Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái

 2
thức thì phải học và kiến thức đi vào trong con người khởi nguồn từ đôi mắt, qua 
suy nghĩ và đọng lại trong trí nhớ để được như vậy con người cần phải biết chữ 
nhưng biết như thế nào? Và biết từ lúc nào? Đây là người có trách nhiệm về giáo 
dục nói chung và cô giáo mầm non nói riêng đang phải tìm ra những biện pháp đ
ể trẻ 5-6 tuổi làm quen với việc phát âm tô màu một cách hợp lý, đồng thời lứa 
tuổi này là tuổi tiền học đường để vào lớp một nên cũng phải được giáo dục toàn 
diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động và rèn luyện năng lực. Trong quá trình 
giảng dạy để có biện pháp dạy đúng và phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, 
trước hết là tạo môi trường học cho trẻ với nhiều hình thức đa dạng, phong phú 
theo phương châm "Học mà chơi, chơi mà học" để thực hiện được nhiệm vụ này, 
đòi hỏi người giáo viên phải có trách nhiệm cao, kết hợp với tình cảm nhẹ nhàng, 
âu yếm, ngọt ngào, linh hoạt, sáng tạo, không gò bó, áp đặt với trẻ, lôi cuốn trẻ 
vào giờ học một cách thoải mái, thích thú, hấp dẫn trẻ, khiến trẻ tự tin để hoà nhập 
với cô trong cuộc sống, học tập, vui chơi với trẻ, sẽ đem lại cho trẻ những kiến 
thức vững vàng chuẩn bị bước vào lớp 1.
 Do vậy với vai trò của giáo viên trong công việc đảm nhận lớp 5 - 6 tuổi, tôi 
luôn tìm ra biện pháp trong hoạt động Làm quen với chữ viết để giúp trẻ 5- 6 tuổi 
tích cực trong việc học, trẻ thì luôn thích khám phá và tham gia cùng cô.
 Tôi tiến hành nghiên cứu kinh nghiệm công tác này với mong muốn đưa ra 
cách tổ chức, phương pháp giảng dạy trẻ làm quen với chữ cái để các cháu tiếp 
thu và làm quen, ghi nhớ các chữ cái một cách tốt nhất.
 3. Đối tượng nghiên cứu: 
 “Một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái”.
 4. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm:
 Lớp mẫu giáo A2 (5 – 6 tuổi), thực nghiệm 31 / 31 trẻ.
 5. Các phương pháp nghiên cứu:
 Phương pháp nghiên cứu lý luận
 Phương pháp tham khảo tài liệu
 Phương pháp điều tra thực trạng
 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
 Phương pháp quan sát
 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu.
 - Tại trường mầm non Phú Cường nơi tôi đang công tác.
 - Từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021 4
cả ngày. Ít có thời gian để nghiên cứu tài liệu, ít có cơ hội để giao lưu học hỏi dự 
giờ đồng nghiệp.
 Sự quan tâm của gia đình dành cho các cháu là không đồng đều. Nhiều phụ 
huynh chưa quan tâm đến việc dạy trẻ chữ cái, do còn nuông chiều con em mình. 
 2. 3. Khảo sát chất lượng đầu năm:
 - Khi bắt đầu thực hiện đề tài tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm. 
Để phát huy được những thuận lợi, khắc phục những khó khăn và nhằm nâng cao 
hiệu quả khi thực hiện đề tài: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 tuổi nhận biết và 
phát âm 29 chữ cái”. Ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát trẻ trong các 
giờ hoạt động.
 Bước đầu khảo sát kết quả trên 31 trẻ lớp 5 -6 tuổi cho thấy:
 Minh chứng 1: Hình ảnh bảng khảo sát kết quả của trẻ đầu năm.
 Từ những kết quả khảo sát đầu năm tôi nghĩ rằng mình cần phải có những 
biện pháp cụ thể chất lượng trong việc thực hiện: “Một số biện pháp giúp trẻ 5 -6 
tuổi nhận biết và phát âm 29 chữ cái” đạt hiệu quả nhất.
 3. Các biện pháp thực hiện:
 3.1. Tạo môi trường làm quen với chữ cái phong phú cho trẻ.
 3.2. Tiến hành thực hiện trên tiết học.
 3.3. Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong soạn giảng.
