Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi học tốt hoạt động làm quen với chữ cái

 20 1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến 19
 21 2. Hiệu quả thiết thực của sáng kiến 19
 22 3. Kiến nghị với các cơ quan quản lý 20
 23 PHẦN IV: PHỤ LỤC 21
 24 1.Tài liệu tham khảo 21
 25 2.Tư liệu, hình ảnh minh họa 22
 Phần 1. MỞ ĐẦU
1. Mục đích của sáng kiến.
“Trẻ em hôm nay - Thế giới ngày mai” câu hát ấy mãi ngân vang khiến mỗi chúng 
ta đều tự hỏi: Mình phải làm gì và làm như thế nào để trẻ em hôm nay - những chủ 
nhân tương lai của đất nước được phát triển một cách toàn diện. Trách nhiệm đó 
không phải của riêng ai mà của tất cả chúng ta, của mỗi gia đình và toàn xã hội. Đặc 
biệt là của các nhà giáo dục, hơn thế với giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên của 
trẻ thì mỗi giáo viên cần nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ theo từng độ tuổi để có 
biện pháp giáo dục phù hợp, đạt hiệu quả cao. 
 Là người giáo viên mầm non đang trực tiếp làm công tác chăm sóc nuôi dư-
ỡng và giáo dục trẻ, tôi nhận thấy: Ở tuổi mẫu giáo, vui chơi giữ vai trò chủ đạo. Vì 
qua vui chơi không những hình thành cho trẻ trí tưởng tượng sáng tạo, phát triển 
ngôn ngữ và tăng cường khả năng nhận thức mà còn giúp trẻ thực hiện năng lực, kỹ 
năng tình cảm, nguyện vọng và mối quan hệ với những người xung quanh. Chỉ khi 
chơi, trẻ mới tích cực tìm hiểu sự vật để thoả mãn nhu cầu nhận thức, chơi là một 
cách để trẻ học tập. Qua chơi mà học, trẻ mẫu giáo được làm quen với các môn học 
theo 5 lĩnh vực phát triển như: Phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển 
ngôn ngữ, phát triển tình cảm xã hội và phát triển thẩm mỹ. Đặc biệt, trẻ 5 - 6 tuổi 
giai đoạn cuối của mầm non để chuẩn bị cho trẻ bước vào lớp 1. Trong lĩnh vực phát 
triển ngôn ngữ, ngoài việc cho trẻ làm quen với văn học thì việc dạy trẻ làm quen 
với chữ cái là không thể thiếu được. Vậy việc dạy cho trẻ làm quen với chữ cái giúp 
trẻ hình thành và phát triển ngôn ngữ, rèn kỹ năng nói, phát âm mạch lạc, mạnh dạn, 
tự tin trong giao tiếp.
 Qua năm tháng, cùng với sự phát triển vận động và nhận thức. Trẻ mẫu giáo 
lớn đã vận động linh hoạt hơn, trẻ tập những bài tập khó hơn, trên cơ sở trẻ đã được 
khám phá qua các lĩnh vực phát triển ở mẫu giáo bé và lớn, trẻ biết suy nghĩ tìm tòi, Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ nói mạch lạc qua hoạt động làm quen với chữ 
cái.
 Tạo cho trẻ được tham gia thông qua các hoạt động học tập, vui chơi phát 
triển ngôn ngữ mạch lạc, giúp trẻ ghi nhớ có chủ đích, phát triển tư duy và óc sáng 
tạo chữ cái qua các nguyên vật liệu có sẵn.
 Tuyên truyền cho các bậc phụ huynh tạo điều kiện cho trẻ học tập phát triển 
ngôn ngữ đặc biệt là làm quen với chữ cái.
 Phần 2. NỘI DUNG
 Chương 1. KHÁI QUÁT THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ MÀ SÁNG KIẾN ĐỀ CẬP 
 ĐẾN
1. Thuận lợi.
* Nhà trường.
- Ban Giám hiệu nhà trường với trình độ chuyên môn cao, có phương pháp chỉ đạo 
rõ ràng, đúng đắn, hiệu quả và sự đồng thuận với đội ngũ giáo viên, nhân viên trong 
nhà trường.
- Nhà trường đã sửa sang, tạo quang cảnh, môi trường sạch đẹp, mua sắm trang thiết 
bị, đồ dùng, đồ chơi để phục vụ cho học tập. Lớp học khang trang sạch đẹp, rộng rãi, 
thoáng mát, đủ ánh sáng mỗi lớp học có công trình vệ sinh riêng, khép kín.
- Các lớp đã được trang bị đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc chăm sóc giáo dục, ở 
sân trường có nhiều loại đồ chơi ngoài trời cho các cháu sau mỗi giờ học, trong 
những thời gian hoạt động tự do.
* Giáo viên.
- Lớp có 2 giáo viên vì vậy trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ luôn đảm bảo an 
toàn và trẻ được quan tâm đúng mức.
