Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi khám phá môi trường xung quanh bằng vật thật thông qua các hoạt động thực tiễn

 - Nghiên cứu cơ sở lý luận về việc giúp trẻ 5 - 6 tuổi khám phá môi trường xung 
quanh bằng vật thật thông qua các hoạt động thực tiễn ở trường mầm non Quyết Thắng 
TT Bến Quan
- Nghiên cứu thực trạng để đưa ra các biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi khám phá môi 
trường xung quanh bằng vật thật thông qua các hoạt động thực tiễn ở trường mầm 
non.
 4. Đối tượng nghiên cứu:
- Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.
- Các chủ đề, các hoạt động trong kế hoạch năm đã đề ra ở trường Mầm non Quyết 
Thắng TT Bến Quan.
 5. Phương pháp nghiên cứu:
5.1. Phương pháp khảo sát, so sánh, phân loại
- Khảo sát thực trạng và khả năng của trẻ, so sánh giữa các trẻ với nhau
5.2. Phương pháp quan sát
- Quan sát các biểu hiện, hành vi, hứng thú của trẻ thông qua các hoạt động hàng 
ngày.
5.3. Phương pháp đàm thoại
- Đàm thoại với trẻ, phụ huynh để tìm hiểu thêm khả năng và năng lực của trẻ.
- Trò chuyện, trao đổi với đồng nghiệp để tham khảo kinh nghiệm về cách thức tổ 
chức.
5.4. Phương pháp thực nghiệm
- Thực nghiệm trên trẻ, tìm ra những hạn chế, những biện pháp nào chưa phù hợp để 
khắc phục cho những hoạt động tiếp theo.
 6. Giới hạn nghiên cứu:
 - Nghiên cứu tại lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi A1 - Trường Mầm non Quyết Thắng TT 
Bến Quan
 7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
7.1. Phạm vi nghiên cứu:
- Nghiên cứu thực trạng trong cách tổ chức hoạt động khám phá môi trường xung 
quanh bằng vật thật thông qua các hoạt động thực tiễn của lớp Mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại 
trường Mầm Non Quyết Thắng - Thị trấn Bến Quan năm học 2018 - 2019.
7.2.Kẽ hoạch nghiên cứu:
- Thời gian thực hiện bắt đầu từ tháng 8 năm 2018 đến tháng 4 năm 2019
- Tháng 8: Nghiên cứu lý luận của đề tài
- Tháng 9: Nghiên cứu thực trạng và biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi khám phá môi 
trường xung quanh bằng vật thật thông qua các hoạt động thực tiễn
 -Từ tháng 10/2018 đến tháng 3/2019: Áp dụng các biện pháp đã nghiên cứu vào 
 thực tiễn công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
 - Tháng 4: Đánh giá, viết báo cáo.
III.NỘI DUNG:
 2 - Đa số phụ huynh nhiệt tình quan tâm giúp đỡ lớp, thường xuyên trao đổi tình hình 
con em mình với giáo viên.
2.2. Khó khăn:
-Số lượng trẻ trong lớp quá đông 37 trẻ, nhiều trẻ chưa có nề nếp học tập, có trẻ quá 
hiếu động và một số trẻ khác lại quá nhút nhát nên khó khăn trong việc tổ chức các 
hoạt động khám phá về môi trường xung quanh.
- Sân trường còn hẹp cho trẻ tham gia hoạt động nên hạn chế nhiều trong việc cho 
trẻ thực hành, trải nghiệm.
- Các thiết bị dạy học phục vụ cho quá trình khám phá chưa phong phú, hấp dẫn về 
chủng loại, màu sắc, chưa đáp ứng được nhu cầu của trẻ.
2.3.Kết quả khảo sát ban đâu:
Bước đầu khảo sát kết quả cho thấy:
 TT Nội dung đánh giá Kết quả khảo sát ban đầu (37 trẻ)
 Số trẻ Tỷ lệ %
 1 Trẻ ham thích học khám phá môi trường xung quanh 22 59,4
 2 Trẻ nhận biết, phân biệt chính xác về đặc điểm và lợi 23 62,1
 3 íchTrẻ hình thành những thái độ tích cực về môi trường 21 56,7
 4 xungTrẻ thích quanh nói lên ý kiến, đặt câu hỏi 20 54
- Từ thực trạng trên bản thân tôi luôn suy nghĩ, tìm ra những biện pháp để trẻ được 
hoạt động một cách tích cực, hứng thú giúp trẻ lĩnh hội trọn vẹn kiến thức, giúp trẻ 
phát hiện ra nhiều điều mới lạ hơn.