 3. 4. Tạo mọi điều kiện giúp trẻ mạnh dạn, tự tin để học tốt môn làm quen 
chữ cái.
 3. 5. Tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái thông qua các trò chơi, đồ vật, đồ 
chơi ở các góc.
 3. 6. Tích hợp môn làm quen chữ viết vào các môn học khác.
 3. 7. Hình thức dạy trẻ mọi lúc mọi nơi.
 3. 8. Phối hợp với phụ huynh dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
 4. Biện pháp thực hiện (Biện pháp thực hiện từng phần)
 4.1. Tạo môi trường làm quen với chữ cái phong phú cho trẻ.
 Đối với việc trang trí lớp, tạo môi trường cho trẻ hoạt động là một việc làm 
 hết sức quan trọng vì môi trường có gần gũi, có thân thiện thì học sinh mới hứng 
 thú tham gia vào các hoạt động, Chính vì vậy nên tôi rất chú ý đến việc trang trí 
 môi trường lớp học. Trên mỗi góc đều có hình ảnh gợi mở và có chữ cái để tạo 
 môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
 Thế giới xung quanh luôn là môi trường sống động, kích thích sự tò mò và 6
tạo tâm lý thoải mái cho trẻ trước khi vào tiết học đó.
 Muốn dạy trẻ làm quen với chữ cái thành công thì người giáo viên phải có 
 phương pháp hấp dẫn, mang tính nghệ thuật để trẻ thực sự hứng thú và say mê. 
 Trước hết cô giáo phải luôn thay đổi cách thức làm đồ dùng, đồ chơi như: làm 
 tranh đẹp có màu sắc hấp dẫn, dùng vật thật, đồ chơi sẵn có ở lớp, những đồ 
 dùng, đồ chơi phải đảm bảo bền đẹp, sử dụng được lâu. Tích hợp dạy mọi lúc 
 mọi nơi vào các môn học khác. Ngoài việc nghiên cứu làm đồ dùng, đồ chơi cho 
 trẻ trong tiết học cô phải thường xuyên tìm tòi, sưu tầm bài hát, bài thơ trò chơi 
 mới lạ để thu hút trẻ và đạt yêu cầu tiết học.
 Trong giờ học phải lấy học sinh làm trung tâm, sử dụng những câu hỏi mở 
 để trẻ tự tìm hiểu, khám phá, tìm đến kiến thức cơ bản, không áp đặt, gò ép theo 
 khuôn mẫu nhất định làm mất hứng thú của trẻ, có như vậy mới phát huy được 
 tính tích cực chủ động sáng tạo cho trẻ. Khi dạy trẻ chữ cái mới cô thiết kế bài 
 giảng powerpoint có hình ảnh gần gũi, có từ chữa chữ cái mới cho trẻ quan sát, 
 trò chuyện về hình ảnh, cho trẻ đọc từ dưới tranh. 
 Minh chứng 5: Hình ảnh cô giáo sử dụng công nghệ thông tin
 Để trẻ có thể hiểu, nhớ rõ hơn về các chữ cái và còn được lồng ghép với các 
 môn học khác. Cô cho trẻ lên tìm chữ cái đã học, hay cho trẻ tìm chữ cái ở vị trí 
 thứ mấy, trẻ có thể vừa học chữ cái được phát âm mà còn kết hợp với toán. Trẻ 
 được tiếp cận với công nghệ thông tin trẻ sẽ hứng thú hơn trong tiết học.
 Minh chứng 6: Hình ảnh trẻ được tiếp cận công nghệ thông tin.
 Khi cô giới thiệu chữ mới cô đưa chữ cái đó ra hỏi trẻ - cô phát âm - cho trẻ 
 phát âm như tổ, nhóm, cá nhân, cho trẻ phát âm nối tiếp. Tiếp đó cô phân tích 
 cấu tạo chữ cái mới. Cô sử dụng câu hỏi mở để cho trẻ cùng cô phân tích cấu tạo 
 chữ cái mới. Qua đó phát huy được tính tích cực chủ động của trẻ. 
