Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non

 2. Phần nội dung.
 2.1. Thực trạng của đề tài:
 Trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có rất nhiều văn bản hướng dẫn 
đưa các trò chơi dân gian vào trường học. Từ năm học 2008-2009 Bộ trưởng Bộ Giáo dục 
và Đào tạo đã ra Chỉ thị 40/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 và Kế hoạch 307 ngày 22/7/2008 
về việc triển khai phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" 
trong các trường năm học 2008-2009 và giai đoạn 2008-2013. Bám sát các văn bản chỉ đạo 
của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Bình, Phòng Giáo dục và Đào tạo Lệ Thủy đã có 
Kế hoạch triển khai thực hiện phong trào thi đua trong các trường học nói chung và trường 
mầm non nói riêng. Một trong những nội dung của phong trào là "Tổ chức các trò chơi dân 
gian và các hoạt động vui chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh".
 Đối với trường chúng tôi, qua hàng năm nhà trường đã bám sát các văn bản hướng 
dẫn của các cấp nên đã xây dựng kế hoạch lồng ghép các trò chơi dân gian vào chương 
trình chăm sóc giáo dục trẻ, tổ chức nhiều hoạt động bổ ích như “Bé với ca dao, dân ca; Bé 
với trò chơi dân gian” thu hút sự hứng thú tham gia tích cực của trẻ trong nhà trường. Làm 
thế nào để tổ chức có hiệu quả các trò chơi dân gian giúp trẻ ngày càng tích cực tham gia 
vào trò chơi, tạo ra một hoạt động thật bổ ích đó là điều không đơn giản. Khi thực hiện đề 
tài này, tôi gặp những thuận lợi, khó khăn sau:
 a. Thuận lợi:
 Bản thân được phân công dạy lớp 5-6 tuổi, độ tuổi dễ dàng tiếp thu lĩnh hội trò chơi 
thuận lợi hơn những độ tuổi khác trong nhà trường.
 Lớp tôi được ban giám hiệu nhà trường lựa chọn chỉ đạo xây dựng lớp điểm về 
chuyên đề phát triển vận động và tổ chức trò chơi dân gian của trường nên đã trang bị khá 
đầy đủ trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi, nhất là các đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc tổ 
chức các trò chơi dân gian.
 Bản thân được nhà trường cho tham dự các đợt tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn của 
sở, của phòng giáo dục về chuyên đề phát triển vận động và tổ chức các trò chơi dân gian 
cho trẻ trong trường mầm non, từ đó đã tích lũy được kinh nghiệm trong việc tổ chức, 
hướng dẫn các trò chơi dân gian..
 Hoạt động Bé với các trò chơi dân gian ở trường đã thu hút sự quan tâm của phụ 
huynh nên phụ huynh đã nhận thức rất rõ tầm quan trọng của trò chơi dân gian đối với trẻ, 
phụ huynh đã chú ý đến việc hướng dẫn cho con em mình chơi ở nhà.
 Điều may mắn nhất là tôi được sống trong tập thể đội ngũ đoàn kết, yêu thương, 
quan tâm giúp đỡ nhau trong cuộc sống cũng như trong công việc, cùng nhau học hỏi, trao 
đổi kinh nghiệm. Từ đó tôi học được những điều hay lẽ phải, những kinh nghiệm quý báu. 
Bản thân tôi yêu nghề, mến trẻ, ham tìm tòi, học hỏi, thích khám phá những cái mới lạ. Với 
vai trò là người mẹ hiền thứ hai của trẻ tôi luôn có tấm lòng bao dung, độ lượng, tôi thường 
xuyên nghiên cứu các tài liệu, sáng tạo nhiều cái mới trong công tác giảng dạy, có ý thức 
vươn lên, cố gắng rèn luyện bản thân trong mọi lĩnh vực, luôn có ý thức cố gắng rèn luyện 
về chuẩn mực đạo đức, nhân cách, hành vi để làm gương cho trẻ noi theo.
 b. Khó khăn:
 Một số trẻ sinh ra trong gia đình làm ăn buôn bán, một số thì do kiện kinh tế gia 
đình khó khăn, một số chỗ ở gia đình diện tích chật hẹp nên ít có thời gian cho trẻ hoạt 
động giao tiếp với các trò chơi dân gian ở nhà. Vì vậy trẻ còn nhút nhát, chưa thực sự hòa thì khi chơi tôi có thể thay đổi hình thức thật linh hoạt. Chính vì thế trò chơi phải được lựa 
chọn cho phù hợp với độ tuổi trẻ.
