Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp hình thành tính tự lập cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi

 UBND HUYỆN KRÔNG NÔ
 TRƯỜNG MẦM NON SAO MAI
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI:
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HÌNH THÀNH TÍNH TỰ LẬP CHO 
 TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI
 I. MỞ ĐẦU:
 1. Lý do chọn đề tài:
 Ngày nay, xã hội chúng ta đang không ngừng phát triển, càng phát triển 
bao nhiêu thì con người càng miệt mài vào công việc bấy nhiêu mà ít quan tâm đến 
giáo dục con cái. Tôi đã có cơ hội tìm hiểu trên mạng xã hội và được biết những bà 
mẹ nước Pháp chăm con rất tốt, dạy con với phương châm: “ Hãy buông tay con 
bạn ra”. Đứa trẻ nào cũng có nhu cầu khẳng định mình. Họ dạy con bằng cách để 
con tự lập trong mọi hoạt động vừa sức của con nên hầu như những đứa trẻ Pháp 
có tính tự lập rất cao, ngoan ngoãn và đặc biệt ít dựa dẫm vào người khác.
 Ở Việt Nam, giáo dục con cái đang là vấn đề đáng quan tâm của xã hội, 
hầu như cha mẹ ít dành thời gian để dạy con kĩ năng sống, hay là có dạy nhưng 
chưa thực sự đúng cách.
 Với muôn vàn lý do, một số gia đình đã vô hình tạo cho trẻ thói quen dựa 
dẫm cha mẹ và không có khả năng tự lập trong cuộc sống, làm cho trẻ tham gia các 
hoạt động trong tập thể không được như những đứa trẻ được rèn luyện đúng cách. 
Điều này ảnh hưởng đến nhận thức và tâm lý của trẻ. 
 Bên cạnh cha mẹ thì cô giáo mầm non cũng có vai trò vô cùng quan trọng 
trong giáo dục kĩ năng tự lập ở trẻ tại môi trường tập thể. Giáo viên nếu không tác 
động kịp thời cũng sẽ gây cho thế hệ tương lai sự phát triển chậm trễ. giới, sự hướng dẫn khéo léo có thể biến quá trình vui chơi của trẻ thành quá trình 
phát triển trí tuệ hết sức tự nhiên, giúp trẻ “Học mà chơi, chơi mà học”. Có câu nói 
“ Khi bạn bắt cá cho con bạn ăn, chúng sẽ có cá ăn một ngày nhưng nếu bạn dạy 
cho con bạn cách bắt cá thì chúng sẽ có cá để ăn cả đời”.Tham gia hoạt động tập 
thể đòi hỏi trẻ phải tự nỗ lực rất nhiều, nếu như trẻ không có kĩ năng thì việc thực 
hiện là rất khó. Vui chơi chính là một hoạt động tạo nên tính tự lập ở trẻ. Trẻ được 
tự mình chơi, là chủ thể chơi không bị ép buộc. Vì vậy, cha mẹ và giáo viên có thể 
dựa vào hoạt động vui chơi mà có kế hoạch giáo dục khả năng tự lập cho trẻ theo 
định hướng mục tiêu có chủ đích. 
 Vì vậy, sự tự lập của trẻ sẽ phát triển từ thấp đến cao thông qua những tình 
huống nhất định trong thực tế. 
 Trẻ tự lập khi trẻ có khả năng bộc lộ những hành vi qua những hành động 
hằng ngày.
 2. Thực trạng của việc dạy trẻ tính tự lập: Đối với mọi phụ huynh và giáo viên cần phải sớm biết được khả năng tự lập 
của trẻ, tôn trọng tất cả những biểu hiện tự lập của trẻ, song song với những biện 
pháp tác động đúng đắn thì chắc chắn sẽ tạo điều kiện phát triển khả năng tự lập 
của bản thân trẻ.
 Tiếp thu sự hướng dẫn từ người lớn ở trẻ nhỏ là rất khác nhau, có trẻ chỉ cần 
nhìn qua cách hướng dẫn một lần là có thể làm được nhưng có trẻ đến hai, ba lần 
vẫn chưa làm được, rồi đợi chờ người lớn làm giúp, đó không phải trẻ không làm 
được mà do trẻ có tính ỷ lại không cố gắng nỗ lực. 
 Vì vậy, cần phải xác định trẻ ở mức độ tiếp thu nào để có mục tiêu tác động 
kịp thời. Đối với trẻ 5 tuổi lớp tôi, chương trình học đang áp dụng Bộ chuẩn phát 
triển trẻ năm tuổi, trong đó có một số chuẩn và chỉ số liên quan đến việc giáo dục 
cho trẻ được sự tự lập như: 
 Chỉ số 5: Tự mặc và cởi được áo, quần; 
 Chỉ số 16: Tự rửa mặt chải răng hàng ngày
 Tôi cũng áp dụng những chỉ số này cho tất cả trẻ và có thể nâng cao hơn nữa 
với những trẻ có kĩ năng tốt hơn. 
