Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 5-6 tuổi

 Ở lứa tuổi mẫu giáo lớn, kỹ năng giao tiếp của trẻ cần hoàn thiện hơn đề chuẩn bị 
cho môi trường mới đó là trường tiểu học, vì thế tôi muốn tìm ra một số biện pháp 
rèn luyện kỹ năng giao tiếp thông qua mọi hoạt động giúp cháu dễ dàng giao tiếp tốt .
 Qua hoạt động hàng ngày giúp trẻ phát triển về mọi mặt,và phương tiện của sự 
phát triển đó bắt đầu bằng giao tiếp của trẻ. Giao tiếp không thôi chưa đủ trẻ cần có 
kỹ năng trong giao tiếp,như thế mới phản ánh mặt giao tiếp của trẻ. Nội dung sáng 
kiến của tôi không quá khó mà lại cần thiết với trẻ,giúp trẻ sở hữu những kỹ năng cần 
thiết trong cuộc sống hiện tại và tương lai,trước hết kỹ năng giao tiếp giúp giáo viên 
với trẻ, trẻ với trẻ có mối quan hệ gần gũi hơn, thuận lợi cho việc học của trẻ và việc 
dạy của cô.
3. Đối tượng nghiên cứu:
 Đối tượng nghiên cứu là các cháu trong độ tuổi mẩu giáo lớn 5-6 tuổi (lớp A3) 
trường Mầm non Quyết Thắng TT Bến Quan năm học 2017 – 2018. 
4. Phương pháp nghiên cứư:
4.1. Phân tích tổng hợp các tài liệu có liên quan đến thực tiễn và công tác giáo dục 
kỹ năng giao tiếp cho trẻ mầm non.
4.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
* Phương pháp điều tra: Điều tra về mức độ trẻ đạt được các nhóm kỹ năng giao 
tiếp.
- Tìm hiểu các biện pháp dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ đạt kết quả cao nhất.
* Phương pháp quan sát: Quan sát các biểu hiện, hành vi, các kỹ năng của trẻ thông 
qua ngôn ngữ và hoạt động hàng ngày.
* Phương pháp đàm thoại: Đàm thoại với các đồng nghiệp để trao đổi các kinh 
nghiệm hay trong dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ. 
- Đàm thoại với phụ huynh để tìm hiểu đặc điểm của trẻ khi ở gia đình, trao đổi cách 
dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ để cùng phối hợp thực hiện. 
- Đàm thoại trực tiếp với trẻ trong quá trình thực hiện các biện pháp giáo dục.
* Phương pháp trực quan: Bao gồm phương pháp làm mẫu, làm gương giúp trẻ 
quan sát và bắt chước thực hành thường xuyên những kỹ năng giao tiếp cần phát 
triển.
* Phương pháp thực hành: Bao gồm các phương pháp trò chơi, giao việc, trải 
nghiệm. Những phương pháp này giúp trẻ bắt chước, tập thử và tích cực thực hành 
thường xuyên các kỹ năng giao tiếp mà giáo viên cần dạy trẻ.
* Phương pháp toán học: Xử lý những số liệu khảo sát, kết quả, mức độ đạt được, để 
rút ra kinh nghiệm hay cho vấn đề nghiên cứu.
5. Phạm vi nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu:
 Phạm vi nghiên cứu: đề tài chủ yếu là các hoạt động phát triển ngôn ngữ và 
thực hiện các hoạt động giáo dục ở lớp mẫu giáo lớn A3 tại trường mầm non Quyết 
Thắng TT Bến Quan.
 Kế hoạch nghiên cứu: bắt đầu từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 4 năm 2018
- Tháng 8: chọn và nghiên cứu lý luận của đề tài
 2 Xã hội ngày nay đã đem lại điều kiện thuận lợi để giáo dục trẻ những hành vi văn 
hóa nói chung và giáo dục hành vi giao tiếp có văn hóa nói riêng. Tuy nhiên để giải 
quyết vấn đề này cần có sự nỗ lực có mục đích của nhà trường, gia đình và xã hội. 
 Là giáo viên đang phụ trách lớp 5-6 tuổi, nhận thức được tầm quan trọng của kỹ 
năng giao tiếp đối với việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1, tôi đã suy nghĩ làm 
thế nào để rèn cho trẻ 5-6 tuổi có kỹ năng giao tiếp tốt. Với thời đại công nghệ thông 
tin, trẻ được tiếp xúc với nhiều thiết bị giải trí hiện đại như: tivi internet, ipad, máy 
tính, điện thoại Trẻ dường như không có cơ hội được trò chuyện với ông bà, cha 
mẹ chính vì lí do đó đã làm cho trẻ mất tự tin, không mạnh mạnh giải quyết các 
vần đề khi gặp phải trong cuộc sống.