 3. Biện pháp thực hiện:
- Từ những nguyên nhân cơ bản trên, từ tình hình thực tế của nhà trường, của lớp và 
là một giáo viên trực tiếp chăm sóc và giảng dạy trẻ, nắm bắt được những hạn chế nêu 
trên tôi luôn có mong muốn làm thế nào để tìm ra các biện pháp cho trẻ khám phá môi 
trường xung quanh bằng vật thật thông qua những hoạt động thực tiễn bằng nhiều 
biện pháp sau:
* Biện pháp 1: Xây dựng cơ sở vật chất tạo môi trường cho trẻ khám phá môi 
trường xung quanh bằng vật thật thông qua hoạt động thực tiễn.
Để tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được khám phá môi trường xung quanh bằng 
vật thật thông qua hoạt động thực tiễn thì điều kiện khuôn viên trong trường và ngoài 
trường cần đảm bảo đủ các yêu tố cho trẻ trải nghiệm khám phá thực tế theo yêu cầu 
cho phép. Nếu môi trường không có thì trẻ không thể có điều kiện tham gia thực tế 
được. Tuy nhiên các điều kiện đó phải mang tính thực tế , thiết thực tránh hình thức, 
gò bó. Ví dụ: Trẻ được tìm hiểu các loại hoa đồng tiền, hoa mắt nai....trong vườn 
trường có trồng
 4 Giờ học khám phá phương tiện giao thông đường thủy
Tôi tận dụng bìa cát tông để làm các con vật trong truyện thật sinh động ,hấp dẫn , 
gây hứng thú với trẻ. Sau đó để’ trẻ tự chơi và cũng có thể’ dùng làm rối để’ kể’ 
chuyện.
Tôi để cho trẻ tự làm một số sản phẩm như tranh vẽ về các con vật, cỏ cây, hoa lá, 
hoặc các sản phẩm nặn những đồ vật xung quanh trẻ, các sản phẩm tạo hình, tranh từ 
những phế liệu, cô và trẻ cùng làm thể hiện vốn hiểu biết phong phú của trẻ về môi 
trường xung quanh
Tôi sưu tầm những bài thơ về môi trường xung quanh, sau đó dùng hình ảnh minh 
hoạ và có chữ viết đi cùng. Vừa giúp trẻ củng cố hình ảnh vừa để trẻ rèn luyện ngôn 
ngữ. Từ đó tư duy của trẻ cũng phát triển.
Với những đồ dùng, đồ chơi được phát và tự làm khi tôi đưa vào sử dụng trong tiết 
dạy môi trường xung quanh, tôi thấy trẻ rất hào hứng, hứng thú học, trẻ hiểu biết 
nhiều, quan sát rất tốt, tìm rất nhanh các vật mẫu cô đưa ra, so sánh và phân loại cũng 
rất rõ ràng, rành mạch, ngôn ngữ rất phát triển, trẻ thuộc rất nhiều thơ ca dao, tục ngữ, 
đặc biệt là các câu đố về các con vật, các cây hoa, các loại quả ..
Tư duy của trẻ cũng nhanh và chính xác hơn
* Biện pháp 3: Xây dựng góc “ Bé với thiên nhiên”
Góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt động chăm sóc cây cối: Nhặt cỏ, bắt sâu, 
tưới nước, ngoài ra còn là nơi tìm đọc các loại sách về thiên nhiên, các tranh ảnh về 
thế giới tự nhiên .
Ví dụ : Tôi cho trẻ làm thí nghiệm: Cây nảy mầm từ hạt
Nếu như dạy trẻ trên máy tính, lô tô.... Thì trẻ sẽ hiểu theo cách thụ động, gò ép hiệu 
quả giáo dục không cao. Nhưng bằng cách cho trẻ tham gia hoạt động thực tiễn cùng 
thực hiện theo các bước làm đất, gieo hạt, tưới nước, chăm sóc cây để trực tiếp theo 
dõi quá trình thay đổi và phát triển của cây từ hạt thì kiến thức sẽ khắc sâu và hiệu 
quả với trẻ hơn rất nhiều.