 Ví dụ:
 - Với trẻ lứa tuổi nhà trẻ và mẫu giáo bé (từ 2-3 tuổi) khả năng chú ý chủ định của trẻ 
còn kém, nhận thức còn đơn giản, trẻ chỉ có thể chơi những trò chơi đơn giản giúp trẻ củng 
cố tư duy, ngôn ngữ và những kỹ năng cần thiết cho trẻ như trò chơi “Tập tầm vông”, “Kéo 
cưa lừa xẻ”, “Nu na nu nống”, “Trốn tìm”, “Chi chi chành chành”, “Chu cha chu chít”...
 - Với trẻ mẫu giáo nhỡ và mẫu giáo lớn (từ 4-6 tuổi) khả năng chú ý có chủ định và 
nhận thức của trẻ đã hơn nhiều so với lứa tuổi trước, trẻ có thể chơi được những trò chơi 
dài hơn và khó hơn và trò chơi phải giúp trẻ phát triển tư duy, sự linh hoạt, sáng tạo, gây 
được hứng thú và thu hút sự tham gia của trẻ. Vì vậy, tôi lựa chọn những trò chơi dân gian 
cho trẻ như “Chơi nhảy lò cò”, “Chơi chuyền banh đũa”, “Ô ăn quan”, “Nhảy dây”, “Cơm 
canh rau muống”...
 2.2.2. Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức cho 
trẻ chơi:
 * Chuẩn bị đồ dùng:
 Đồ dùng, đồ chơi của các trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng mang tính 
đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi 
dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng, đồ chơi mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến 
hành được.
 Ví dụ: Trò chơi “Chơi chuyền” đòi hỏi phải có 10 que chuyền và một đồ vật có dạng 
khối cầu như quả bóng, quả bưởi non, quả cà... hoặc trò chơi “Ném cầu” không thể diễn ra 
nếu thiếu những quả cầu hay quả banh...
 Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, tôi cần 
tìm hiểu kĩ lưỡng về luật chơi, cách chơi cũng như việc có hay không có đồ dùng đồ chơi 
phục vụ cho trò chơi, để từ đó chuẩn bị đầy đủ những yếu tố cần thiết cho trò chơi.
 * Dạy trẻ học thuộc lời đồng dao trong trò chơi:
 Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian là khi chơi trẻ không chỉ đơn thuần 
thực hiện các vận động của mình mà vừa chơi vừa hát hoặc đọc lời bài đồng dao đó. Song 
không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, cũng hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ và 
mang đến sự vui tươi, nhí nhảnh, nhộn nhịp trong trò chơi.
 Ví dụ: Trò chơi Chi chi chành chành trẻ vừa chơi vừa đọc:
 “Chi chi chành chành
 Cái đanh thổi lửa
 Con ngựa đứt cương
 Ba vương ngũ đế
 Bắt dế đi tìm
 Ù à ù ập”...
 Trò chơi chỉ được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, tôi thường 
cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi 
vào các thời điểm trong ngày của trẻ như hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời... Khi trẻ Với hoạt động chung và hoạt động chiều: Tôi lựa chọn trò chơi tỉnh phát triển nhận 
thức cho trẻ như trò chơi “Đọc câu”, “Đếm sao”, “Tập tầm vông”...
 Đặc biệt, khi tích hợp trò chơi dân gian trong hoạt động chung, giáo viên cần lựa 
chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm môn học.
 Ví dụ: Với lĩnh vực thể chất: Tôi lựa chọn các trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân 
thể khỏe mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải mạnh mẽ, nhanh tay, 
nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi 
giúp cho trẻ thêm khỏe mạnh và năng động.
 Hoặc với trò chơi “Rồng rắn lên mây” khi trẻ hát xong khúc cuối “Xin khúc đuôi - 
Tha hồ thầy đuổi”, lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh, nếu không 
sẽ bị “thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm “thầy” để đi đuổi 
trẻ khác.
 Trò chơi “Trồng nụ, trồng hoa” có nhiều nấc chơi nho nhỏ, từ bàn một, bàn hai...đến 
bàn mười từ một nụ, một hoa...đến tám hoa. Để chơi trò chơi này trẻ phải vượt qua dần các 
nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy đòi hỏi trẻ phải có tính kiên trì, cẩn thận, 
khéo léo mới đi được từ đầu đến cuối trò chơi.