 Vậy làm thế nào để trẻ tham gia giao tiếp tốt với bạn bè và mọi người xung 
quanh? Để trả lời câu hỏi này, tôi đã áp dụng các biện pháp, hình thức, tổ chức các 
hoạt động giúp trẻ lớp tôi có cơ hội được thể hiện sự mạnh dạn tự tin khi giao tiếp 
với cô giáo, bạn bè và mọi người xung quanh. Chính vì vậy, tôi đã lựa chọn đề tài : 
Mét sè biÖn ph¸p ph¸t triÓn kü n¨ng giao tiÕp cho trÎ 5-6 tuæi. Khi nghiên cứu đề tài 
này tôi cũng gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
 2.1. Thuận lợi:
 - B¶n th©n cã tr×nh ®é chuÈn, sím ®­îc tiÕp cËn víi ch­¬ng tr×nh mÇm non míi, 
®­îc tham gia ®Çy ®ñ c¸c líp tËp huÊn vÒ kiÕn thøc ch¨m sãc- gi¸o dôc trÎ
 - Bản th©n đã trải qua 10 năm kinh nghiệm thực tế ( trong đã cã 2 năm trực tiếp 
tham gia dạy lớp MGL ).
 - Được dù giê một số tiết mẫu của trường, của huyÖn nªn cũng ®· học tập được 
một số kinh nghiệm trong phương ph¸p ph¸t triÓn kü n¨ng cho trÎ
 - Được sự chỉ đạo s¸t sao về chuyªn m«n của BGH nhµ tr­êng, cña phßng gi¸o dục. 
Ban gi¸m hiÖu nhµ tr­êng lu«n quan t©m tạo điÒu kiện về cơ sở vật chất, ®å dïng ®å 
ch¬i d¹y häc, ®éng viªn sù s¸ng t¹o cña gi¸o viªn, khÝch lÖ chÞ em øng dông c«ng 
nghÖ th«ng tin vµo c¸c ho¹t ®éng CS-GD trÎ.
 - PhÇn lín phô huynh ®Òu nhiÖt t×nh ñng hé khi gi¸o viªn tuyªn truyÒn vËn ®éng 
phèi hîp trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kü n¨ng giao tiÕp cho trÎ ë gia ®×nh
 2.2 Khã khăn:
 - Ng«n ng÷ lµ c«ng cô giao tiÕp quan träng nhÊt, trong khi ®ã mét sè trÎ ng«n ng÷ 
ph¸t triÓn ch­a hoµn thiÖn, cã sù khiếm khuyết về thể chất và tinh thần.
 - Mét sè trÎ ph¶i sèng trong m«i tr­êng gia ®×nh th« læ, kh«ng gÇn gñi trÎ. Mét sè 
trÎ kh¸c th× ®­îc ®¸p øng qu¸ ®Çy ®ñ vÒ nhu cÇu mµ trÎ cÇn
 - ChÕ ®é sinh ho¹t mét ngµy cña trÎ diÓn ra th­êng xuyªn, liªn tôc, ®Ó b¸m s¸t vµo 
c¸c ho¹t ®éng trªn th× gi¸o viªn cã Ýt thêi gian båi d­ìng nh÷ng trÎ h¹n chÕ vÒ kü 
n¨ng giao tiÕp. 
 - Số trẻ trong lớp vẫn chưa đồng đều về chất lượng, số Ýt ch¸u cßn nhót nh¸t trong 
khi ph¸t biÓu ý kiÕn của m×nh.
 2.3. Kết quả khảo sát ban đầu:
 4 3.2. Ph¸t triÓn ng«n ng÷ cho trÎ. 
 Ng«n ng÷ ®­îc xem lµ c«ng cô chÝnh trong viÖc giao tiÕp, ngôn ngữ là cái riêng 
của mỗi người. Khi trÎ b¾t ®Çu häc nãi ng«n ng÷ cña trÎ ph¸t triÓn rÊt nhanh, cho 
®Õn khi trÎ 5 tuæi th× ng«n ng÷ cña trÎ hoµn thiÖn, trÎ cã ®ñ vèn tõ (kho¶ng 2000 tõ ) 
®Ó trÎ s÷ dông trong cuéc sèng hµng ngµy. ViÖc gióp trÎ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng ng«n 
ng÷ th«ng qua viÖc trß chuyÖn víi trÎ, cho trÎ ch¬i nh÷ng trß ch¬i ph¸t triÓn ng«n 
ng÷, ®äc s¸ch hay kÓ chuyÖn cho trÎ nghe lµ nh÷ng ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®Ó gióp trÎ ®¹t 
®­îc sù giao tiÕp tèt nhÊt. Tuy nhiªn chóng ta kh«ng nªn nãi qu¸ nhiÒu víi trÎ, c« 
gi¸o th­êng xuyªn nãi nh÷ng c©u dµi vµ tr¶ lêi lu«n thay cho trÎ khiÕn trÎ chØ biÕt gËt 
gï, l¹i lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra sù thô ®éng hay chËm nãi cho trÎ. 