 Trẻ đang thí nghiệm quá trình phát triển của cây
* Biện pháp 4: Hình thức dạy trẻ trên tiết học khám phá môi trường xung quanh 
cho trẻ 5 - 6 tuổi.
Bản thân sự vật, hiện tượng xung quanh luôn gây hứng thú cho trẻ, làm trẻ có mong 
 6 khiển của giáo viên thì hứng thú và tính ham hiểu biết của trẻ sẽ tăng lên.Việc tiếp 
xúc trực tiếp với các sự vật, hiện tượng sẽ tạo ra sự rung động trước cái đẹp xung 
quanh cho trẻ gắn bó hơn, tạo ra những xúc cảm, tình cảm tích cực và hành động thiết 
thực để bảo vệ môi trường xung quanh chúng. Vì vậy trong quá trình cho trẻ khám 
phá thế giới xung quanh trong tiết học, tôi đã sử dụng các phương pháp như: phương 
 pháp quan sát, phương pháp trò
 chuyện, phương pháp sử dụng trò chơi...
 Giờ học khám phá quả bí đao, bí ngô
- Trong tiết học tôi đã sử dụng vật thật cho trẻ khám phá, cho trẻ tiếp xúc trực tiếp với 
vật thật bằng cách nhìn,sờ,nếm...và cảm nhận, qua đó trẻ trải nghiệm
bằng chính bản thân của mình sẽ giúp trẻ hứng thú, ham tìm hiểu và ghi nhớ một cách 
có chủ định. Tùy từng tiết học theo từng chủ đề phù hợp giáo viên cần tích cực chuẩn 
bị đồ dùng trực quan sinh động, thực tế để cho trẻ quan sát, trải nghiệm hứng thú nhất. 
Ví dụ: Dạy khám phá quả bí đao, quả bí ngô tôi hỏi xin phụ huynh mang đến cho trẻ 
quan sát, khám phá bằng quả thật. Trong tiết dạy tôi tạo tình huống mẹ bạn Hân tặng 
lớp mình một giỏ quà, cho cả lớp khám phá, trẻ rất hào hứng và tạo cho hoạt động trở 
nên hấp dẫn.
* Biện pháp 5: Hình thức dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
Không chỉ dừng lại ở việc cho trẻ khám phá những sự vật,hiện tượng xung quanh cuộc 
sống bằng những phương pháp thực hiện trên tiết học mà tôi tận dụng tất cả các hình 
thức,ở mọi lúc mọi nơi mà tôi cảm thấy hợp lí để giúp trẻ khắc sâu hơn,hiểu sâu hơn 
các sự vật hiện tượng mà trẻ chưa được khám phá và trải nghiệm cụ thể :
* Hoạt động ngoài trời:
Trong các giờ hoạt động ngoài trời trẻ được tìm hiểu, khám phá về các sự vật hiện 
tượng xung quanh mà trong tiết học ở lớp trẻ chưa được khám phá và trải nghiệm. 
Qua các hoạt động khám phá ở ngoài trời tạo cho trẻ không khí thoải mái và hứng thú 
thêm về sự vật hiện tượng, vì thế ngoài kiến thức trẻ được biết trong tiết học chính thì 
những khám phá trải nghiệm ngoài trời được sử dụng một cách có hiệu quả.
Ví dụ:
Khi trẻ học chủ đề giao thông, hoạt động ngoài trời tôi cho trẻ được quan sát, sờ và 
tìm hiểu về xe máy, qua đó giáo dục cách ngồi xe an toàn và chấp hành tốt luật giao 
thông.
 8 những điều thú vị từ cuộc sống. Trong khi thăm quan giáo viên có thể tổ chức đàm 
thoại , thảo luận , trò chuyện về nội dung của buổi tham quan.
 Ví dụ: Dịp Tết Nguyên đán tôi cho trẻ đi tham quan vườn hoa Xuân, tôi trò chuyện 
về loài hoa ph5 biến trong ngày Tết và không khí của ngày Tết.
 Tham quan chợ hoa mùa xuân
 Tôi còn cho trẻ trải nghiệm quan sát công việc của một số ngươi bán hàng để trẻ 
được học hỏi rất nhiều về cuộc sống xung quanh nơi trẻ sống bằng vật thật, con người 
thật, điều quan trọng trẻ sẽ được trải nghiệm trực tiếp tìm hiểu mọi sự vật hiện tượng 
xung quanh đó chứ không phải qua tranh ảnh, đàm thoại bằng lời nói.
** Biện pháp 7: Tổ chức hoạt động ở các góc.
 Trong thời gian hoạt động góc giáo viên tạo điều kiện cho trẻ được hoạt động tích 
cực ở các góc như : góc thiên nhiên, góc trò chơi xây dựng và trò chơi đóng vai theo 
chủ đề, góc truyện tranh, góc tạo hình...ơ hoạt động góc trẻ sẽ được hóa thân vào các 
nghề được thao tác với kỹ năng của nghề trên đồ chơi thay thế, trẻ sẽ được chính mình 
hoạt động trải nghiệm khám phá với sự hướng dẫn đồng hành cua cô giáo.
 Ví dụ: Thông qua vai chơi bán hàng, trẻ biết khi là nhân viên bán hàng thì phải làm 
công việc gì, mời chào khách thế nào
 10 - Làm tốt công tác với nhà trường với phụ huynh trong cách tổ chức giáo dục trẻ
-Bản thân nắm chắc kiến thức về tạo môi trường giáo dục tích cực cho trẻ hoạt động.
- Trình độ chuyên môn được nâng lên rõ rệt
- Qua các tiết dự giờ, thao giảng đạt loại giỏi
4.3.về phía phụ huynh:
- Các bậc phụ huynh tích cực ủng hộ lớp những nguyên vật liệu cần thiết phục vụ 
cho hoạt động dạy và học của cô và trẻ.
- Phụ huynh hào hứng khi trẻ mạnh dạn nói lên suy nghĩ của mình, kể lại những gì 
đã được học trên lớp và trao đổi thường xuyên với cô.
4.4.Kết quả làm đồ dùng đồ chơi
- Làm được 5 cây su hào, 5 bắp cải, 5 vườn hoa, 3 cây cam, 3 cây chuối.
- 3 bộ PTGT ô tô, tàu hỏa, thuyền buồm, 2 bộ biển báo.
- 5 con ngựa, 5 con thỏ
- 7 món ăn chơi góc nội trợ.
- 10 bộ phách gõ hình các loại quả
- 20 túi cát hình quả dưa, quả dâu tây, hình con gấu.
- 2 bộ rối que
- 10 bộ áo quần, váy , giày dép, mũ.
- 1 mô hình lăng bác
- 1 mô hình chùa Một Cột
- Đạt giải nhất trong “Hội thi đồ dùng, đồ chơi cấp trường”
 IV.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
 1. Kết luận:
- Việc thực hiện quá trình nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi 
khám phá môi trường xung quanh bằng vật thật thông qua các hoạt động thực tiễn” 
đã cho thấy việc sử dụng đồ dùng là vật thật trong tiết học làm cho tiết học hấp dẫn 
gây hứng thú và đem lại hiệu quả cao. Những biện pháp, giải pháp giúp cho trẻ những 
hiểu biết đầu tiên, những kiến thức sơ đẳng về sự vật hiện tượng và hơn thế còn giúp 
trẻ phát triển tư duy, ghi nhớ có chủ định, phát triển thẩm mĩ và cả nhân cách cho trẻ.
- Trong quá trình nghiên cứu, tìm hiểu, tôi nhận ra rằng người lớn cần có tầm nhìn 
đúng đắn về cách giáo dục trẻ mầm non đặc biệt là lứa tuổi 5 - 6 tuổi, không xa vời 
phức tạp trên sách vở mà quan trọng là những điều xung quanh trẻ thật mới lạ, những 
điều mà trẻ được tai nghe mắt thấy, được sờ nắm, thực hành từ đó trang bị những hiểu 
biết về thế giới xung quanh mọi lúc mọi nơi, người lớn có thể quan tâm chơi cùng trẻ 
nhiều hơn cùng trẻ khám phá mọi vật và hiện tượng thông qua vật thật từ đó có cách 
giáo dục hiệu quả nhất.
-Với những kết quả đạt được như hôm nay,tôi rất phấn khởi và tự tin hơn khi hướng 
dẫn cho trẻ 5 - 6 tuổi khám phá môi trường xung quanh bằng những vật thật thông 
qua các hoạt động thực tiễn vì nhờ vật thật mà trẻ hào hứng khi tham gia khám phá từ 
đó kiến thức, kinh nghiệm sống của trẻ trở nên giàu có để tích lũy trong quá trình 
 12