 Cô giới thiệu cho trẻ làm quen với chữ cái như: Chữ in hoa. Chữ in thường, 
 chữ viết thường. Cô cho trẻ nhận xét đặc điểm các chữ cái đó, để giúp trẻ nhận 
 thấy được cách phát âm giống nhau nhưng cấu tạo chữ khác nhau.
 Sau khi học xong chữ cái cô sen lẫn trò chơi như: Trò chơi tạo chữ bằng cơ 
 thể bé. Hay mời cả lớp đứng lên vận động bài hát để trẻ hứng thú học tiếp.
 Minh chứng 7: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi tạo chữ bằng cơ thể bé
 Khi cô cho trẻ làm quen hết số lượng các chữ cái cùng nhóm cô cho trẻ so 
 sánh các chữ cái về sự giống nhau và khác nhau. Cô cũng sử dụng câu hỏi để trẻ 
 tự so sánh và rút ra kết luận cô chính xác lại ý của trẻ. 8
 có rất nhiều con vật đáng yêu, bây giờ chúng mình cùng cô hướng về màn hình 
 nhỏ để đến thăm vườn bách thú nào. Trong vườn bách thú có những con vật gì? 
 Cô hỏi trẻ hổ gầm như nào? Cô cho trẻ bắt trước giọng hổ gầm... và cô hỏi trẻ về 
 bác gấu có điệu đi như thế nào. Bây giờ chúng mình cùng đi ục ịch như bác gấu.
 Ví dụ: Với tiết làm quen với chữ cái h, k (chủ điểm thế giới thực vật)
 Cô và trẻ cùng đọc bài thơ "Hoa cúc vàng" Cô hỏi: Bài thơ nói về hoa gì? 
 Hoa cúc thường nở về mùa gì? Vậy mùa đông cây cối như thế nào?...
 Ngoài hoa cúc ra còn có những loại hoa nào? Cho trẻ kể tên các loài hoa trẻ 
 biết. Cô cho trẻ xem hình ảnh về các loại hoa. Sau đó cô giới thiệu hình ảnh cây 
 và hoa “Hoa loa kèn” để cho trẻ làm quen với chữ h, k. Với mỗi tiết học tôi suy 
 nghĩ tìm tòi sáng tạo ra các cách vào bài khác nhau, nhằm hấp dẫn lôi cuốn trẻ, 
 giúp trẻ tiếp thu bài một cách nhẹ nhàng và không nhàm chán.
 Hoạt động 2: Nội dung tiết học
 Sau khi trẻ đã được trò chuyện về chủ điểm qua phần ổn định tổ chức, tôi cho 
 trẻ hát hoặc đọc một bài thơ có nội dung liên quan đến tiết học mà trẻ sắp làm quen 
 hoặc tạo tình huống, đồ vật, bức tranh... Để trẻ được quan sát làm quen.
 Ví dụ: Tiết làm quen với chữ i, t, c (Chủ điểm thế giới động vật)
 Vào bài tôi cùng trẻ trò chuyện về chủ điểm động vật và cho trẻ xem đoạn video 
 về động vật. Từ những hình ảnh trong đoạn băng đó, tôi cho trẻ trò chuyện kỹ về con 
 vịt rồi giới thiệu và cho trẻ làm quen với chữ i. Trẻ được làm quen, nhận biết, phát âm 
 với đặc điểm của chữ khi cô đưa chữ vào bằng các hiệu ứng. Sau khi cho trẻ làm 
 quen song mỗi chữ cái tôi cho trẻ đứng dậy làm những động tác vận động.
 Ví dụ: Làm quen song chữ cô cho trẻ đứng dậy cô nói: “Cô cùng các con bắt 
 trước tiếng kêu của chú vịt nào”. Trẻ để hai tay lên miệng rồi nói cạp, cạp, cạp 
 giống chú vịt.
 Ví dụ: Tiết làm quen với chữ h, k (Chủ điểm thực vật). Tôi chuẩn bị một lọ 
 hoa thật. Trong lọ hoa có rất nhiều loại hoa để trẻ có thể đếm số hoa biết về tên và đặc 
 điểm một số loại hoa. Qua phần này tôi đã tích hợp thêm về toán, môi trường xung 
 quanh. Khi trẻ được quan sát trò chuyện tôi cùng hướng trẻ về màn hình cho trẻ 
 quan sát trò chuyện về "Hoa hồng, hoa loa kèn" để giới thiệu chữ h, k.