 Bªn c¹nh ®ã c« gi¸o ph¶i biÕt ng«n ng÷ cña trÎ được phát triển rất tự nhiên, do đó 
mà trẻ khi giao tiếp sẽ có lúc nói sai, chúng ta không nên sửa sai hoặc la rầy, vì sẽ tạo 
cho trẻ cảm giác không tự tin, sợ nói.
 Muốn giúp trẻ sửa lỗi khi nói thì ta nên thông qua trò chơi sắm vai để dạy trẻ như: 
Trò chơi bán hµng, bác sĩ và gia đìnhQua đó sẽ giúp trẻ nói theo mẫu của cô và 
của bạn. 
 3.3. Để cho trẻ có cảm giác thoải mái tự nhiên
 Chúng ta không nên dùng ngôn ngữ sai khiến sẽ lµm cho trÎ cã c¶m gi¸c bÞ b¾t 
buéc, mµ ta chØ dïng ng«n ng÷ ®Ò nghÞ, vç vÒ trÎ
Ví dụ: Muèn cho trÎ cÊt ®å ch¬i, c« nãi: “Cô muốn các con cất đồ chơi lên kệ rồi ta 
ra ngoài cùng chơi.” Không nên dùng câu: “Cất hết đồ chơi đi”
 6 cho xem tranh, giải thích từ, trẻ sẽ thấm được ngôn ngữ các nhân vật trong truyện: 
nói như thế nào? hành động ra sao? Trẻ sẽ bắt chước, vì tuổi của trẻ là tuổi bắt chước 
rất nhanh.
 Tuy nhiên không phải loại sách nào cũng nên cho trẻ xem, đọc cho trẻ nghe 
được,mà phải có sự chọn.
Ví dụ: Sách dùng cho trẻ phải có hình ảnh, chữ to, màu s¾c sặc sỡ, sinh động, ngôn 
ngữ thể hiện sự việc gần gũi với trẻ.
 Ngoài ra để cho việc dùng sách truyện có tác dụng phát triển tốt khả năng giao 
tiếp của trẻ, mỗi người giáo viên phải thu hút đựoc sự chú ý của trẻ bằng giọng kể, 
đọc sinh động, hấp dẫn, thể hiện được các giọng khác nhau của các nhân vật. Trẻ sẽ 
thích thú hơn nếu chúng cũng đựoc tham gia vào câu chuyện.
Ví dụ: Đóng vai nhân vật, nhắc lời thoại, vẽ tranh minh họa cho nhân vật cô vừa kể, 
đọc.
 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thật cần thiết, nhưng đòi hỏi cô giáo phải 
luôn gần gũi trẻ, hiểu trẻ, tạo mọi cơ hội để trẻ được nói thật thoải mái ở mọi nơi, vì 
chỉ khi nào trẻ sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ lưu loát thì trẻ mới có cơ hội phát triển toàn 
diện.