 Qua từng chủ đề và kế hoạch trong năm, giáo viên lựa chọn và áp dụng để 
giáo dục cũng như rèn luyện cho trẻ tính tự lập. việc giáo dục cho trẻ những kĩ năng tự lập đó là kĩ năng tự phục vụ bản thân, kĩ 
năng giữ gìn vệ sinh, kĩ năng hỗ trợ người khác. 
 Hãy kiên nhẫn với trẻ, đừng bao giờ có ý nghĩ thấy trẻ làm chậm rồi mình 
làm giúp cho nhanh, đó là ý nghĩ và hành động sai lầm.
 3.2. Biện pháp 2: Thực hiện làm gương cho trẻ:
 * Cô làm gương: Hàng ngày trẻ đến lớp, phần lớn thời gian trong ngày trẻ 
được sinh hoạt và học tập cùng cô. Vì vậy vai trò của cô giáo rất quan trọng trong 
việc hình thành những thói quen, nề nếp cho trẻ, cô là tấm gương cho trẻ noi theo.
 Ví dụ: Khi đến lớp cô giáo xếp xe máy của mình thẳng hàng lối, cất gọn 
gàng dép, túi xách, mũ, khi trẻ đến thấy cô xếp gọn gàng trẻ sẽ xếp gọn gàng theo. 
Trong giờ học, khi học xong cô cất gọn gàng đồ dùng của trẻ vào đúng nơi quy 
định.
 Bé tự dọn đồ chơi và cất dép gọn gàng
 Trong mọi hoạt động sinh hoạt, học tập cô luôn là tấm gương trong việc giữ 
gìn sạch sẽ môi trường lớp học, không vứt rác bừa bãi, bỏ rác vào đúng nơi quy 
định, thấy rác thì nhặt bỏ sọt rác xong rồi rửa tay. công việc, trẻ sẽ có ý thức vượt qua mọi khó khăn một cách nhanh nhất và đạt kết 
quả tốt nhất mà không cần ai giúp đỡ.
 Vì vậy, cần hình thành kỹ năng kỹ xảo và thói quen tự phục vụ là điều ý 
nghĩa to lớn đối với cuộc sống cũng như tính tự lập của trẻ.
 Bé trực nhật
 Cô giáo có thể tạo công việc để phân công cho các bé, cho bé phụ giúp cô 
trong giờ ăn: Lấy ghế, khăn ăn, với trẻ lớn hơn có thể giúp cô kê bàn, chia bát 
thìa giúp cô trải chiếu, lấy chăn gối, đệm chuẩn bị giờ ngủ. Cô thường xuyên 
phân công và theo dõi trẻ trực nhật, nói rõ vai trò của người trực nhật. Người thực 
hiện nhiệm vụ trực nhật phải làm chu đáo và có trách nhiệm với việc được phân 
công. Tổ trực nhật trong giờ học sẽ lấy đồ dùng phát cho các bạn, học xong cả lớp 
sẽ cùng nhau dọn dẹp và vệ sinh lớp. Rèn cho trẻ thói quen ý thức được tinh thần 
trách nhiệm để trẻ không khỏi bỡ ngỡ, làm hành trang khi trẻ vào tiểu học. chủ đề đều có một nội dung khác nhau: chủ đề : Gia đình: Dạy trẻ biết tự chăm sóc 
bản thân; hay dạy trẻ những kĩ năng bảo vệ môi trường, kĩ năng khi không có 
người lớn ở nhà, dạy trẻ kĩ năng trực nhật giáo viên thông qua các tình huống cho 
trẻ thực hành luôn kĩ năng trực nhật trước lớp như: quét nhà, lau kệ, dọc đồ chơi, 
xếp ngay ngắn kệ dép. 
 Bé trực nhật
 Ví dụ: Đưa vào các hoạt động học để rèn tính tự lập cho trẻ
 “Hoạt động: Bé cùng tìm hiểu trực nhật
 - Vậy trực nhật như thế nào ?
 - Để biết được chi tiết của từng công việc trực nhật sau đây cô sẽ giới thiệu cụ 
thể với lớp mình một số công việc như sau : 
 - Cô cho trẻ xem một số hình ảnh về công việc trực nhật ở trường. 
 * Hình ảnh số 1 : Bé giúp cô quét nhà
 - Bạn đang làm công việc gì đây ?
 - Công việc quét nhà thì cần có những dụng cụ gì nào ? - Cô giới thiệu bảng theo dõi bảng phân công lịch trực nhật của các tổ.
 - Cô cho trẻ quan sát và ghi nhớ nhiệm vụ ở bảng phân công trực nhật
 - Cô giao nhiệm vụ trực nhật của tổ. 
 - Người thực hiện nhiệm vụ trực nhật phải làm việc chu đáo và có trách nhiệm 
với những công việc được phân công
 - Cô cho các tổ bàn bạc về công việc trực nhật của mình trong ngày hôm nay.
 - Cô cùng làm với trẻ, vừa làm vừa trò chuyện với trẻ, giúp trẻ hiểu và hứng 
thú với công việc mình làm.
 - Sau khi các tổ hoàn thành công việc, cô cùng các bạn ra sân trường nhặt rác 
vào thứ 4 hàng tuần.