- Thực hiện hoạt động làm quen với chữ cái theo đúng chương trình quy định. Bản 
thân là giáo viên, tôi luôn soạn bài tỉ mỉ, sắp xếp các nội dung cần truyền đạt, nghiên 
cứu bài dạy đúng phương pháp bộ môn và có sự chuẩn bị đồ dùng đầy đủ, phong 
phú và đa dạng.
- Đặc biệt lớp có đủ nội dung tuyên truyền theo từng chủ đề được ghi thành các cụm 
từ có chứa nhiều chữ cái mà trẻ đang thực hiện.
* Học sinh.
- Trẻ có nề nếp tốt, ngoan ngoãn và chăm đến lớp.
- Trẻ có hứng thú khi tham gia hoạt động, mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp.
* Phụ huynh. Tốt Khá Trung bình Yếu
 STT Nội dung khảo sát Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ 
 trẻ % trẻ % trẻ % trẻ %
 Trẻ nhận biết, phân 
 1 7/39 18 15/39 38 12/39 31 5/39 13
 biệt đúng mặt chữ 
 Phát âm chữ cái đã 
 2 học rõ ràng chính 6/39 16 14/39 36 15/39 38 4/39 10
 xác
 Nhận biết đúng 29 
 3 8/39 21 15/39 38 12/39 31 4/39 10
 mặt chữ cái
 Chương 2: NHỮNG GIẢI PHÁP MANG TÍNH KHẢ THI.
1. Giải pháp thứ 1: Thực hiện bồi dưỡng nâng cao nhận thức.
Bản thân tôi luôn tự bồi dưỡng và rèn luyện mình: Rèn cách phát âm chuẩn, chữ viết 
phải đúng và đủ nét, rèn tính kiên nhẫn trong việc viếtđể từ đó có cơ sở uốn nắn 
trẻ, rèn cho trẻ cách cầm bút, cách phát âm chuẩn để làm tiền đề chuẩn bị cho trẻ vào 
lớp 1.
Tham gia đầy đủ các buổi họp và bồi dưỡng chuyên môn do trường và các cấp tổ 
chức, dự giờ chéo trong khối, nghiên cứu học tập các chương trình mới do Phòng 
Giáo dục tổ chức.
Dựa vào các đặc điểm của trẻ và thực tế trên, tôi đã không ngừng học hỏi, tự học, tự 
rèn, làm đồ dùng dạy học phục vụ cho các môn học theo đúng chủ đề, sưu tầm những 
tài liệu có liên quan đến môn học, học tập nghiên cứu về chương trình giảng dạy, tôi 
luôn suy nghĩ và đặt ra câu hỏi mình phải làm gì? Làm như thế nào? Để nâng cao 
nghiệp vụ giảng dạy, gây hứng thú, phát huy được tính tích cực ở trẻ giúp trẻ tiếp 
thu bài một cách nhẹ nhàng, sâu sắc đạt hiệu quả cao.
2. Giải pháp thứ 2: Gây hứng thú cho trẻ trên hoạt động làm quen với chữ cái.
 Để trẻ hứng thú với tiết học chữ cái tôi phải chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý 
của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa bền vững, trẻ thích những cái mới lạ có 
hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở hoạt động này lại càng quan trọng hơn 
bởi tính chất cứng nhắc, khô khan có phần "kỷ luật" vì vậy đòi hỏi tiết dạy phải hấp 
dẫn cuốn hút trẻ. Và tôi đã tìm ra một số giải pháp gây sự hứng thú cho trẻ đó là: 
Chuẩn bị đồ dùng trực quan, một câu chuyện hấp dẫn, một bức tranh đẹp mới lạ. Để trẻ học và làm quen chữ cái được tốt hơn tôi còn tạo môi trường chữ cái ở ngay 
các bậc cầu thang, mỗi bậc cầu thang sẽ được in hoặc dán 1 chữ cái để trẻ làm 
quen.(hình ảnh 2)
Ngoài ra ở khu vực sân chơi tôi cũng dành một khoảng rộng để cho trẻ làm quen chữ 
cái bằng việc cho trẻ xem tranh ảnh, truyện để trẻ tích lũy vốn chữ cái cho bản thân.
4. Giải pháp thứ 4: Dạy trẻ làm quen với chữ cái trên tiết học. 
Để tiết học làm quen với chữ cái đươc thành công và trẻ hiểu bài, một yêu cầu đặt 
ra đối với giáo viên khi cho trẻ làm quen với chữ cái là kiến thức khi truyền thụ đến 
trẻ phải hết sức ngắn gọn, dễ hiểu, tránh sự rập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới vì thế 
trước khi lên lớp một tiết dạy làm quen với chữ cái tôi phải chuẩn bị đồ dùng chu 
đáo, nghiên cứu bài soạn kỹ lưỡng. Ví dụ: Với chủ điểm “Trường mầm non” 
Nhóm chữ cái o, ô, ơ tôi gây hứng thú bằng bài hát: “ Vịt con học chữ” Cô hỏi trẻ 
trong bài hát vịt con không nhớ chữ gì? ( Chữ o) Có một câu chuyện cũng kể về bạn 
vịt đấy, bây giờ cô sẽ kể cho các con nghe câu chuyện “Vịt con trong ngày khai 
trường” sau đó hỏi trẻ, ngày đầu tiên đến lớp Vịt con chuẩn bị trong cặp được những 
gì? Trẻ nói bảng con, vở, hộp màu ... tôi cho trẻ làm quen chữ o qua từ “bảng con” 
(Cô cho trẻ phát âm, nói cấu tạo chữ o), khi Vịt con viết trên bảng đã thành thạo cô 
giáo Ngan bảo Vịt con lấy gì? (Hộp màu) và cô cho trẻ làm quen chữ Ô trong từ 
“hộp màu” (Cô cho trẻ phát âm chữ ô, và cấu tạo của chữ ô), cô giáo Ngan ra bài tập 
về nhà vào đâu “Quyển vở”. Cô cho trẻ làm quen chữ cái ơ tương tự như chữ o,ô . 
