu với trẻ về chữ cái và các con số thông qua các trò chơi đóng vai, các trò 
chơi xây dựng, các trãi nghiệm văn học và âm nhạc.
- Liên tục đọc sách, trò chuyện, kể chuyện cho trẻ nghe.
 4. Kết quả sáng kiến kinh nghiệm, đề tài:
 Qua một thời gian áp dụng những biện pháp giáo dục kỹ năng sống 
cho trẻ 5 tuôi vào trong quá trình dạy trẻ, tôi thấy có những kết quả như sau:
 + Về kiến thức: Trẻ đã nắm được tên gọi, cấu tạo, đặc điểm, tính chất của 
các sự vật hiện tượng. Trẻ phân biệt được sự giống và khác nhau giữa các sự vật 
hiện tượng, biết được ích lợi, cách bảo quản, cách sử dụng, các mối liên hệ, quan 
hệ.giữa các sự vật hiện tượng, trẻ biết được đặc điểm, ý nghĩa của một số hiện 
tượng tự nhiên , hiện tượng xã hội.
 +Về kỹ năng: Trong quá trình cho trẻ làm quen với môi trường xung 
quanh đã hình thành và rèn luyện ở trẻ một số kỹ năng như khả năng quan sát, 
khả năng diễn đạt, khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp, phân loại, phân biệt. 
Rèn luyện kỹ năng tô, vẽ, đếm, kỹ năng vận động .
 +Về thái độ: Trong quá trình cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh 
đã hình thành ở trẻ ý thức học tập, trẻ học ngoan, luôn tập trung chú ý nghe cô 
giảng bài, trẻ học rất sôi nổi, hăng hái tham gia phát biểu ý kiến, nhiệt tình, tích 
cực tham gia vào các hoạt động, đặc biệt là hoạt động nhóm, trẻ luôn có sự phối 
hợp với nhau, tích cực, chủ động tìm tòi để khám phá kiến thức .
 - Trẻ luôn yêu thích môn học, yêu quý những sự vật hiện tượng có lợi xung 
quanh, trẻ có ý thức chăm sóc và bảo vệ những sự vật, hiện tượng đó.
 Bản thân được trau rồi kiến thức, kỹ năng, nghệ thuật dạy trẻ.
 Phụ huynh tín nhiệm tin yêu 
 - Kết quả đánh giá qua 6 tiết dạy được thể hiện qua bảng sau: 
 Kết quả đạt được
 12