 - Cô tạo điều kiện để trẻ luôn được thực hiện công việc " trực nhật" tự phục 
vụ. 
 - Cô nhận xét công việc của từng tổ động viên khuyến khích trẻ”.
 Hãy tạo cho trẻ trách nhiệm trẻ nên làm và sự thích thú với những công việc 
đó, như vậy mới hình thành được tính tự lập ở trẻ một cách tích cực nhất và tạo 
được nhiều thói quen cho trẻ. cố gắng giải thích kết hợp cho bé thực hiện nhiều lần thì bé sẽ có kĩ năng và làm 
tốt hơn. 
 Ví dụ: khi nhặt rau mẹ sẽ nhờ bé giúp, bé không biết thì mẹ sẽ làm mẫu để 
bé làm theo. Thường xuyên nhờ bé làm các việc nhẹ nhàng, từ đó kĩ năng của bé 
được nâng cao, bé sẽ không còn yếu hơn các bạn nữa. Chú ý dạy trẻ càng sớm 
càng tốt, không nên sợ bé bị đau hay bé làm sẽ hư cái này cái kia.
 Bé tập nhặt rau
 Một số trẻ được nuông chiều như: Bắt bố mẹ bế từ trên giường xuống khi 
ngủ dậy, không bế thì khóc, không lấy đồ dùng và chải răng cho trẻ thì trẻ sẽ lăn 
ra ăn vạ, ăn cơm phải bà đút mới chịu ăn Những thói quen xấu này sẽ ảnh hưởng 
xấu đến con bạn, hãy có biện pháp cứng rắn như ra điều kiện.
 3.6. Biện pháp 6: Khuyến khích kết quả trẻ làm được: Sỉ số học sinh lớp Lá 2: 27 cháu. Trẻ đều được cô giáo và cha mẹ tạo mọi 
điều kiện khuyến khích khơi dậy tò mò, phát triển trí tưởng tượng, mạnh dạn, tự 
tin. Rèn luyện khả năng sẵn sàng học tập chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1. Trẻ có 
thói quen lao động tự phục vụ, được rèn luyện khả năng tự lập, thông qua các hoạt 
động hàng ngày trong cuộc sống của trẻ. Ngoài ra, trẻ được rèn luyện các kĩ năng 
vận động tinh, vận động thô, tính tự tin thông qua các hoạt động năng khiếu vẽ, thể 
dục. Trẻ luôn có kết quả tốt trong học tập thông qua bảng đánh giá trẻ ở lớp sau 
mỗi giai đoạn, cuối độ tuổi và kết quả qua kiểm tra đánh giá kết quả sau mỗi chủ 
đề với từng trẻ đều đạt kết quả tốt.
 STT Nội dung
 Giai đoạn 1 Giai đoạn 2
 Đạt TL KĐ TL Đạt TL KĐ TL
 1 Nề nếp lớp học 20 74 7 26 27 100 0 0
 % % %
 2 Hoạt động tự phục 19 70 8 30 27 100 0 0
 vụ bản thân % % %
 3 Vai trò của trẻ 20 74 7 26 27 100 0 0
 trong các hoạt động % % %
 tiết học
 4 Ý thức của trẻ 18 66,6 9 33,3 27 100 0 0
 trong mọi hoạt % % %
 động
 * Kết quả từ phía giáo viên và nhà trường : Không yêu cầu trẻ phục tùng theo ý người lớn ngay lập tức vì sự phục tùng 
một cách thái quá không tạo cho trẻ tính tự lập. Trẻ mất đi sự tự giác, và khi được 
người lớn yêu cầu thì mới thực hiện.
 2. Kiến nghị : 
 Nhà trường tạo điều kiện thêm các trang thiết bị hiện đại cho giáo viên phục 
vụ việc giảng dạy cho trẻ. 
 Khuyến khích giáo viên đăng kí viết sang kiến kinh nghiệm để giáo viên 
trong trường học hỏi lẫn nhau. 
 Cần trang bị đầy đủ vật chất, đồ dùng dạy học cho cô và trẻ. 
 Địa phương thường xuyên quan tâm tới những mặt hạn chế của nhà trường, 
lớp học để có biện pháp giúp đỡ. Giáo viên cần yêu nghề, yêu trẻ, luôn nâng cao 
tay nghề về chuyên môn và nghiệp vụ để thực hiện tốt việc nuôi dưỡng , chăm sóc, 
giáo dục trẻ. 
 Tích cực học tập, học hỏi để nâng cao trình độ tay nghề. 
 Chịu khó sưu tầm, nghiên cứu để tìm hiểu các kĩ năng sống để có phương 
pháp giáo dục phù hợp. 
 Kết hợp với phụ huynh để có biện pháp giáo dục trẻ một cách tốt nhất ở gia 
đình và nhà trường. 
 Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi đưa ra còn nhiều hạn chế mong được 
các cấp lãnh đạo bổ sung và cộng nhận.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
 Tân Thành, ngày 1 tháng 10 năm 2016
 Người viết
 Trương Thị Huyền