Tiếp theo cô cho trẻ chơi trò chơi tạo dáng thành chữ cái. Bạn nào có thể tạo dáng 
chữ O trên cơ thể nào? Cô cho nhiều trẻ được tạo như cong hai ngón tay lại, cháu 
thì há miệng, cháu thì dùng hai cách tay, ... Trên cơ thể bộ phận nào giống chữ O. 
Trẻ nói mắt, đầu, ...
Hai bạn có thể tạo thành chữ O không? (Trẻ cầm tay nhau giang rộng)
Ai có thể tạo thành chữ ô?
Cô muốn cả lớp mình cùng tạo một chữ ô thật lớn nào? Trẻ cầm tay nhau đứng thành 
vòng tròn rộng và cho 6 trẻ làm dấu ô.
Với chữ cái ơ cô cũng cho thực hiện như thế.
Hoặc với trò chơi “Tìm đồ dùng học tập” trên các đồ dùng học tập có chứa các chữ 
cái con vừa học bây giờ cô sẽ phát cho mỗi bạn một chữ cái khi có hiệu lệnh các con 
phải lấy ngay đồ dùng có chứa chữ cái đó. Ví dụ: Trẻ có chữ ô thì phải lấy ô tô, cô 
cho trẻ vừa đi vừa hát bài “Vịt con học chữ” sau đó cô kiểm tra số trẻ lấy đúng đồ 
dùng và cho trẻ nói tác dụng của từng đồ dùng đó. Cho nên với mỗi tiết học tôi luôm tìm tòi, sáng tạo những trò chơi mới, cách 
chơi mới ứng dụng với các hình thức khác nhau, thường xuyên thay đổi trò chơi để 
tạo sự mới mẻ hứng thú với trẻ.
6. Giải pháp thứ 6: Lồng ghép tích hợp các môn học khác.
 Hoạt động làm quen với chữ cái tương đối khó khăn so với các hoạt động khác 
vì thế để giúp trẻ hứng thú tham gia vào bài học với cô một cách tích cực vì vậy tôi 
đã lên chủ đề lồng ghép tích hợp các môn học một cách hợp lý để trẻ phát huy hứng 
thú, khuyến khích trẻ chủ động say mê tiết học.
* Tích hợp hoạt động âm nhạc.
 Âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu của trẻ, vì vậy tôi thường chọn 
những bài hát phù hợp với từng loại tiết và phù hợp với từng chủ đề.
 VD: Nhóm chữ o, ô, ơ chủ đề trường mầm non tôi cho trẻ hát và vận động 
bài "Vịt con học chữ", hay "Hát chữ o tròn".
 VD: Chủ đề động vật cho trẻ hát bài "Tôm cá cua thi tài".
* Tích hợp hoạt động văn học.
 Để tiết học logic và xuyên suốt tôi thường tích hợp bộ môn văn học vì nó phù 
hợp với bộ môn chữ cái.
 VD: Câu chuyện "Sự tích Hồ Gươm" cô kể cho trẻ nghe câu chuyện sau đó 
đưa tranh "Rùa vàng" ra cho trẻ lên rút chữ cái đã học. Hôm nay cô sẽ dạy cho các 
con chữ cái v,r.
 Với các chữ cái khác cũng vậy tôi thường sử dụng thơ ca, hò vè, câu đố để 
gây hứng thú:
 VD: Chữ V “Quả gì tên gọi dịu êm
 Như dòng sữa mẹ nuôi em thủa nào”
 (Quả vú sữa)
 Thơ ca hò vè dễ nhớ, dễ đọc rất gây sự hứng thú cho trẻ như bài: "Gánh gánh 
gồng gồng", "Rềnh rềnh ràng ràng", "Vè con cua", "Cây đào", hay một số bài thơ cô 
tự sáng tác.
* Tích hợp hoạt động tạo hình.
Trong mỗi tiết học của trẻ thường xen kẽ động và tĩnh mà trong tiết học trẻ được 
hoạt động nhiều rồi thì bộ môn tạo hình rất phù hợp với trạng thái tĩnh. Tôi cho trẻ 
cắt dán, tô màu chữ theo yêu cầu của cô để làm tranh dán vào góc tạo hình.
* Tích hợp hoạt động môi trường xung quanh.