 3. 5. B¶o vÖ c¸c c«ng cô giao tiÕp cho trÎ:
+ B¶o vÖ m¾t: M¾t lµ c¬ quan tiÕp nhËn c¸c th«ng tin tõ bªn ngoµi, v× vËy gi¸o viªn 
cÇn tuyªn truyÒn phèi hîp víi phô huynhb¶o vÖ m¾t cho trÎ, kh«ng cho trÎ tiÕp xóc 
nhiÒu vµ l©u víi nh÷ng nguån ¸nh s¸ng chãi chang. §Æc biÖt lµ víi mµn h×nh vi Ýnh vµ 
tivi sÏ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu c¶ vÒ thÞ lùc lÉn sù ph¸t triÓn ng«n ng÷ cña trÎ 
+ B¶o vÖ tai: Tai cñng lµ c¬ quan cÇn thiÕt gióp trÎ nhËn ra c¸c th«ng tin, tiÕp nhËn ý 
nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó h×nh thannhf ng«n ng÷, nÕu trÎ ph¶i sèng mét m«i tr­êng qu¸ 
 8 hoang mang tr­íc th¸i ®é cña c« lóc ®ã vµ sÏ dÇn dÇn kh«ng muèi giao tiÕp víi c« 
gi¸o n÷a v× trÎ kh«ng hiÓu lµ c« muèn g×. Ngoµi ra víi trÎ 5-6 tuæi th× ph¹m vi giao 
tiÕp cßn rÊt h¹n chÕ cñng nh­ ®¬n gi¶n, th«ng th­êng trÎ chØ tiÕp xóc víi b¹n trong 
líp, c« gi¸o vµ nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh vµ nÕu cã ng­êi l¹ th× cñng cã c« 
gi¸o hay bè mÑ ë bªn c¹nh ®Ó “®ì ®ßn”, v× thÕ cñng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i d¹y trÎ qu¸ 
nhiÒu thø. Nh­ng mét trong nh÷ng ®iÒu trÎ cÇn ph¶i häc vµ nhËn biÕt mét c¸ch ®Çy 
®ñ, ®ã lµ tÝnh t«n träng. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau: 
- BiÕt nãi lêi xin lçi, biÕt nãi lêi c¶m ¬n.
- Kh«ng c­íp lêi, kh«ng nãi leo khi ng­êi kh¸c nãi
- Kh«ng tù tiÖn lÊy vµ s÷ dông ®å dïng cña ng­êi kh¸c
 C¶ ba khÝa c¹nh trªn sÏ ®­îc trÎ häc rÊt tèt qua sù lµm g­¬ng cña c« gi¸o hay 
bè mÑ ë gia ®×nh, khi chóng ta biÕt c¶m ¬n vµ xin lçi nh÷ng ng­êi xunh quanh, 
kh«ng tù tiÖn lÊy ®å dïng c¸ nh©n cña trÎ nµy ®Ó s÷ dông cho trÎ kh¸cth× viÖc chóng 
ta d¹y nh÷ng ng«n ng÷ giao tiÕp rÊt dÔ dµng.
4. Kết quả:
 Với đề tài “ “Mét sè biÖn ph¸p ph¸t triÓn kü n¨ng giao tiÕp cho trÎ 5-6 tuæi” 
được thực hiện trong lớp mẩu giáo lớn 5-6 tuổi(A3) trường mầm non Quyết Thắng 
TT Bến Quan được bắt đầu từ năm học 2017 - 2018, các giải pháp đã thực sự phát 
huy tác dụng và đạt hiệu quả khả quan, đã làm thay đổi về nhận thức, hành vi của 
giáo viên trong giảng dạy, dạy và học đã có chuyển biến rõ rệt; chất lượng giáo dục 
toàn diện đối với trẻ được nâng cao; Với sự quyết tâm lớn của bản thân, sự đồng 
thuận và nỗ lực sự hỗ trợ tích cực của phụ huynh học sinh; cùng với một số biện 
pháp thiết thực, phù hợp với đặc điểm tình hình của trẻ; áp dụng đề tài “ Mét sè biÖn 
ph¸p ph¸t triÓn kü n¨ng giao tiÕp cho trÎ 5-6 tuæi” của tôi đã thu được những kết quả 
tốt đẹp. Xin nêu vài số liệu cụ thể như sau:
 4.1. Kết quả trên trẻ:
 Các bé đã mạnh dạn tự tin hơn khi trò chuyện, tự tin đứng trước nhiều người 
biểu diễn văn nghệ, đã biết chú ý lắng nghe người khác nói và biết chờ đến lượt mình 
nói khi trò chuyện, biết quan tâm, hỏi han một cách thân mật với bạn ,đã giảm phần 
nào nói ngọng, đã có thêm vốn từ, hiểu và biết cách trả lời câu hỏi của cô. Bớt trầm 
tính, ít giao tiếp với bạn, các bé đã dễ dàng bắt chuyện với nhau tạo sự gần gũi.
 Chất lượng giáo dục trẻ:
 Tổng số trẻ 27 Tỷ lệ %
 Ng«n ng÷ trÎ ph¸t triÓn tèt 25 92,5
 TrÎ m¹nh d¹n tù tin 23 85,1
 TrÎ tÝch cùc tham gia ch¬i víi c¸c b¹n 25 92,5
 TrÎ kÓ chuyÖn s¸ng t¹o qua tranh 22 81,4
 Nhìn vào các bảng trên ta thấy số chất lượng giáo dục trẻ đầu và cuối năm có 
sự khác biệt rõ ràng giữa số liệu đầu năm và cuối năm. Mức độ đạt được cuối năm so 
 10