 Với trò chơi “Chi chi, chành chành” đòi hỏi trẻ phải có phản ứng nhanh nhạy, linh 
hoạt, phối hợp tốt giữa tay, mắt, lời nói, vì đến cuối bài “Ù à, ù ập” mà trẻ không rút tay ra 
kịp thì ngón tay sẽ bị giữ lại, như thế là thua.
 - Với lĩnh vực phát triển nhận thức khám phá khoa học hoặc làm quen với toán hay 
lĩnh vực phát triển ngôn ngữ làm quen với văn học, khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng 
các tiêu chí sau:
 + Nhằm phát triển nhận thức cho trẻ
 + Phát triển ngôn ngữ
 + Rèn luyện trí nhớ, khả năng tư duy
 + Cung cấp kỹ năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi...
 Ví dụ: Lời đồng dao của trò “Chơi chuyền”:
 “Con ruồi có cánh
 Đòn gánh có mấu
 Châu chấu có chân...” đã giúp trẻ nhận biết được đặc trưng của con vật, đồ dùng 
quen thuộc.
 Những câu thơ ngược có tính chất đánh lừa nhận thức, thử thách sự năng động của 
trí tuệ, khiến trẻ muốn hiểu đúng sự vật thì phải chuyển ngược lại
 Cô giả đọc sai lời bài đồng dao: “Non cao đầy nước
 Đáy biển đầy mây
 Dưới đất lắm mây
 Trên trời lắm cỏ
 Người thì có mỏ 
 Chim thì có mồm...”
 Trẻ sửa lại và đọc đúng bài đồng dao:
 “Non cao đầy mây
 Đáy biển đầy nước
 Dưới đất lắm cỏ
 Trên trời lắm mây 2.3. Kết quả đạt được. 
 Qua quá trình thực hiện với những biện pháp và cách làm trên, việc tổ chức các trò 
chơi dân gian vào các hoạt động của trẻ ở lớp tôi đạt được những kết quả đáng phấn khởi, 
cụ thể:
 * Đối với trẻ:
 - 100% trẻ rất yêu thích và hứng thú tham gia vào các trò chơi dân gian ở lớp. Trẻ 
mạnh dạn tự tin hơn trong giao tiếp với mọi người, chơi hòa đồng, nhường nhịn các bạn 
trong nhóm chơi.
 - 100% trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi 
dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
 - Trẻ nhanh nhạy trong các tình huống, trẻ đã biết tự tổ chức những trò chơi dân gian 
đơn giản với các bạn trong lớp.
 Đặc biệt, thông qua các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực của trẻ được nâng lên 
rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, tự tin hơn khi giao tiếp với mọi người xung quanh.
 Trò chơi dân gian đã giúp trẻ trong lớp thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết 
và ý thức tập thể của lớp.
 Qua đánh giá trẻ cuối học kỳ 1 vừa qua, kết quả cho thấy:
 Tiêu chí Chưa Tỷ Thỉnh Tỷ Thường Tỷ Ghi 
 TT
 có lệ % thoảng lệ % xuyên lệ % chú
 Trẻ hoạt động tích cực 
 1
 vào trò chơi dân 0 0 0 0 42/42 100 
 1
 gian trongcác hoạt động
 2 Kỹ năng chơi các trò 
 0 0 1/42 2,3 41/42 97,6 
 2chơi dân gian
 Hứng thú tham gia vào 
 3
 trò chơi dân gian trong 0 0 0 0 42/42 100 
 3
 các hoạt động
 * Đối với giáo viên: 
 Có thêm nhiều kinh nghiệm trong việc sưu tầm, lựa chọn các trò chơi dân gian để tổ 
chức cho trẻ phù hợp.
 Giáo viên linh hoạt, sáng tạo hơn trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ và có 
thể lồng ghép các trò chơi đó vào hoạt động khác với nội dung phù hợp. Đồng thời tạo 
được sự thân thiện, gần gũi với trẻ vừa là người hướng dẫn vừa là bạn chơi của trẻ.
 Giáo viên đã trở nên năng động, tự tin, linh hoạt hơn khi tổ chức các hoạt động tập 
thể.
 * Đối với phụ huynh:
 Phụ huynh rất phấn khởi và quan tâm hơn về việc tổ chức các trò chơi dân gian cho 
trẻ trường cũng như ở nhà. Đồng thời tự nguyện đóng góp nguyên liệu, phế liệu để cô và 
cháu cùng chuẩn bị đồ dùng cho các hoạt động.
 * Bài học kinh nghiệm: