Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái tại Trường Mầm non

 I. Cơ sở lý luận của vấn đề.
 Trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non, việc hình thành và phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ hết sức quan trọng.
 Ở trường mầm non, trẻ được làm quen với 29 chữ cái của tiếng việt. Từ đó trẻ nhận biết 
mặt chữ, phát âm đúng chữ cái, nghe phát âm tìm được chữ cái, nhìn vào chữ cái đọc được âm 
tương ứng. Ngoài ra, trẻ còn được đọc một số câu thơ, ca dao, đồng dao có chứa âm của chữ cái 
nhằm hoàn thiện bộ máy phát âm và khả năng ngôn ngữ mạch lạc, nói đúng ngữ âm tiếng việt.
 Ngoài ra hoạt động làm quen với chữ cái còn giúp trẻ biết cầm bút, ngồi đúng tư thế khi 
tô, viết. Do đó việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một hoạt động rất quan trọng trong chương 
trình giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi. Hoạt động này không chỉ giúp hình thành những cơ sở ban đầu của 
kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ còn giúp trẻ có những hiểu biết và kĩ năng cơ bản, hỗ trợ trực tiếp và 
tích cực cho bộ môn tiếng Việt ở trường Tiểu học. Vì vậy, có thể nói, việc hướng dẫn trẻ mẫu 
giáo 5-6 tuổi làm quen với chữ cái là cơ hội tốt để chuẩn bị hành trang vững chắc giúp trẻ bước 
vào lớp một thuận lợi.
 II. Thực trạng vấn đề.
 - Trường Mầm non ....là một trường nằm ở một buôn khó khăn của huyện Krông Ana, 
học
sinh 100% là con em đồng bào dân tộc thiểu số, đa số là dân lao động nghèo.
 Tình hình của lớp: Tổng số trẻ trong lớp: 32, dân tộc: 32, nữ dân tộc: 16
 Trong quá trình giảng dạy tôi thấy tỉ lệ trẻ nhận biết, phát âm và cách tô còn rất thấp. Vì 
vậy, tôi thường xuyên chú trọng tổ chức cho trẻ tham gia vào các hoạt động phát triển vốn từ 
cho trẻ theo các chủ đề, chủ điểm. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện tôi đã gặp một số thuận 
lợi và khó khăn sau:
 1. Thuận lợi, khó khăn
 1.1. Thuận lợi
 Được sự quan tâm tạo điều kiện của Phòng GD&ĐT huyện cùng Ban giám hiệu nhà 
trường, ban lãnh đạo xã nhà và sự quan tâm nhiệt tình của thôn trưởng, thôn phó nơi địa bàn tôi 
đang công tác.
 Ban giám hiệu nhà trường đã thường xuyên sắp xếp tạo điều kiện cho tôi được tham dự 
 các
buổi tập huấn bồi dưỡng chuyên môn và đi dự giờ các đợt lên chuyên đề hoạt động phát triển 
ngôn ngữ cũng như chuyên đề của các môn học khác do Phòng GD&ĐT huyện tổ chức.
 Cơ sở vật chất lớp học tương đối đầy đủ. Đồ dùng đồ chơi sạch sẽ bảo đảm an toàn cho 
trẻ.
 Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn về chuyên môn, nhiệt tình yêu nghề mến trẻ. Có 
trình độ sử dụng vi tính, tạo các bài giảng điện tử thu hút trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động 
làm quen chữ cái tích cực.
 Được sự giúp đỡ nhiệt tình của các đồng nghiệp trong trường, nhất là những đồng nghiệp 
có kinh nghiệm giảng dạy lâu năm trong nghề.
 Được sự tín nhiệm và tin cậy của phụ huynh học sinh khi gửi con em mình đến trường, 
lớp. Nội dung khảo
 Kết quả khảo sát đầu năm học 
 sát Kết quả kiểm tra cuối năm học
 2018
 2017-2018
 2019
 Kết quả đạt Kết quả chưa đạt Kết quả đạt Kết quả chưa đạt
 Trẻ nhận biết 20/34 =58,9 % 14/34=41,1% 21/32= 65,6 % 11/32=34,4 %
 cách phát âm 29 
 chữ cái
 Trẻ nhận biết 18/34 = 53 % 16/34 = 47% 17/32=53,1% 15/32=46,9 %
 đúng 29 mặt chữ 
 cái
 19/34 = 55,9% 15/34 = 44,1% 18/32=56,25% 14/32 =43,75%
 Trẻ tô viết trùng 
 khít lên chấm mờ 
 hoàn thành vở 
 tập tô sạch sẽ
 Kỹ năng tô viết, 21/34=61,8% 13/34=38,2% 20/32= 62,5% 12/32=37,5%
 tư thế ngồi, cách 
 cầm bút
 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:
 Để việc giúp cho trẻ 5-6 tuổi học tốt môn làm quen chữ cái đạt được kết quả cao nhất 
tôi đã sử dụng các giải pháp sau:
 Giải pháp 1: Tạo môi trường làm quen chữ cái. Để đạt hiệu quả cao tôi đã thực 
hiện các biện pháp sau:
 Biện pháp 1: Dạy trẻ làm quen với chữ cái trên tiết học
 Để tiết học làm quen chữ cái được thành công và trẻ hiểu bài, một yêu cầu đặt ra đối với 
giáo viên khi cho trẻ làm quen với chữ cái, kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải ngắn gọn, dễ 
hiểu, tránh rập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới. Vì thế trước khi lên lớp một tiết dạy làm quen với 
chữ cái tôi phải chuẩn bị đồ dùng chu đáo, nghiên cứu bài soạn kỹ lưỡng. tô chữ cái...Tôi thường cho trẻ tham gia vào các hoạt động tĩnh nhưng có giới hạn thời gian. 
Trong giờ học tôi chú ý đến những trẻ đó hơn hay gọi những trẻ đó trả lời, dùng nhiều hình 
thức gây hứng thú hấp dẫn thu hút trẻ vào các hoạt động.
 Biện pháp 2: Dạy trẻ làm quen với chữ cái bằng các trò chơi
 Muốn trẻ hiểu bài nhanh nhớ lâu, thì trẻ phải được trực tiếp tham gia vào các hoạt động. 
Tôi đã sưu tầm, sáng tác được một số trò chơi khi cho trẻ làm quen với chữ cái để trẻ tăng hứng 
thú, cũng cố kỹ năng cụ thể như sau:
 - Trò chơi: Rung chuông vàng.
 + Chuẩn bị: Một số thẻ chữ cái đã học
 + Cách chơi: Có thể tổ chức theo nhóm, cả lớp, trong hoạt động học, hay hoạt động 
chiều. Cô tập trung trẻ ngồi theo đội hình chữ U, hàng ngang hay vòng tròn. Cô phát âm âm vị 
của các chữ cái đã học, trẻ tìm chữ cái đúng với âm vị cô vừa phát âm. Hoặc khi cô rung chuông, 
tất cả trẻ cầm thẻ chữ giơ lên, ai chọn sai sẽ ngồi ra ngoài, bạn nào còn lại sau cùng sẽ chiến 
thắng.
 - Trò chơi: Gạch chân chữ cái đã học :
 + Chuẩn bị: Các hình ảnh và bài thơ, từ dưới tranh.
 + Cách chơi: Trong thời gian một bài hát đội nào gạch đúng chữ cái cô yêu cầu và gạch 
được nhiều chữ cái thì đội đó thắng cuộc .
 - Trò chơi: Cánh cửa thần
 + Chuẩn bị: Thẻ chữ cái, cánh cửa thần. Chọn hai trẻ nhanh nhẹn đứng khép “2 cánh 
cửa thần”
 + Cách chơi: Trẻ cầm trên tay một thẻ chữ cái đi đến gần cửa và gọi: “Cửa thần ơi, hãy 
mở ra” trẻ khép cửa hỏi: “Chữ gì? Chữ gì” Nếu trả lời nói đúng tên chữ cái cầm trên tay thì 
cửa sẽ mở ra và trẻ đó được đi vào. Và yêu cầu trẻ chỉ được qua cửa khi nói đúng tên chữ cái 
cầm trên tay.
 - Trò chơi: Côn trùng hái lá
 + Luật chơi: Trẻ hái đúng trong vòng 3 phút, đội nào hái được nhiều chiếc lá có chữ cái 
là đội thắng cuộc.
 + Cách chơi trẻ đóng vai một số côn trùng chạy đến cây dùng miệng hái những chiếc lá 
có chữ cái theo yêu cầu của cô mang về đổ vào rổ của đội mình, đội nào hái được nhiều hơn thì 
đội đó thắng cuộc.
 - Trò chơi: Vòng quay kỳ diệu
 + Cách chơi: Cô gắn thẻ chữ vào vòng quay như hình minh hoạ, cho trẻ lên quay khi 
kim chỉ vào chữ nào trẻ phát âm nói cấu tạo chữ đó.Việc tổ chức trò chơi làm quen với chữ cái 
phải theo một “chương trình” xuyên suốt, cô giáo là người dẫn chương trình kết hợp khéo léo 
các trò chơi, có khoảng thời gian cho trẻ thư giãn bằng các trò chơi linh động xen kẽ, để trẻ 
cảm thấy thoải mái, và tích cực tham gia. Bằng các trò chơi mới trẻ sẽ hứng thú khám phá 
những điểm mới của bài học, tại làm các bài tập gắn, viết và gài chữ theo mẫu. Như góc thư viện trẻ gắn những chữ cái đã học 
và cùng phát âm.
 + Giờ hoạt động ngoài trời:Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian có đọc đồng dao 
như trò chơi “Rồng rắn lên mây” trong lúc đọc các từ ”Rồng, rắn, lúc lắc ... ” các cháu phải 
cong lưỡi vì có chữ: l và r qua đó trẻ sẽ phát âm chuẩn hơn. Hoặc chơi trò chơi “Bật qua rãnh”, 
nhảy lò cò ... bật vào ô nào thì đọc to chữ cái trong ô đó.
 Cô cho trẻ xếp các hột, hạt, hòn sỏi thành các chữ đã học, hay dùng phấn viết lên sân 
những chữ đã học rồi cùng phát âm.
 + Giờ ăn: Khi đến giờ ăn tôi giới thiệu các món ăn và giải thích các món ăn như món cá 
gồm có hai chữ cái ghép lại đó là chữ c và a và dấu sắc. Cho trẻ nhận bát, thìa ký hiệu bằng các 
chữ cái.
 + Giờ ngủ: Trước khi ngủ cô có thể ngâm thơ, kể chuyện cho trẻ nghe để trẻ có thể phát 
triển lời nói .
 + Giờ hoạt động chiều: Cô cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in chữ rỗng và tìm cắt chữ trong 
hoạ báo dán thành sách làm bộ sưu tập .
 Biện pháp 5: Lấy trẻ làm trung tâm vào việc dạy trẻ làm quen với chữ cái:
 Để phát huy tính tích cực của trẻ ở môi trường trong lớp học giáo viên thường xuyên cho 
trẻ hoạt động trong các góc chơi, đặc biệt là góc thư viện. Đây là nơi trẻ được tiếp xúc nhiều 
với chữ cái, và rèn luyện kỹ năng tiền biết đọc, biết viết của trẻ như: cách lật giở sách, cách đưa 
mắt từ trái sang phải khi đọc, hoặc các từ mới như: tên truyện, tên các trang bìa, tên các album 
tự tạo. .với các mẫu chữ khác nhau.
 VD 1: Cô tạo cơ hội cho trẻ được hoạt động với truyện thơ tranh chữ to có sẵn, tự tạo... 
trẻ được xem tranh, tập kể chuyện, tập "đọc" chữ to trong truyện...và như vậy một lần nữa trẻ 
mở rộng vốn từ, phát triển ngôn ngữ, trẻ như được hoà nhập với thế giới của người lớn. Khi trẻ 
tiếp xúc với các loại sách, báo, tạp chí...có nhiều kiểu chữ khác nhau ở bất kỳ nơi nào trẻ cũng 
rất tự tin và có thể tự mình khám phá nội dung.
 VD 2: Cô tổ chức cho trẻ cùng làm album và truyện tranh chữ to theo chủ điểm. Nếu là 
chủ điểm “Phương tiện giao thông” cô và trẻ sưu tầm album về các loại PTGT: xe máy, xe ô tô, 
tàu hỏa,.Tôi yêu cầu trẻ tìm các chữ trong hoạ báo cắt và ghép từ “xe máy”, “xe ô tô”.dán dưới 
hình thế ngoài tiết dạy theo kiểu truyền thống tôi còn sử dụng máy tính để soạn giáo án điện tử đề 
dạy trẻ.
Tuỳ từng bài tôi có thể sử dụng phần mềm giáo án điện tử đã có sẵn. Nhưng có bài tôi không 
thể dùng được phần mềm có sẵn tôi soạn giáo án điện tử bằng các cách như sau:
 + Dùng máy chụp hình hoặc Scan hình ảnh từ ngoài vào dùng phần mềm Photoshop để 
cắt xén, chỉnh sửa.
 + Tạo hiệu ứng cho các nhân vật cử động.
 + Đi quay phim lấy những hình ảnh sống động đưa vào chương trình Powerpoint để trình 
chiếu.
 Ví dụ: Khi dạy trẻ tiết chữ cái u, ư trong chủ điểm ngành nghề.
 - Tôi lựa chọn nội dung và phương pháp, hình thức tổ chức sau đó kết hợp với phần 
mềm tin học đã được cài đặt sẵn trong máy cùng với khai thác tài liệu trên mạng Internet để lựa 
chọn hình ảnh, phông nền, kiểu chữ cho phù hợp với chủ đề và nội dung bài dạy.
 - Xây dựng bài giảng điện tử bằng cách tạo ra các sile trình chiếu và kết hợp với hình 
ảnh, hiệu ứng âm thanh phù hợp với từng sile chiếu hình.
 - Cho trẻ xem hình ảnh, chơi trò chơi tìm hình ảnh qua ô chữ để trẻ được ôn chữ cái đã 
học. Sau khi mở hết ô chữ thì hình ảnh xuất hiện.
 - Trẻ nhận xét tranh sau đó đọc từ dưới tranh cùng cô. Trẻ được tri giác chữ cái mới 
bằng hiệu ứng cho chữ xuất hiện .
 - Phần luyện tập: Trẻ được cô giáo hướng dẫn theo nhóm sử dụng máy tính qua trò chơi, 
ghép nét chữ, tạo ra chữ cái và tìm chữ còn thiếu trong từ dưới tranh.
 Ngoài ra tôi ứng phần mềm powerPoint để hướng dẫn trẻ thực hiện các bài tập trong vở 
bé tập tô đem lại hiệu quả khá cao, qua tiết học trẻ tích cực hoạt động, trẻ được quan sát rõ hình 
ảnh và làm mẫu trên màn hình, đảm bảo tất cả các trẻ đều được quan sát tốt, các nét viết của 
chữ cái được chuyển động làm cho trẻ thích thú, mới lạ, đa số trẻ đã viết và thực hiện tốt các 
yêu cầu trong vở Bé tập tô do bộ Giáo dục ban hành.
 Giải pháp 2: Lồng ghép tích hợp các môn học khác. Để giải pháp này đạt kết quả 
cao tôi đã sử dụng các biện pháp sau:
 Cô giáo là người xác định chủ đề lên kế hoạch tổ chức lồng ghép tích hợp các môn học 
một cách hợp lý để trẻ phát huy hứng thú khuyến khích trẻ tích cực chủ động say mê trong tiết 
học
 Việc dẫn dắt bằng ngôn ngữ thì sự khéo léo linh hoạt sáng tạo ứng xử sư phạm của cô 
giáo trong một tiết dạy phải nhanh nhạy để mang lại sự chú ý cao cho trẻ, cô giáo phải kết hợp 
nhuần nhuyễn các bộ môn khác vào chi tiết học làm quen chữ cái sao cho phù hợp với chủ đề 
chủ điểm.
 Biện pháp 1: Tích hợp hoạt động làm quen với chữ cái vào môn làm quen văn học.