 Trẻ được làm quen, nhận biết, phát âm, tri giác về chữ h, k như được nhìn, 
 sờ chữ h, k được phát âm tập thể, theo tổ, nhóm, cá nhân, nhận biết chữ qua 
những cụm từ, tên đồ vật, đồ chơi, tên bạn, tên cô có chứa chữ h, k.
 Qua tiết làm quen với chữ cái, trẻ không chỉ được làm quen với chữ cái in 10
bản và cũng cố gắng học hỏi thêm. Đến nay, tôi cũng đã tự thiết lập một số bài 
giáo án điện tử có ứng dụng công nghệ thông tin đưa vào trong giảng dạy. Trong 
các tiết dạy sử dụng công nghệ thông tin tôi luôn chú ý cho trẻ được thực hiện 
như xuất hiện các nét về cấu tạo chữ cái, so sánh các chữ cái để trẻ dễ tiếp thu và 
chơi các trò chơi trong máy tính. Trẻ rất hứng thú tham gia.
 Tôi cũng đã học hỏi, tham khảo trên internet và thấy có rất nhiều trò chơi 
phù hợp với mầm non. Tôi đã đưa ứng dụng và dạy học tại lớp tôi. Khi trẻ lớp 
tôi chơi các trò chơi trực tuyến trẻ rất là hứng thú.
 Ví dụ trò chơi: “Quay nón chọn tên”, “Chiếc mũ phép thuật”, “Bóng thần 
kỳ” “Câu cá”. Ở các trò chơi này các kí hiệu chữ cái của các bé sẽ được chọn 1 
lần ngẫu nhiên. Các bé được lên thể hiện tài năng của mình. Trẻ sẽ được tiếp cận 
công nghệ thông tin và củng cố lại kí hiệu bằng chữ cái của mình.
 Minh chứng 9: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi online
 Tôi còn học hỏi được cách làm trò chơi trực tuyến trên Quizizz.com. Tôi đã 
thiết kế các trò chơi với nhiều câu hỏi hay và hấp dẫn. Đặc thù của trẻ mầm non 
là các con chưa biết đọc chữ nên tôi đã ghi âm phần đọc câu hỏi và các đáp án 
trẻ lời để trẻ có thể nghe. Và các đáp án trả lời được tôi đưa vào bằng các hình 
ảnh đẹp và gần gũi với trẻ. Sau khi làm song các câu hỏi tôi gửi đường link tới 
các bậc phụ huynh trong nhóm lớp tôi. Về nhà các bậc phụ huynh cũng sẽ biết 
con mình ở lớp học chữ cái gì và cho các con chơi trò chơi theo đường link cô 
giáo gửi, trẻ sẽ củng cố được chữ cái mà mình đã học.
 Minh chứng 10: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi ở nhà
 Ngoài ra tôi còn tham gia cuộc thi thiết kế bài giảng elearning được giải cao 
trong cấp trường, được nhà trường cử đi tham gia cấp huyện và đã được giải. 
Trong bài giảng tôi đã cho trẻ làm quen với chữ cái e, ê, đã đồng bộ âm thanh 
với lời giảng để trẻ dù học ở đâu cũng có thể hiểu được. Và không thể thiếu đó 
là những trò chơi để trẻ vừa học, vừa chơi và củng cố kiến thức của trẻ.
 Minh chứng 11: Hình ảnh cô giáo tham gia hội thi thiết kế bài giảng
 elearning
 Ví dụ: Trò chơi: “Điền từ còn thiếu”, “Ghép đôi chữ cái”. Thiết kế bài giảng 
với nhiều trò chơi trẻ sẽ rất hứng thú tiết học sẽ không bị nhàm chán.
 Ví dụ: Trò chơi: “Xếp hạt tạo chữ”. Bằng những nguyên liệu đơn giản như 
hạt sỏi, ngô, đỗ, gạo ... trẻ xếp thành chữ cái e, ê.
 Minh chứng12: Hình ảnh chữ cái xếp bằng hột, hạt